.svg)
راهکارهای سلامت جسمانی در آموزه‌های قرآن
پارسینه: قرآن کریم کتاب ارزشمندی است که آموزه‌های آن علاوه بر آنکه سطوح مختلفی دارند، ابعاد گوناگون زندگی انسان را نیز در بر می‌گیرند و دستورالعمل‌های ارزشمندی را برای آن ارائه می‌دهند.
پایگاه خبری سازمان «سَوند ویژن» در شیکاگو که در راستای افزایش شناخت و آگاهی میان انسان‌ها از طریق گسترش روابط عمومی فعالیت می‌کند، با انتشار مقاله‌ای مسئله سلامت جسم و روان از دیدگاه قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در این مقاله آمده است: سلامت یکی از ابعاد مهم زندگی انسان است که سلامت جسم و سلامت روان را در بر می‌گیرد و قرآن کریم آموزه‌های ارزشمندی در این رابطه دارد و کتاب‌های نوشته شده در باب سیره نبوی نیز تکمیل‌کننده آن است.
هدف این مقاله این نیست که بگوید علم بشر کدام یک از آموزه‌های قرآن در مورد سلامت را تأیید کرده بنابراین قرآن یک کتاب مقدس است. بر عکس، ما در این مقاله آموزه‌های قرآن را مرور می‌کنیم چه علم آن‌ها را تأیید کرده باشد و چه در آینده تأیید شوند.
قرآن کتاب علوم پزشکی و سلامت نیست؛ اما اشاراتی دارد که دستورالعمل‌هایی در مورد سلامت و مقابله با بیماری‌ها به دست می‌دهد. حضرت محمد(ص) به عنوان الگویی برای بشریت نیز آموزه‌های ارزشمندی برای ما به جای گذاشته است.
خداوند در قرآن کریم آیه ۷۹ سوره نساء می‌فرماید: «مَا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ : هر چه از انواع نیکویی به تو رسد از جانب خداست و هر بدی رسد از خودِ توست».
این آیه هم در سلامت جسم و هم در سلامت روح و روان می‌تواند مصداق داشته باشد از این رو برای پیشگیری از مشکلات و بیماری‌های جسمانی و روانی باید مراقبت‌هایی از خود داشته باشیم.
پیش از پرداختن به مراقبت‌های جسمانی، به مراقبت‌های روحی می‌پردازیم. ابزارهای مراقبت‌های روحی ذکر شده در قرآن در حقیقت همان اعمال عبادی فرهنگ اسلامی است و عبارتند از:
۱) ایمان
ایمان به خدا اولین و مهمترین نیاز برای ثبات روحی است. ایمان به خدا، ایمان به وجود آفریننده‌ای قدرتمند، عادل و بصیر است که همه‌چیز در قلمرو قدرت او است.
مولانا در «فیه ما فیه» در جواب سؤالی، ایمان را بالاتر از نماز می‌خواند و می‌گوید: جان نماز از نماز بهتر است. اگر ایمان نباشد نماز منفعت نکند و نماز در هر دینی نوع دیگر است و ایمان به هیچ دینی تبدیل نگیرد.
بدون ایمان واقعی، نه نماز، نه زکات، نه روزه و نه هیچ عبادت دیگری پذیرفته نیست.
۲) نماز
نماز دو بخش دارد که یکی وضو و پاکسازی است و دیگری قرائت قرآن و ذکر است. وضو که در حقیقت پاکسازی و طهارت است بارها در قرآن کریم مورد اشاره قرار گرفته است.
قرائت قرآن و یادآوری حضور خدا نیز بخش دیگر نماز است که تأثیر شفابخشی بر بدن، ذهن و روان انسان دارد.
آیه ۵۷ سوره مبارکه یونس می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِی الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ: ای مردم عالم، به حقیقت نامه‌ای از جانب خدایتان آمد که همه پند و اندرز و شفای دل‌ها و هدایت و رحمت بر مؤمنان است«.
آیه ۸۲ سوره اسراء می‌فرماید: «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَلَا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَسَارًا: و ما آنچه از قرآن فرستیم شفا (ی دل) و رحمت (الهی) برای اهل ایمان است و ظالمان را به جز زیان (و شقاوت) چیزی نخواهد افزود.
۳) زکات
واژه زکات به معنی تصفیه و رشد است. زکات در همه چیز می‌تواند مصداق داشته باشد مانند زکات علم، زکات سلامتی و … اما یکی از مصداق‌های مهم آن در امور مالی است. بسیاری از جرائم بشر با پول و یا به خاطر عشق به پول انجام می‌شود و عشق به پول انسان را خشن می‌کند.
