.svg)
درمان جدا شدگی پرده شبکیه چشم
پارسینه: جدا شدگی پرده شبکیه در واقع به معنای جدا شدن لایه‌های عصبی حساس شبکیه از لایه رنگدانه دار شبکیه است (که مسوول تغذیه و متابولیسم شبکیه می‌باشد). از آن جا که این عارضه در صورت عدم درمان مناسب باعث کاهش شدید بینایی می‌شود تشخیص و درمان سریع آن اهمیت فراوانی دارد.
این مطلب را به نقل از بیتوته بخوانید.
جدا شدگی پرده شبکیه: (Retinal detachment)
جدا شدگی پرده شبکیه در واقع به معنای جدا شدن لایه‌های عصبی حساس شبکیه از لایه رنگدانه دار شبکیه است (که مسوول تغذیه و متابولیسم شبکیه می‌باشد). از آن جا که این عارضه در صورت عدم درمان مناسب باعث کاهش شدید بینایی می‌شود تشخیص و درمان سریع آن اهمیت فراوانی دارد.
جدا شدگی پرده شبکیه از تشخیص تا درمان
مفهوم جدا شدگی پرده شبکیه چیست؟
جدا شدگی پرده شبکیه زمانی رخ می‌دهد که شبکیه از محل طبیعی خود کنده شود. زمانی که پرده شبکیه جدا شود، عملکرد آن مختل شده و در نتیجه بینائی فرد تار می‌شود یعنی مثل این که فیلم داخل دوربین از محل خود رها شود.
جدا شدگی پرده شبکیه مشکل بسیار مهمی تلقی می‌شود، زیرا در صورت عدم درمان، تقریبا در همه موارمنجر به کوری خواهد شد.
علایم زیر معمولاً در یک چشم رخ می‌دهد، ولی گاهی هر دو چشم درگیرند:
♦ جرقه‌های نورانی در میدان بینایی
♦ نقاط شناور در میدان بینایی
♦ تاری دید
♦ موج‌دار دیدن تصاویر (گاهی)
♦ از دست دادن تدریجی بینایی. از آنجا که این حالت بسیار آهسته بروز می‌کند بیمار ممکن است متوجه آن نگردد.
جدا شدگی پرده شبکیه به سه شکل اتفاق می‌افتد:
· نوع اول: که شایع‌ترین شکل جدا شدگی شبکیه است در اثر ایجاد سوراخ در شبکیه پدید می‌آید، به این صورت که پس از ایجاد سوراخ در شبکیه، زجاجیه که حالت آبکی پیدا کرده از راه سوراخ به پشت شبکیه نفوذ می‌کند و آن را از لایه‌های خارجی‌تر جدا می‌کند.
تموج مایع همراه با حرکات سر و تأثیر نیروی جاذبه باعث گسترش جدا شدگی شبکیه می‌شود، به همین دلیل این نوع جدا شدگی پرده شبکیه می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و باعث جدا شدن کامل شبکیه گردد.
· نوع دوم: که جدا شدگی کششی (tractional detachment) نام دارد وقتی اتفاق می‌افتد که رشته‌های زجاجیه یا بافت‌های غیر طبیعی از سمت داخل شبکیه را تحت کشش قرار دهند و آن را از روی بافت‌های زیرین بلند کنند. این حالت بیشتر در افراد دیابتی اتفاق می‌افتد.
· نوع سوم: جدا شدگی شبکیه که چندان شایع نیست در اثر تراوش یا ترشح غیر طبیعی مایع در حد فاصل شبکیه و بافت‌های زیرین اتفاق می‌افتد. این حالت معمولاً ناشی از التهاب، خونریزی یا توده‌های غیر طبیعی داخل چشم است و به ندرت به صورت خود به خودی اتفاق می‌افتد.
چه کسانی بیشتر در معرض جدا شدگی شبکیه قرار دارند؟
عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به جدا شدگی شبکیه می‌شود. مهمترین این عوامل عبارتند از:
• سن: جدا شدگی شبکیه به صورت خودبه خودی در افراد زیر ۴۰ سال نادر است و معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.
• نزدیک بینی شدید: در این حالت پرده شبکیه نازک و آسیب پذیر است و احتمال ایجاد سوراخ در آن بیشتر از حالت عادی است.
• سابقه جراحی چشمی
♦ عدم وجود درد.
• دیابت شیرین
• سابقه خانوادگی جدا شدگی شبکیه یا سابقه این بیماری در چشم دیگر فرد.
• ضربه شدید به سر و صورت یا چشم
• بیماری، التهاب یا تومور داخل چشمی
عواقب موردانتظار
اغلب با درمان جراحی زودرس با استفاده از اشعه لیزر قابل درمان است.
