ملک سلمان نتوانست پوتین را متقاعد کند

پایگاه «هافینگتون پست عربی» در گزارشی با عنوان «چرا ملک سلمان هرگز قادر به متقاعد کردن پوتین برای دست کشیدن از ایران نیست»، تاکید کرد که پادشاه عربستان در مقابل امتیازدهی‌های خود در مسکو قادر به شکستن همپیمانی مسکو-تهران نبود.

در این یادداشت آمده است: سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان در مقام اولین شاه سعودی از چهارشنبه شب در راس هیاتی بالغ بر هزار نفر در سفری رسمی به مسکو سفر کرده این در حالی است که روابط بین دو کشور در طول قریب به یک قرن گذشته با تنش همراه بوده است.

ریاض هم بارها این سفر را که مسکو بی صبرانه انتظارش را می‌کشید به تعویق انداخته بود اما بالاخره اخیرا ملک سلمان با آن موافقت کرد، اما چرا در حال حاضر این سفر اتفاق افتاد؟

«آنا بورچوسکیا»، یک پژوهشگر سیاست‌های روسیه در قبال خاورمیانه در «موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک»، تحقیقی را درباره سفر پادشاه عربستان به مسکو نوشته و نتیجه‌‌گیری می‌کند که پوتین بزرگ‌ترین برنده این سفر است.

بورچوسکیا گفت: کرملین برای این نشست که بارها به تعویق افتاده بود برنامه‌ها و امیدهای زیادی داشت و «دیمتری بیسکوف»، سخنگوی کرملین سعودی‌ها را رهبران جهان عرب خواند و گفت: آرزوی اصلی ما این است که سفر ملک سلمان به روسیه نتیجه‌ای جدید و قوی در توسعه روابط دوجانبه داشته باشد چون ظرفیت موجود در روابط ما بسیاری بیش‌تر از چیزی است که وضعیت کنونی نشان می‌دهد.

در ادامه این پژوهش آمده است: روس‌ها ریاض را طرف منطقه‌ای مهمی برشمرده و بی تردید به دنبال تقویت سرمایه‌گذاری و تجارت با آن هم هستند کما اینکه موافقت شاه سعودی با این سفر دستاوردی برای ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه شمرده می‌شود، چون اعترافی از سوی یک مقام بلندپایه به اهمیت روز افزون مسکو در منطقه محسوب می‌شود.

نویسنده پژوهش در ادامه گذری به تاریخ روابط عربستان و روسیه داشت و گفت: روابط این دو کشور عمدتا یا بسیار محدود و یا علنا خصمانه بوده چون هر کشور خود را حامیان محورهای متخاصم در منطقه می‌بینند و معدود زمان‌هایی دو کشور با یکدیگر همکاری‌هایی داشتند.

همکاری‌های اندک/تنش‌های بسیار

در سال ۱۹۲۶ میلادی اتحاد جماهیر شوروی اولین کشوری بود که خاندان آل سعود را به عنوان حاکم شبه جزیره عربستان به رسمیت شناخت و در مقابل پادشاه سعودی به نمایندگی اتحاد جماهیر شوروی اجازه ماندن در جده را داد.

در سال ۱۹۳۳ فیصل بن عبدالعزیز شاهزاده سعودی و شاه آتی این کشور به اتحاد جماهیر شوروی سفر کرد و کرملین به وی پیشنهاد داد در مقابل دریافت یک میلیون جنیه قرض، ممنوعیت تجارت روسیه را رفع و پیمان نامه‌هایی درباره تجارت و دوستی بین دو کشور امضا کند آن زمان آل سعود این ممنوعیت را رفع کرد اما معاهده‌ها را امضا نکرده و قرضی را هم نپذیرفت.
اما دیری نپایید که روابط دو کشور رو به رکود رفت هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی متوجه شد که آل سعود چالش فعالانه با غربی‌ها ندارد، از همین رو مسکو نمایندگی دیپلماتیک خود را در جده در سال ۱۹۳۸ خارج کرد.
با آغاز سال ۱۹۵۸ میلادی کرملین احساس کرد که سعودی‌ها به اردوی امپریالیسم ملحق شدند با وجود اینکه همچنان نسبت به ازسرگیری روابط دیپلماتیک دو کشور احساس خوشبینی می‌کرد.

