.svg)
واریس، از تشخیص تا درمان
پارسینه: ترومبوز ورید عمقی که در شکل کلی خود در سطح جامعه به عنوان واریس شناخته می شود، در واقع لخته خونی است که معمولا در سیاهرگ های ساق پا شکل می گیرد. شاید خطرناک بودن مشکلی در یک سیاهرگ در پا عجیب باشد، اما خطر آنجاست که قسمتی از این لخته می تواند جدا شود و در سیستم گردش خون حرکت کند و می تواند به ریه بچسبد یا مسیر گردش خون در رگ ها را مسدود کند و باعث بروز اختلال یا نقص عضو یا مرگ شود.
ترومبوز ورید عمقی که در شکل کلی خود در سطح جامعه به عنوان واریس شناخته می شود، در واقع لخته خونی است که معمولا در سیاهرگ های ساق پا شکل می گیرد. سالانه تقریبا نهصد هزار مرد و زن آمریکایی به آن مبتلا می شوند و بیشتر از صد هزار نفر از آنها در اثر این بیماری جان می سپارند. شاید خطرناک بودن مشکلی در یک سیاهرگ در پا عجیب باشد، اما خطر آنجاست که قسمتی از این لخته می تواند جدا شود و در سیستم گردش خون حرکت کند و می تواند به ریه بچسبد یا مسیر گردش خون در رگ ها را مسدود کند و باعث بروز اختلال یا نقص عضو یا مرگ شود.
علائم
یکی از علائم این بیماری ورم کردن پاها در قسمت زیر زانو است. همچنین محل لخته ممکن است قرمز و دردناک باشد. اما این علائم همیشگی نیست و تقریبا نیمی از افرادی که به ترومبوز ورید عمقی مبتلا می شوند هیچ علامت مشخص و هشداردهنده ای را مشاهده نمی کنند.
انسداد جریان خون در ریه
همانطور که گفته شد لخته خون می تواند به سمت ریه حرکت کند و باعث اشکال در عدم تامین خون در ریه شود. این مسئله می تواند باعث ایجاد اختلال در تنفس، افت فشار خون، غش کردن و سنکوپ، افزایش ضربان قلب، درد در قفسه سینه و سرفه های همراه با خون شود. اگر هر یک از این مشکلات برای شما به وجود آمد خیلی سریع با اورژانس تماس بگیرید.
علل
هر موردی که به دیواره داخلی رگ ها آسیب برساند می تواند باعث این عارضه شود، مانند عمل های جراحی، زخم یا ضعف در سیستم ایمنی. اگر خون غلیظ باشد و گردش خون کند شود، احتمال ایجاد لخته بیشتر است، مخصوصا در رگ هایی که از قبل آسیب دیده باشند. برخی از اختلالات ژنتیکی خاص یا بالا بودن استروژن خون نیز، می تواند احتمال تشکیل لخته خون را بالا ببرد.
چه افرادی در معرض ابتلا هستند؟
برخی از افرادی که بیشتر در معرض ابتلا قرار می گیرند عبارتند از:
بیماران سرطانی
افراد با سابقه جراحی
زخم بستر گسترده
افراد مسن
سابقه سیگار کشیدن
داشتن اضافه وزن یا چاقی
نشستن به مدت طولانی مثلا در یک سفر هوایی طولانی
دوران بارداری مهم است
در دوران بارداری و حدود 4 تا 6 هفته پس از زایمان، زنان بیشتر در معرض ابتلا به ترومبوز ورید عمقی قرار می گیرند. در این زمان سطح استروژن خون آنها بالاتر است و احتمال تشکیل لخته افزایش می یابد. افزایش حجم رحم نیز می تواند باعث کند شدن جریان خون شود. در ضمن برخی بیماری های خونی خاص نیز احتمال ابتلا به این مشکل را بیشتر می کند.
هورمون درمانی
قرص های جلوگیری از بارداری و برخی از درمان های مورد استفاده برای پیشگیری از یائسگی زودرس نیز مانند بارداری می توانند سطح استروژن خون در زنان و در نتیجه احتمال ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را افزایش دهند.