عوارض احتمالی
بدون درمان، کوری کامل یا نسبی در چشم مبتلا قابل انتظار است. با درمان تأخیری، در صورتی که جداشدگی به ناحیه ماکولا (ناحیه مسؤول بینایی دقیق) گسترش‌یافته باشد، بینایی دقیق (مرکزی) بیمار دچار اختلال دایمی می‌گردد.
بررسی و تشخیص جداشدگی پرده شبکیه
وقتی بیماری با علایم فوق الذکر به چشم پزشک مراجعه می‌کند، چشم پزشک با معاینه شبکیه، جدا شدگی شبکیه را تشخیص می‌دهد.
برای این منظور معمولاً لازم است مردمک با قطره‌های مخصوص باز شود و شبکیه با یک وسیله مخصوص به نام افتالموسکوپ بررسی شود. پزشک در این معاینه با بررسی محل و اندازه و نوع جدا شدگی شبکیه در مورد روش درمانی مناسب تصمیم گیری می‌کند.
در موارد نادری که مثلاً به علت خونریزی، دیدن شبکیه با دستگاه افتالموسکوپ مقدور نباشد سونوگرافی چشم می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد وسعت، محل و گاهی علت جدا شدگی شبکیه در اختیار پزشک قرار دهد.
درمان جدا شدگی پرده شبکیه چشم
¤ درمان به موقعیت و شدت جداشدگی بستگی دارد.
¤ در صورت ضربه به چشم استفاده از پوشش محافظ چشم ممکن است لازم باشد.
¤ جراحی جهت برقراری اتصال مجدد شبکیه به بافت‌های زیرین با استفاده از اشعه‌های لیزر مخصوص یا سرمادرمانی (با استفاده از درجه حرارت زیر نقطه انجماد) یا با تغییر شکل چشم (گاهی) انجام می‌گیرد.
دستورهای زیر پس از جراحی توصیه می‌گردد:
♦ هر دو چشم باید به‌طور همزمان تا مدتی با پوشش مخصوص بسته شوند. در این مدت برای انجام کار‌ها می‌توانید از دوستان یا خانواده کمک بگیرید.
♦ پس از برداشت پوشش چشم‌ها از عینک های دارای شیشه تیره استفاده کنید.
♦ چشم‌های خود را مالش ندهید.
♦ از دولا شدن اجتناب کنید.
♦ از حالاتی که ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم شوند نظیر یبوست؛ بلند کردن وزنه سنگین یا سرفه شدید اجتناب کنید.
♦ دارو‌ها
قطره‌های چشمی گشادکننده مردمک. گشاد شدن مردمک فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری چشم در طی دوره التیام پس از جراحی را کاهش می‌دهد. اگر شما نمی‌توانید خود قطره داخل چشمتان بریزید، برای این منظور از دیگران کمک بگیرید.
داروهای آرامبخش به منظور کاهش اضطراب در طی دوره نقاهت توصیه می‌شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
پس از جراحی در حالت خوابیده به پشت در بستر استراحت کنید و سر را کمی بالاتر از سطح بستر قرار دهید. برای جلوگیری از تشکیل لخته در وریدهای عمقی، اندام‌های تحتانی را در طی استراحت مرتباً حرکت دهید. با صلاحدید چشم‌پزشک فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های طبیعی خود را از سر بگیرید.
رژیم غذایی
رژیم خاصی نیاز نیست.
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان در میدان بینایی خود نقاط شناور یا جرقه‌های نورانی مشاهده می‌کنید. در این صورت مراجعه به پزشک را به تأخیر نیندازید زیرا این حالت ممکن است نشانه‌ای از یک حالت اورژانس باشد.
- بروز هرگونه نشانه عفونت (خونریزی، قرمزی، درد، تورم یا تب) پس از جراحی
- بدتر شدن وضعیت بینایی پس از اتمام دوره نقاهت بعد از جراحی
پیشگیری جداشدگی پرده شبکیه
تشخیص سریع کلید درمان موفقیت آمیز پارگی شبکیه است. اطلاع از کیفیت دید در دو چشم اهمیت اساسی دارد.
