چامسکی دربارۀ برجام چه توصیه‌ای به ترامپ کرد؟

نوام چامسکی در سخنرانی اخیر خود که از طریق شبکه تلویزیونی «دموکراسی اکنون» پخش شد، گفت: آمریکا به شکل قابل توجهی در جهان منزوی شده است و شاید شوکه کننده ترین بخش این مسئله، انزوای آمریکا در همین نیمکره غربی باشد. جایی که هنری استیمسون، وزیر جنگ در زمان روزولت (رئیس جمهور اسبق آمریکا) از آن با عنوان منطقه کوچک ما (آمریکای ها) یاد کرده بود. منطقه ای که در آن کسی ما را نمی رنجاند و اگر کسی خلاف روال مرسوم عمل کند، او را شدیداً مجازات خواهیم کرد.

این موضوع اکنون با واقعیت فاصله زیادی دارد. در طول این قرن، امریکای لاتین برای نخستین بار بعد از پانصد سال، خود را از امپریالیسم غرب که آمریکا در طول صد سال اخیر نماد آن بود، رها کرده است. صندوق بین المللی پول که اصولاً نهاد وابسته به وزارت خزانه داری آمریکا است، کاملاً از آمریکای جنوبی بیرون رانده شد. دیگر هیچ پایگاه نظامی آمریکا در آمریکای لاتین باقی نمانده است.

سازمان های نیمکره غربی (منطقه آمریکای لاتین) به تدریج، آمریکا و کانادا را کنار می گذارند. در سال ۲۰۱۵ میلادی، آمریکا کاملاً از اجلاس منطقه ای در خصوص کوبا، کنار گذاشته شد. نیمکره غربی زمین نیز مانند دیگر کشورهای دنیا با سیاست های آمریکا در خصوص مسئله حیاتی کوبا، مخالف بود. بدون شک، همین مسئله اوباما را واداشت که به عادی سازی روابط با کوبا روی بیاورد. این گامی رو به جلو بود، اما دونالد ترامپ (رئیس جمهور منتخب آمریکا) ممکن است آن را لغو کند.

چامسکی افزود: در ابعاد گسترده تر، اتفاق مشابهی در آسیا رخ داده است. می دانید یکی از سیاست های مهم اوباما، این باصطلاح «چرخش به آسیا» بود که اصولاً برای مقابله با چین رخ داد. یکی از اجزاء سیاست چرخش به آسیا، پیمان تجاری شراکت دو سوی اقیانوس آرام بود که کوشید سایر کشورهای منطقه آسیا- اقیانوس آرام را به غیر از چین، گردهم بیاورد. به نظر می رسد این پیمان تجاری به دلایل کاملاً خوبی در ورطه فروپاشی قرار دارد؛ اما پیمان تجاری بین المللی دیگری موسوم به «شراکت اقتصادی جامع منطقه» وجود دارد که رو به گسترش است.

این پیمان تجاری که چین مطرح کرده است، متحدان آمریکا از پرو و استرالیا تا ژاپن را جذب خود کرده است. آمریکا احتمالاً از این پیمان تجاری فاصله خواهد گرفت، همان طور که آمریکا عملاً تنها کشوری است که از «بانک توسعه زیرساخت های آسیا» در چین فاصله گرفته است. «بانک توسعه زیرساخت های آسیا» در واقع همتای بانک جهانی به شمار می رود و آمریکا سالها با آن مخالفت کرده است. اما اکنون همه متحدان آمریکا از جمله انگلیس به این بانک ملحق شده اند.

از سوی دیگر، گسترش چین به سوی غرب با استفاده از سازمان همکاری شانگهای و نقشه «جاده ابریشم» ادامه دارد. چین به دنبال ایجاد نظام یکپارچه برای بهره برداری مشترک از منابع و انرژی منطقه است و طرح (جاده ابریشم) شامل منطقه سیبری، هند و پاکستان می شود. به نظر می رسد که ایران و احتمالاً ترکیه نیز بزودی به این طرح ملحق می شوند. این طرح از چین تا اروپا امتداد خواهد داشت. آمریکا خواستار آن شد که نقش ناظر را (در سازمان همکاری شانگهای) داشته باشد، اما درخواست این کشور رد شد. یکی از تعهدات اصلی سازمان همکاری شانگهای و مجموعه کشورهای آسیای میانه این است که آمریکا نباید در سراسر این منطقه پایگاه نظامی داشته باشد.

چامسکی افزود اگر رئیس جمهور منتخب آمریکا به وعده خود برای پایان دادن به توافق هسته ای با ایران عمل کند، احتمالاً بزودی گام دیگری به سوی انزوا (آمریکا) برداشته خواهد شد. سایر کشورهایِ طرف توافق و عمدتاً اروپا ممکن است این توافق را ادامه دهند. این بدین معنا است که تحریم های آمریکا نادیده گرفته خواهد شد. بدین ترتیب، انزوای آمریکا گسترش می یابد و این کشور حتی از اروپا دور خواهد شد. اروپا حتی ممکن است در این شرایط، تقابل با روسیه را کنار بگذارد. خروج انگلیس از اتحادیه اروپا (برگزیت) نیز احتمالاً به این مسئله کمک کند، زیرا انگلیس به عنوان صدای (منعکس کننده نظرات) آمریکا و ناتو قرار است از اروپا خارج شود و این مسئله، فرصت هایی را پیش روی اروپا قرار خواهد داد.