نشستن به مدت طولانی سفر به مکان های جدید و دوردست بسیار هیجان انگیز است! اما نشستن طولانی مدت روی صندلی در پروازهای طولانی و بین المللی چندان جالب و سالم به نظر نمی رسد. تحقیقات نشان می دهد که در سفرهایی که بیشتر از چهار ساعت در مسیر باشید، خطر ابتلا به این عارضه تا دو برابر افزایش می یابد. فرقی نمی کند که با هواپیما، قطار، اتوبوس یا ماشین سفر کنید، نشستن طولانی مدت می تواند باعث کند شدن جریان خون شود. حتی در مورد کارمندانی که ساعت ها پشت میزشان می نشینند هم احتمال ابتلا چند برابر دیگران است.
تشخیص
برای تشخیص علائم این بیماری باید حتما به پزشک مراجعه کرد. پزشک راجع به سابقه دارویی و روش های درمانی شما، سوابق بیماری های خانوادگی و مسائلی که ممکن است احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند سؤال می پرسد. استفاده از امواج فراصوتی و مثلا گونه ای از سونوگرافی روش رایج برای تایید ابتلا به ترومبوز است. در این روش از امواج فراصوتی برای دیدن جریان خون و تشخیص لخته در آن استفاده می شود. ممکن است به آزمایش ها و شیوه های دیگری مانند d dimer نیاز شود.
داروهای رقیق کننده خون
داروهای معروف به ضدانعقاد خون رایج ترین روش درمان ترومبوز وریدهای عمقی هستند. با وجودی که این داروها مشهور به رقیق کننده خون هستند، اما واقعا خون را رقیق نمی کنند، بلکه باعث می شوند خون کمتر چسبنده باشد تا از تشکیل لخته خون جلوگیری کند. این داروها نمی توانند لخته هایی که قبلا نشکیل شده را از بین ببرند، ولی می توانند باعث شوند که بدن به مرور زمان آنها را حل کند. این داروها می توانند به صورت قرص یا فرم تزریقی تجویز شود.
عوارض جانبی داروهای رقیق کننده
افرادی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است دچار لکه های کبودی در مناطق مختلف بدن شوند یا راحت تر از معمول شروع خونریزی داشته باشند. هنگام استفاده از این داروها، بدن نیاز به مراقبت های تغذیه ای خاص دارد و ممکن است نیاز باشد که به صورت منظم آزمایش خون انجام شود. داروهای جدیدتر باعث می شود تا در صورت بروز سانحه، خونریزی شما به سختی قطع شود، بنابراین اگر از یک زخم کوچک دچار خونریزی زیاد می شوید به پزشک خود اطلاع دهید.
خونریزی داخلی
رقیق کننده های خون همچنین می توانند احتمال خونریزی داخلی را نیز افزایش دهند، یعنی در جایی که شما نمی توانید آن را ببینید. خونریزی معده می تواند باعث درد، استفراغی که قرمز یا شبیه دانه های قهوه است و مدفوع به رنگ قرمز یا سیاه شود. خونریزی مغزی نیز می تواند باعث بروز سردردهای بسیار شدید، اختلال در دید، حرکات غیرطبیعی و عدم هشیاری و گیجی شود. اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید با اورژانس تماس بگیرید.
جوراب های آنتی ترومبوز
این جوراب های مخصوص با وارد کردن فشار ملایم به ساق پا به حرکت خون در رگ ها کمک می کنند. همچنین از تشکیل لخته جلوگیری می کنند و باعث کاهش درد در محل لخته های قبلی می شوند. از این جوراب ها می توان بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کرد، اما برای تهیه نوعی از آنها که فشار بیشتری به ساق پا وارد می کنند، نسخه پزشک لازم است. برای تأثیر مناسب باید همیشه حتی هنگامی که در خانه هستید آنها را بپوشید.
توصیه ها
فیلتر وناکاوا
اگر به هر دلیلی نمی توانید از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنید یا اینکه این داروها برای شما مؤثر واقع نمی شوند، احتمالا پزشک شما به شما پیشنهاد می دهد که در بزرگترین سیاهرگ خود فیلتری به نام وناکاوا کار بگذارید. این فیلتر جلوی لخته های خون را می گیرد و از ورود آنها به قلب و ریه های شما جلوگیری می کند. این فیلتر از تشکیل لخته های جدید جلوگیری نمی کند و باعث درمان آنها نیز نمی شود، اما می تواند مانعی برای آمبولی ریه باشد.