توصیه می‌شود که کلیه افراد در معرض خطر (افراد نزدیک بین، بیماران دیابتی، کسانی که سابقه شخصی خانوادگی جدا شدگی پرده شبکیه دارند) روزانه در منزل دید چشمهایشان را کنترل کنند برای این منظور باید دید هر یک از چشم‌ها به صورت جداگانه با بستن چشم مقابل کنترل گردد و در صورت بروز هر تغییری در دید چشم‌ها در اسرع وقت (حداکثر ظرف ۲۴ ساعت) به چشم پزشک مراجعه شود.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به چشم پزشک مراجعه کنید:
ο. احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
ο. دیدن جرقه‌های نوری
ο. بروز مگس پران جدید و یا افزایش تعداد مگس پران (اجسام شناور در جلوی چشم)
ο. دیدن شبکه‌های تور مانند در جلوی چشم
ο. هر نوع کاهش دید ناگهانی
جدا شدگی پرده شبکیه: (Retinal detachment)
جدا شدگی پرده شبکیه در واقع به معنای جدا شدن لایه‌های عصبی حساس شبکیه از لایه رنگدانه دار شبکیه است (که مسوول تغذیه و متابولیسم شبکیه می‌باشد). از آن جا که این عارضه در صورت عدم درمان مناسب باعث کاهش شدید بینایی می‌شود تشخیص و درمان سریع آن اهمیت فراوانی دارد.
جدا شدگی پرده شبکیه از تشخیص تا درمان
مفهوم جدا شدگی پرده شبکیه چیست؟
جدا شدگی پرده شبکیه زمانی رخ می‌دهد که شبکیه از محل طبیعی خود کنده شود. زمانی که پرده شبکیه جدا شود، عملکرد آن مختل شده و در نتیجه بینائی فرد تار می‌شود یعنی مثل این که فیلم داخل دوربین از محل خود رها شود.
جدا شدگی پرده شبکیه مشکل بسیار مهمی تلقی می‌شود، زیرا در صورت عدم درمان، تقریبا در همه موارمنجر به کوری خواهد شد.
علایم زیر معمولاً در یک چشم رخ می‌دهد، ولی گاهی هر دو چشم درگیرند:
♦ جرقه‌های نورانی در میدان بینایی
♦ نقاط شناور در میدان بینایی
♦ تاری دید
♦ موج‌دار دیدن تصاویر (گاهی)
♦ از دست دادن تدریجی بینایی. از آنجا که این حالت بسیار آهسته بروز می‌کند بیمار ممکن است متوجه آن نگردد.
جدا شدگی پرده شبکیه به سه شکل اتفاق می‌افتد:
· نوع اول: که شایع‌ترین شکل جدا شدگی شبکیه است در اثر ایجاد سوراخ در شبکیه پدید می‌آید، به این صورت که پس از ایجاد سوراخ در شبکیه، زجاجیه که حالت آبکی پیدا کرده از راه سوراخ به پشت شبکیه نفوذ می‌کند و آن را از لایه‌های خارجی‌تر جدا می‌کند.
تموج مایع همراه با حرکات سر و تأثیر نیروی جاذبه باعث گسترش جدا شدگی شبکیه می‌شود، به همین دلیل این نوع جدا شدگی پرده شبکیه می‌تواند به سرعت پیشرفت کند و باعث جدا شدن کامل شبکیه گردد.
· نوع دوم: که جدا شدگی کششی (tractional detachment) نام دارد وقتی اتفاق می‌افتد که رشته‌های زجاجیه یا بافت‌های غیر طبیعی از سمت داخل شبکیه را تحت کشش قرار دهند و آن را از روی بافت‌های زیرین بلند کنند. این حالت بیشتر در افراد دیابتی اتفاق می‌افتد.
· نوع سوم: جدا شدگی شبکیه که چندان شایع نیست در اثر تراوش یا ترشح غیر طبیعی مایع در حد فاصل شبکیه و بافت‌های زیرین اتفاق می‌افتد. این حالت معمولاً ناشی از التهاب، خونریزی یا توده‌های غیر طبیعی داخل چشم است و به ندرت به صورت خود به خودی اتفاق می‌افتد.
چه کسانی بیشتر در معرض جدا شدگی شبکیه قرار دارند؟
عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به جدا شدگی شبکیه می‌شود. مهمترین این عوامل عبارتند از:
• سن: جدا شدگی شبکیه به صورت خودبه خودی در افراد زیر ۴۰ سال نادر است و معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.
• نزدیک بینی شدید: در این حالت پرده شبکیه نازک و آسیب پذیر است و احتمال ایجاد سوراخ در آن بیشتر از حالت عادی است.
• سابقه جراحی چشمی
♦ عدم وجود درد.
• دیابت شیرین
• سابقه خانوادگی جدا شدگی شبکیه یا سابقه این بیماری در چشم دیگر فرد.
• ضربه شدید به سر و صورت یا چشم
• بیماری، التهاب یا تومور داخل چشمی
عواقب موردانتظار
اغلب با درمان جراحی زودرس با استفاده از اشعه لیزر قابل درمان است.
عوارض احتمالی
بدون درمان، کوری کامل یا نسبی در چشم مبتلا قابل انتظار است. با درمان تأخیری، در صورتی که جداشدگی به ناحیه ماکولا (ناحیه مسؤول بینایی دقیق) گسترش‌یافته باشد، بینایی دقیق (مرکزی) بیمار دچار اختلال دایمی می‌گردد.
