چرا عربستان در مقابل سوریه کوتاه آمد؟

به گزارش خبرنگار «پارسینه»، اقدامات اخیر عربستان سعودی نشانگر تغییر عمده‌ای در سیاست خارجی این پادشاهی نفت خیز است، که تلاش می‌کند رویکرد‌های منطقه‌ای و روابط خود را با همسایگانش دوباره ارزیابی کند.

بغداد اخیراً میزبان دو دشمن منطقه‌ای بوده است. عربستان سعودی و ایران ماه گذشته مذاکرات مستقیمی را آغاز کردند و امیدوارند تنش بین آن‌ها برطرف شود.

در همین حال، عالی‌ترین مقام اطلاعاتی عربستان سعودی هفته گذشته برای دیدار با همتای سوری خود به دمشق رفت. این دیدار نخستین موردی است که به طور آشکارا از زمان شروع جنگ داخلی سوریه برگزار می‌شود.

جورجیو کافیرو، مدیر عامل و بنیانگذار «تحلیل کشور‌های خلیج فارس» که درباره خطرات ژئوپلیتیک مشاوره می‌دهد، به «مدیا لاین» گفت که از تحولات اخیر متعجب نیست.

او گفت: «سعودی‌ها باید در نحوه برخورد با سوریه عمل گرا باشند. کاملاً واضح است که رژیم حاکم بر دمشق در آستانه سقوط قرار ندارد و من فکر می‌کنم سعودی‌ها در مسیر حرکت به سمت نوعی صلح با سوریه با شرایط اجتناب ناپذیر کنار می‌آیند.»

علی رغم تداوم بی میلی غرب به تعامل با دولت بشار اسد ، بیشتر کشور‌های عربی به آرامی به سمت برقراری مجدد روابط با سوریه پیش می‌روند.

کافیرو ادامه می‌دهد: «مهم است که بدانیم رژیم اسد برتری میدانی خود را نشان داده و این که سعودی‌ها رابطه با روسیه را تعمیق کرده اند. پادشاهی سعودی موضع خود در قبال سوریه را تنظیم کرده و اگرچه به طور رسمی حمایت از شورش را ادامه می‌دهد، اما در عمل اثر چندانی ندارد.»

عدم حضور اکثر کشور‌های عربی در درگیری‌های سوریه خلائی ایجاد کرده و به سایر قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای امکان داده تا جای پای خود را در این کشور مستحکم کنند.

سامی حمدی، سردبیر «اینترنشنال اینترسنت»، شرکت لندنی مشاور در امور خطرات ژئوپولتیک، به «مدیا لاین» گفت که این تغییر را می‌توان به عزم ریاض برای جلوگیری از گسترش نفوذ ایران نسبت داد.

او توضیح داد: « محمد بن سلمان ، ولیعهد، اکنون درگیر این است که چگونه بر متحدان ایران پیروز شود و از ادعای اشتراکات قومی اعراب با حوثی‌ها و اسد به جای پیوند‌های مذهبی آن‌ها با ایران استفاده کند تا به این ترتیب نفوذ تهران را تضعیف کند.»

حمدی بر این باور است که نارضایتی عربستان از دولت جدید آمریکا هم در این میان نقش دارد: «همزمان با ناامیدی روزافزون ریاض از واشنگتن، بن سلمان ممکن است به تعمیق روابط با روسیه چشم داشته باشد. تعامل با سوریه احتمالاً روابط و همکاری سعودی و روسیه را افزایش می‌دهد.»

رئیس جمهور بشار اسد با پشتیبانی روسیه، ایران و گروه حزب الله لبنان کنترل بیشتر مناطق سوریه را به دست گرفت. عربستان سعودی، قطر، ترکیه و امارات متحده عربی از جناح‌های مسلح مخالف اسد حمایت می‌کنند.

بیشتر نبرد‌ها در سوریه فروکش کرده است و نیرو‌های اسد بیش از ۶۰ درصد از خاک این کشور را تحت کنترل دارند. ده سال پس از درگیری در سوریه، به نظر نمی‌رسد که اسد قصد داشته باشد قدرت را کنار بگذارد و با توجه به تخریب گسترده ناشی از جنگ، بازسازی سوریه به مبلغ هنگفتی نیاز دارد.

کافیرو می‌گوید: «باید به خاطر داشته باشیم که سوریه به شدت به بازسازی و توسعه مجدد نیاز دارد و دولت خواهان دریافت کمک از کشور‌های ثروتمند خلیج فارس است، و این قطعا همان کارتی است که سعودی‌ها می‌توانند جا‌هایی با آن بازی کنند.»

حمدی هم می‌گوید که اسد از تعامل مجدد با کشور‌های حوزه خلیج فارس سود خواهد برد: «اسد همچنین می‌تواند به وسیله ابوظبی و ریاض برای لغو تحریم‌ها به طور غیر مستقیم در واشنگتن لابی کند و از این طریق به بودجه پیشنهادی کشور‌های خلیج فارس برای بازسازی سوریه دسترسی پیدا کند. با این حال، هزینه این امر ممکن است واگذاری قلمرو به متحدان ایالات متحده (کردها) و ایجاد موجودیتی مشابه کردستان عراق باشد که اسد از انجام آن بیزار است.»

اتحادیه عرب نه سال پیش عضویت سوریه را به حالت تعلیق درآورد، اما حمدی می‌گوید نشانه‌هایی از ورود مجدد سوریه وجود دارد.

وی گفت: «الجزایر اصرار دارد که اسد مجدداً به اتحادیه عرب بازگردد و امارات متحده عربی روابط خود را با اسد برقرار کرده است، زیرا می‌خواهد توسعه طلبی ترکیه را مهار کند.»

امارات متحده عربی، متحد عربستان، دسامبر ۲۰۱۹ سفارت خود را در دمشق بازگشایی کرد تا یک دستاورد دیپلماتیک مهم برای اسد حاصل شود.

کافیرو می‌گوید در مورد یک چیز مطمئن است: «مسیر مشخص است. سعودی‌ها به سمت سازش با دولت سوریه در حرکت هستند.»