لخته ها
روش های درمانی که باعث از بین رفتن لخته ها می شوند به روش های ترومبولتیک (خردکننده لخته) معروفند. این روش ها ممکن است باعث خونریزی ناگهانی و شدید شوند، بنابراین فقط در مواقع اورژانسی از این روش ها استفاده می شود. به طور مثال هنگامی که لخته ای در ریه خطر مرگ را به همراه داشته باشد، این درمان در بیمارستان و به صورت تزریق وریدی انجام می شود.
بالا نگه داشتن پاها
در صورت امکان، هنگامی که در حالت نشسته قرار دارید پاها را بالاتر از سطح زمین و در حالت استراحت قرار دهید. این کار به آسان شدن حرکت خون در رگ به سمت قلب کمک می کند. همچنین از تورم و ایجاد ناراحتی در ساق مبتلا به ترومبوز پیشگیری می کند.
عوارض طولانی مدت
هنگامی که لخته خون از بین می رود، ممکن است هنوز عوارضی از ترومبوز مانند تورم یا تغییر رنگ پوست در مکان لخته شما را آزار دهد. این علائم که به سندروم پست ترومبیک معروف است، گاهی تا یک سال پس از درمان نیز می تواند ادامه داشته باشد.
ورزش
کار خیلی خوبی است که از ماهیچه های خود برای کمک به گردش خون استفاده کنید. به عضلات پایین ساق پا به خصوص هنگامی که تحرک کمی دارید، تمرین دهید. به طور مثال هنگامی که پشت میز نشسته اید به خود استراحتی بدهید و حرکات کششی پا را انجام دهید، یا از جای خود بلند شوید و کمی قدم بزنید. ورزش منظم باعث حفظ وزن مناسب و سلامت کلی بدن می شود و احتمال ابتلا به ترومبوز را کاهش می دهد.
نکته های مسافرتی
هنگامی که در یک مسافرت بیشتر از 4 ساعت در مسیر هستید بهتر است لباس های تنگ نپوشید و زیاد آب بنوشید. سعی کنید هر ساعت یک بار از جای خود بلند شوید و کمی قدم بزنید. اگر مجبورید که صندلی خود را ترک نکنید، حرکات کششی پا را انجام دهید. برای این هدف زانوهای خود را باز و بسته کنید یا به پنجه و پاشنه خود نرمش دهید. سعی کنید تا زمان رسیدن به مقصد پای خود را مرتب حرکت دهید.
منبع: من هلث
علائم
یکی از علائم این بیماری ورم کردن پاها در قسمت زیر زانو است. همچنین محل لخته ممکن است قرمز و دردناک باشد. اما این علائم همیشگی نیست و تقریبا نیمی از افرادی که به ترومبوز ورید عمقی مبتلا می شوند هیچ علامت مشخص و هشداردهنده ای را مشاهده نمی کنند.
انسداد جریان خون در ریه
همانطور که گفته شد لخته خون می تواند به سمت ریه حرکت کند و باعث اشکال در عدم تامین خون در ریه شود. این مسئله می تواند باعث ایجاد اختلال در تنفس، افت فشار خون، غش کردن و سنکوپ، افزایش ضربان قلب، درد در قفسه سینه و سرفه های همراه با خون شود. اگر هر یک از این مشکلات برای شما به وجود آمد خیلی سریع با اورژانس تماس بگیرید.
علل
هر موردی که به دیواره داخلی رگ ها آسیب برساند می تواند باعث این عارضه شود، مانند عمل های جراحی، زخم یا ضعف در سیستم ایمنی. اگر خون غلیظ باشد و گردش خون کند شود، احتمال ایجاد لخته بیشتر است، مخصوصا در رگ هایی که از قبل آسیب دیده باشند. برخی از اختلالات ژنتیکی خاص یا بالا بودن استروژن خون نیز، می تواند احتمال تشکیل لخته خون را بالا ببرد.