بررسی و تشخیص جداشدگی پرده شبکیه
وقتی بیماری با علایم فوق الذکر به چشم پزشک مراجعه می‌کند، چشم پزشک با معاینه شبکیه، جدا شدگی شبکیه را تشخیص می‌دهد.
برای این منظور معمولاً لازم است مردمک با قطره‌های مخصوص باز شود و شبکیه با یک وسیله مخصوص به نام افتالموسکوپ بررسی شود. پزشک در این معاینه با بررسی محل و اندازه و نوع جدا شدگی شبکیه در مورد روش درمانی مناسب تصمیم گیری می‌کند.
در موارد نادری که مثلاً به علت خونریزی، دیدن شبکیه با دستگاه افتالموسکوپ مقدور نباشد سونوگرافی چشم می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد وسعت، محل و گاهی علت جدا شدگی شبکیه در اختیار پزشک قرار دهد.
درمان جدا شدگی پرده شبکیه چشم
¤ درمان به موقعیت و شدت جداشدگی بستگی دارد.
¤ در صورت ضربه به چشم استفاده از پوشش محافظ چشم ممکن است لازم باشد.
¤ جراحی جهت برقراری اتصال مجدد شبکیه به بافت‌های زیرین با استفاده از اشعه‌های لیزر مخصوص یا سرمادرمانی (با استفاده از درجه حرارت زیر نقطه انجماد) یا با تغییر شکل چشم (گاهی) انجام می‌گیرد.
دستورهای زیر پس از جراحی توصیه می‌گردد:
♦ هر دو چشم باید به‌طور همزمان تا مدتی با پوشش مخصوص بسته شوند. در این مدت برای انجام کار‌ها می‌توانید از دوستان یا خانواده کمک بگیرید.
♦ پس از برداشت پوشش چشم‌ها از عینک های دارای شیشه تیره استفاده کنید.
♦ چشم‌های خود را مالش ندهید.
♦ از دولا شدن اجتناب کنید.
♦ از حالاتی که ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم شوند نظیر یبوست؛ بلند کردن وزنه سنگین یا سرفه شدید اجتناب کنید.
♦ دارو‌ها
قطره‌های چشمی گشادکننده مردمک. گشاد شدن مردمک فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری چشم در طی دوره التیام پس از جراحی را کاهش می‌دهد. اگر شما نمی‌توانید خود قطره داخل چشمتان بریزید، برای این منظور از دیگران کمک بگیرید.
داروهای آرامبخش به منظور کاهش اضطراب در طی دوره نقاهت توصیه می‌شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
پس از جراحی در حالت خوابیده به پشت در بستر استراحت کنید و سر را کمی بالاتر از سطح بستر قرار دهید. برای جلوگیری از تشکیل لخته در وریدهای عمقی، اندام‌های تحتانی را در طی استراحت مرتباً حرکت دهید. با صلاحدید چشم‌پزشک فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های طبیعی خود را از سر بگیرید.
رژیم غذایی
رژیم خاصی نیاز نیست.
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان در میدان بینایی خود نقاط شناور یا جرقه‌های نورانی مشاهده می‌کنید. در این صورت مراجعه به پزشک را به تأخیر نیندازید زیرا این حالت ممکن است نشانه‌ای از یک حالت اورژانس باشد.
- بروز هرگونه نشانه عفونت (خونریزی، قرمزی، درد، تورم یا تب) پس از جراحی
- بدتر شدن وضعیت بینایی پس از اتمام دوره نقاهت بعد از جراحی
پیشگیری جداشدگی پرده شبکیه
تشخیص سریع کلید درمان موفقیت آمیز پارگی شبکیه است. اطلاع از کیفیت دید در دو چشم اهمیت اساسی دارد.
توصیه می‌شود که کلیه افراد در معرض خطر (افراد نزدیک بین، بیماران دیابتی، کسانی که سابقه شخصی خانوادگی جدا شدگی پرده شبکیه دارند) روزانه در منزل دید چشمهایشان را کنترل کنند برای این منظور باید دید هر یک از چشم‌ها به صورت جداگانه با بستن چشم مقابل کنترل گردد و در صورت بروز هر تغییری در دید چشم‌ها در اسرع وقت (حداکثر ظرف ۲۴ ساعت) به چشم پزشک مراجعه شود.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به چشم پزشک مراجعه کنید:
ο. احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
ο. دیدن جرقه‌های نوری
ο. بروز مگس پران جدید و یا افزایش تعداد مگس پران (اجسام شناور در جلوی چشم)
ο. دیدن شبکه‌های تور مانند در جلوی چشم
ο. هر نوع کاهش دید ناگهانی
منبع: بیتوته
ارسال نظر