قرآن در سوره عادیات آیه ۸ می‌فرماید: «وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَیْرِ لَشَدِیدٌ: و او نسبت به ثروت و مال سخت علاقه‌مند و بخیل است»
اگر انسان تنها به این آیه ایمان بیاورد که «وَفِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ وَمَا تُوعَدُونَ» (ذاریات ۲۲) و بداند که روزی انسان از جانب خدا است، قلبش آرام می‌گیرد و دلیل بسیاری از دشمنی‌ها و جنگ‌ها از بین می‌رود.
۴) روزه
روزه در فرهنگ اسلامی به عنوان تمرینی برای ذهن، بدن و پرهیزگاری است.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ: ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنانکه امم گذشته را فرض شده بود، و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید. (بقره -۱۸۳)
روزه‌داری به انسان کمک می‌کند که از مصرف بیش از اندازه غذا و نیز مصرف مواد زیان‌آور پرهیز کند و همچنین بتواند خشم و قوای جسمانی خود را تحت کنترل در آورد.
در واقع، روزه نه تنها به معهده استراحت می‌دهد بلکه با کنترل ترشح هورمون‌ها، رفتارها را نیز تحت کنترل در می‌آورد.
تغذیه از غذای حلال و پاکیزه و مواد خوراکی اشاره شده در قرآن کریم، پرهیز از اسراف در خوردن و استفاده از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مضر و حلال، رعایت بهداشت و پاکیزگی بدن، دهان و لباس و نیز بهداشت فکری و پرهیز از تصورات منفی و آزاردهنده در مورد خود و دیگران، کار و فعالیت از راهکارهای سلامت جسمانی در آموزه‌های قرآن است.
بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت، زخم معده، چاقی و افسردگی نیز ریشه در رفتار انسان و زیاده‌روی در برخی مواد غذایی، سیگار کشیدن، اعتیاد به الکل و استرس دارد.
رفتار قرآنی هنگام بیماری
حال اگر به هر دلیلی سلامت انسان دچار اختلال شد، قرآن کریم توصیه‌هایی برای بهبود و آرامش انسان دارد:
۱. آن بیماری را کفاره‌ای برای گناهان از جانب خدا بداند و از او بخواهد که آن بیماری را از او برطرف کند.
«وَإِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا کَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ یَمْسَسْکَ بِخَیْرٍ فَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ: و اگر از خدا به تو ضرری رسد هیچ کس جز خدا نتواند تو را از آن ضرر برهاند، و اگر از او به تو خیری رسد (هیچ کس تو را از آن منع نتواند کرد) که او بر هر چیز تواناست.» (انعام - ۱۷)
۲. در صورت بروز بیماری به آن توجه کنید و به دنبال درمان آن باشید که این از توصیه‌های پیامبر(ص) است. پیامبر(ص) می‌فرماید که خداوند برای هر دردی درمانی قرار داده است به جز درد پیری.
۳. دانش خود را نسبت به سلامت، بیماری‌ها، داروها و عوارض جانبی و تغذیه زیاد کنید. دانش سلامت فقط متعلق به پزشکان نیست. شما هم می‌توانید آن را کسب و از بروز بیماری‌ها پیشگیری کنید و یا اینکه نشانه‌های بیماری‌ها را بشناسید و به سرعت نسبت به آن‌ها واکنش درست نشان دهید.
سلامت ما هدیه‌ای از جانب خدا است باید از آن درست استفاده کنیم و با رفتار غلط آن را از بین نبریم. جسم ظرف روح ما است و باید از آن‌ها مراقبت کنیم.
در این مقاله آمده است: سلامت یکی از ابعاد مهم زندگی انسان است که سلامت جسم و سلامت روان را در بر می‌گیرد و قرآن کریم آموزه‌های ارزشمندی در این رابطه دارد و کتاب‌های نوشته شده در باب سیره نبوی نیز تکمیل‌کننده آن است.
هدف این مقاله این نیست که بگوید علم بشر کدام یک از آموزه‌های قرآن در مورد سلامت را تأیید کرده بنابراین قرآن یک کتاب مقدس است. بر عکس، ما در این مقاله آموزه‌های قرآن را مرور می‌کنیم چه علم آن‌ها را تأیید کرده باشد و چه در آینده تأیید شوند.
قرآن کتاب علوم پزشکی و سلامت نیست؛ اما اشاراتی دارد که دستورالعمل‌هایی در مورد سلامت و مقابله با بیماری‌ها به دست می‌دهد. حضرت محمد(ص) به عنوان الگویی برای بشریت نیز آموزه‌های ارزشمندی برای ما به جای گذاشته است.
خداوند در قرآن کریم آیه ۷۹ سوره نساء می‌فرماید: «مَا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ : هر چه از انواع نیکویی به تو رسد از جانب خداست و هر بدی رسد از خودِ توست».
این آیه هم در سلامت جسم و هم در سلامت روح و روان می‌تواند مصداق داشته باشد از این رو برای پیشگیری از مشکلات و بیماری‌های جسمانی و روانی باید مراقبت‌هایی از خود داشته باشیم.