چه افرادی در معرض ابتلا هستند؟
برخی از افرادی که بیشتر در معرض ابتلا قرار می گیرند عبارتند از:
بیماران سرطانی
افراد با سابقه جراحی
زخم بستر گسترده
افراد مسن
سابقه سیگار کشیدن
داشتن اضافه وزن یا چاقی
نشستن به مدت طولانی مثلا در یک سفر هوایی طولانی
دوران بارداری مهم است
در دوران بارداری و حدود 4 تا 6 هفته پس از زایمان، زنان بیشتر در معرض ابتلا به ترومبوز ورید عمقی قرار می گیرند. در این زمان سطح استروژن خون آنها بالاتر است و احتمال تشکیل لخته افزایش می یابد. افزایش حجم رحم نیز می تواند باعث کند شدن جریان خون شود. در ضمن برخی بیماری های خونی خاص نیز احتمال ابتلا به این مشکل را بیشتر می کند.
هورمون درمانی
قرص های جلوگیری از بارداری و برخی از درمان های مورد استفاده برای پیشگیری از یائسگی زودرس نیز مانند بارداری می توانند سطح استروژن خون در زنان و در نتیجه احتمال ابتلا به ترومبوز ورید عمقی را افزایش دهند.
نشستن به مدت طولانی سفر به مکان های جدید و دوردست بسیار هیجان انگیز است! اما نشستن طولانی مدت روی صندلی در پروازهای طولانی و بین المللی چندان جالب و سالم به نظر نمی رسد. تحقیقات نشان می دهد که در سفرهایی که بیشتر از چهار ساعت در مسیر باشید، خطر ابتلا به این عارضه تا دو برابر افزایش می یابد. فرقی نمی کند که با هواپیما، قطار، اتوبوس یا ماشین سفر کنید، نشستن طولانی مدت می تواند باعث کند شدن جریان خون شود. حتی در مورد کارمندانی که ساعت ها پشت میزشان می نشینند هم احتمال ابتلا چند برابر دیگران است.
تشخیص
برای تشخیص علائم این بیماری باید حتما به پزشک مراجعه کرد. پزشک راجع به سابقه دارویی و روش های درمانی شما، سوابق بیماری های خانوادگی و مسائلی که ممکن است احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند سؤال می پرسد. استفاده از امواج فراصوتی و مثلا گونه ای از سونوگرافی روش رایج برای تایید ابتلا به ترومبوز است. در این روش از امواج فراصوتی برای دیدن جریان خون و تشخیص لخته در آن استفاده می شود. ممکن است به آزمایش ها و شیوه های دیگری مانند d dimer نیاز شود.
داروهای رقیق کننده خون
داروهای معروف به ضدانعقاد خون رایج ترین روش درمان ترومبوز وریدهای عمقی هستند. با وجودی که این داروها مشهور به رقیق کننده خون هستند، اما واقعا خون را رقیق نمی کنند، بلکه باعث می شوند خون کمتر چسبنده باشد تا از تشکیل لخته خون جلوگیری کند. این داروها نمی توانند لخته هایی که قبلا نشکیل شده را از بین ببرند، ولی می توانند باعث شوند که بدن به مرور زمان آنها را حل کند. این داروها می توانند به صورت قرص یا فرم تزریقی تجویز شود.
عوارض جانبی داروهای رقیق کننده
افرادی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است دچار لکه های کبودی در مناطق مختلف بدن شوند یا راحت تر از معمول شروع خونریزی داشته باشند. هنگام استفاده از این داروها، بدن نیاز به مراقبت های تغذیه ای خاص دارد و ممکن است نیاز باشد که به صورت منظم آزمایش خون انجام شود. داروهای جدیدتر باعث می شود تا در صورت بروز سانحه، خونریزی شما به سختی قطع شود، بنابراین اگر از یک زخم کوچک دچار خونریزی زیاد می شوید به پزشک خود اطلاع دهید.