در سال ۱۹۶۲ دو کشور برای ازسرگیری این روابط آماده می‌شدند که جرقه انقلاب در شمال یمن در سپتامبر همان سال روشن شد و اتحاد جماهیر شوروی و سعودی‌ها رادر ۲ طرف مقابل یکدیگر در این جبهه درگیری قرار داد.
پس از آن ۲ کشور تا اواخر دهه هفتاد قرن گذشته بر سر گسترش نفوذ خود در عمان و جنوب یمن با یکدیگر به رقابت پرداختند با این وجود کرملین همچنان از امکان بهبود روابط ۲ کشور سخن می‌گفت اما ملک فیصل تا سال ۱۹۷۵ یعنی زمانی که ترور شد مخالف این ایده بود.

ملک خالد جانشین وی نیز همین رقابت با روسیه بر سر نفوذ در منطقه را در پیش گرفت در سال ۱۹۷۹ به دنبال تیرگی روابط عربستان و آمریکا ریاض به ابتکارهای جدید مسکو روی خوش نشان داد اما بار دیگر در دسامبر همان سال با حمله شوروی به افغانستان درها به روی گشایش در روابط مسکو-ریاض بسته شد.

بلافاصله عربستان به عنوان یکی از بارزترین مخالفان اتحاد جماهیر شوروی در آن جنگ شناخته شد و نقش کارآمدی در شکست‌های سنگین آن داشت بالاخره ۲ کشور تا سال ۱۹۹۰ با ازسرگیری روابط دیپلماتیک فیمابین خود موافقت نکردند.
در دهه نود قرن گذشته روسیه تا حد زیادی از خاورمیانه عقب نشینی کرد اما سپس پوتین خلاف این مسیر را در پیش گرفت در سال ۲۰۰۷ با ملک عبدالله در ریاض دیدار کرد تا اولین رئیس جمهور روسیه باشد که به عربستان سفر کرد.

پس از آن با حمله روسیه به گرجستان در سال ۲۰۰۸ سعودی‌ها جمهوری‌های جدایی طلب آبخازیا و اوستیای جنوبی را که مورد حمایت مسکو بودند به رسمیت نشناخت.
در ادامه پژوهش آمده است : بار دیگر با آغاز اعتراضات ضد دولتی در سوریه در مارس ۲۰۱۱ روابط بین عربستان و سوریه پرتنش شد، کرملین و ریاض بار دیگر حامی دو جبهه معارض یکدیگر در منطقه بودند، روسیه از بشار اسد در مبارزه با شورشیان مورد حمایت عربستان حمایت می‌کرد و مسکو بارها ریاض را به حمایت مالی از تروریسم های سنی در داخل سوریه متهم کرد..

چرا ملک سلمان با سفر کنونی خود به مسکو موافقت کرد؟

پژوهشگر روسی گفت یکی از دلایل اصلی سفر ملک سلمان به مسکو این است که به نظر می‌رسد عربستان در هفته‌های اخیر موضع خود را در قبال اسد تغییر داده و پذیرفته وی حدقل در شرایط حال حاضر در قدرت بماند.

در عین حال ریاض می‌خواهد با مسکو درباره جنگ در سوریه و دیگر مسائل منطقه همکاری کند، اما از دیگر دلایل احتمالی سفر ملک سلمان به مسکو این است که سعودی‌ها در جستجوی فرصت‌های همکاری در خصوص قیمت نفت و معاملات مهمی در زمینه انرژی تجارت و سرمایه‌گذاری با مسکو هستند.

از لحاظ جغرافیای سیاسی نیز شاید ریاض معتقد است که داشتن روابطی محکم‌تر با مسکو می‌تواند به دور کردن روسیه از ایران کمک کند و به دنبال آن جلوی نفوذ روز افزون جمهوری اسلامی ایران در منطقه گرفته شود اما چنین اتفاقی امکان‌پذیر نیست.

سعودی‌ها پیش از این نیز بارها برای برهم زدن روابط مسکو با ایران تلاش کردند از جمله اینکه در ژوئیه ۲۰۱۵ متعهد شدند ۱۰ میلیارد دلار در روسیه سرمایه گذاری کنند اما آن زمان پوتین موضع خود را در قبال تهران عوض نکرد.

بنابراین انتظار نمی‌رود که هم اینک نیز پوتین راضی به دوری از ایران شود، در همین راستا سفر ملک سلمان به مسکو خواه به نزدیکی عربستان به روسیه منجر شود یا نشود، اما نشانه کاملا آشکاری از نفوذ و سلطه روز افزون پوتین بر منطقه است.