خونریزی داخلی
رقیق کننده های خون همچنین می توانند احتمال خونریزی داخلی را نیز افزایش دهند، یعنی در جایی که شما نمی توانید آن را ببینید. خونریزی معده می تواند باعث درد، استفراغی که قرمز یا شبیه دانه های قهوه است و مدفوع به رنگ قرمز یا سیاه شود. خونریزی مغزی نیز می تواند باعث بروز سردردهای بسیار شدید، اختلال در دید، حرکات غیرطبیعی و عدم هشیاری و گیجی شود. اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید با اورژانس تماس بگیرید.
جوراب های آنتی ترومبوز
این جوراب های مخصوص با وارد کردن فشار ملایم به ساق پا به حرکت خون در رگ ها کمک می کنند. همچنین از تشکیل لخته جلوگیری می کنند و باعث کاهش درد در محل لخته های قبلی می شوند. از این جوراب ها می توان بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کرد، اما برای تهیه نوعی از آنها که فشار بیشتری به ساق پا وارد می کنند، نسخه پزشک لازم است. برای تأثیر مناسب باید همیشه حتی هنگامی که در خانه هستید آنها را بپوشید.
توصیه ها
فیلتر وناکاوا
اگر به هر دلیلی نمی توانید از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنید یا اینکه این داروها برای شما مؤثر واقع نمی شوند، احتمالا پزشک شما به شما پیشنهاد می دهد که در بزرگترین سیاهرگ خود فیلتری به نام وناکاوا کار بگذارید. این فیلتر جلوی لخته های خون را می گیرد و از ورود آنها به قلب و ریه های شما جلوگیری می کند. این فیلتر از تشکیل لخته های جدید جلوگیری نمی کند و باعث درمان آنها نیز نمی شود، اما می تواند مانعی برای آمبولی ریه باشد.
لخته ها
روش های درمانی که باعث از بین رفتن لخته ها می شوند به روش های ترومبولتیک (خردکننده لخته) معروفند. این روش ها ممکن است باعث خونریزی ناگهانی و شدید شوند، بنابراین فقط در مواقع اورژانسی از این روش ها استفاده می شود. به طور مثال هنگامی که لخته ای در ریه خطر مرگ را به همراه داشته باشد، این درمان در بیمارستان و به صورت تزریق وریدی انجام می شود.
بالا نگه داشتن پاها
در صورت امکان، هنگامی که در حالت نشسته قرار دارید پاها را بالاتر از سطح زمین و در حالت استراحت قرار دهید. این کار به آسان شدن حرکت خون در رگ به سمت قلب کمک می کند. همچنین از تورم و ایجاد ناراحتی در ساق مبتلا به ترومبوز پیشگیری می کند.
عوارض طولانی مدت
هنگامی که لخته خون از بین می رود، ممکن است هنوز عوارضی از ترومبوز مانند تورم یا تغییر رنگ پوست در مکان لخته شما را آزار دهد. این علائم که به سندروم پست ترومبیک معروف است، گاهی تا یک سال پس از درمان نیز می تواند ادامه داشته باشد.
ورزش
کار خیلی خوبی است که از ماهیچه های خود برای کمک به گردش خون استفاده کنید. به عضلات پایین ساق پا به خصوص هنگامی که تحرک کمی دارید، تمرین دهید. به طور مثال هنگامی که پشت میز نشسته اید به خود استراحتی بدهید و حرکات کششی پا را انجام دهید، یا از جای خود بلند شوید و کمی قدم بزنید. ورزش منظم باعث حفظ وزن مناسب و سلامت کلی بدن می شود و احتمال ابتلا به ترومبوز را کاهش می دهد.
نکته های مسافرتی
هنگامی که در یک مسافرت بیشتر از 4 ساعت در مسیر هستید بهتر است لباس های تنگ نپوشید و زیاد آب بنوشید. سعی کنید هر ساعت یک بار از جای خود بلند شوید و کمی قدم بزنید. اگر مجبورید که صندلی خود را ترک نکنید، حرکات کششی پا را انجام دهید. برای این هدف زانوهای خود را باز و بسته کنید یا به پنجه و پاشنه خود نرمش دهید. سعی کنید تا زمان رسیدن به مقصد پای خود را مرتب حرکت دهید.
منبع: من هلث
ارسال نظر