پیش از پرداختن به مراقبت‌های جسمانی، به مراقبت‌های روحی می‌پردازیم. ابزارهای مراقبت‌های روحی ذکر شده در قرآن در حقیقت همان اعمال عبادی فرهنگ اسلامی است و عبارتند از:
۱) ایمان
ایمان به خدا اولین و مهمترین نیاز برای ثبات روحی است. ایمان به خدا، ایمان به وجود آفریننده‌ای قدرتمند، عادل و بصیر است که همه‌چیز در قلمرو قدرت او است.
مولانا در «فیه ما فیه» در جواب سؤالی، ایمان را بالاتر از نماز می‌خواند و می‌گوید: جان نماز از نماز بهتر است. اگر ایمان نباشد نماز منفعت نکند و نماز در هر دینی نوع دیگر است و ایمان به هیچ دینی تبدیل نگیرد.
بدون ایمان واقعی، نه نماز، نه زکات، نه روزه و نه هیچ عبادت دیگری پذیرفته نیست.
۲) نماز
نماز دو بخش دارد که یکی وضو و پاکسازی است و دیگری قرائت قرآن و ذکر است. وضو که در حقیقت پاکسازی و طهارت است بارها در قرآن کریم مورد اشاره قرار گرفته است.
قرائت قرآن و یادآوری حضور خدا نیز بخش دیگر نماز است که تأثیر شفابخشی بر بدن، ذهن و روان انسان دارد.
آیه ۵۷ سوره مبارکه یونس می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِی الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ: ای مردم عالم، به حقیقت نامه‌ای از جانب خدایتان آمد که همه پند و اندرز و شفای دل‌ها و هدایت و رحمت بر مؤمنان است«.
آیه ۸۲ سوره اسراء می‌فرماید: «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَلَا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَسَارًا: و ما آنچه از قرآن فرستیم شفا (ی دل) و رحمت (الهی) برای اهل ایمان است و ظالمان را به جز زیان (و شقاوت) چیزی نخواهد افزود.
۳) زکات
واژه زکات به معنی تصفیه و رشد است. زکات در همه چیز می‌تواند مصداق داشته باشد مانند زکات علم، زکات سلامتی و … اما یکی از مصداق‌های مهم آن در امور مالی است. بسیاری از جرائم بشر با پول و یا به خاطر عشق به پول انجام می‌شود و عشق به پول انسان را خشن می‌کند.
قرآن در سوره عادیات آیه ۸ می‌فرماید: «وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَیْرِ لَشَدِیدٌ: و او نسبت به ثروت و مال سخت علاقه‌مند و بخیل است»
اگر انسان تنها به این آیه ایمان بیاورد که «وَفِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ وَمَا تُوعَدُونَ» (ذاریات ۲۲) و بداند که روزی انسان از جانب خدا است، قلبش آرام می‌گیرد و دلیل بسیاری از دشمنی‌ها و جنگ‌ها از بین می‌رود.
۴) روزه
روزه در فرهنگ اسلامی به عنوان تمرینی برای ذهن، بدن و پرهیزگاری است.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ: ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنانکه امم گذشته را فرض شده بود، و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید. (بقره -۱۸۳)
روزه‌داری به انسان کمک می‌کند که از مصرف بیش از اندازه غذا و نیز مصرف مواد زیان‌آور پرهیز کند و همچنین بتواند خشم و قوای جسمانی خود را تحت کنترل در آورد.
در واقع، روزه نه تنها به معهده استراحت می‌دهد بلکه با کنترل ترشح هورمون‌ها، رفتارها را نیز تحت کنترل در می‌آورد.
تغذیه از غذای حلال و پاکیزه و مواد خوراکی اشاره شده در قرآن کریم، پرهیز از اسراف در خوردن و استفاده از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مضر و حلال، رعایت بهداشت و پاکیزگی بدن، دهان و لباس و نیز بهداشت فکری و پرهیز از تصورات منفی و آزاردهنده در مورد خود و دیگران، کار و فعالیت از راهکارهای سلامت جسمانی در آموزه‌های قرآن است.
بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت، زخم معده، چاقی و افسردگی نیز ریشه در رفتار انسان و زیاده‌روی در برخی مواد غذایی، سیگار کشیدن، اعتیاد به الکل و استرس دارد.
رفتار قرآنی هنگام بیماری
حال اگر به هر دلیلی سلامت انسان دچار اختلال شد، قرآن کریم توصیه‌هایی برای بهبود و آرامش انسان دارد:
۱. آن بیماری را کفاره‌ای برای گناهان از جانب خدا بداند و از او بخواهد که آن بیماری را از او برطرف کند.
«وَإِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا کَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ یَمْسَسْکَ بِخَیْرٍ فَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ: و اگر از خدا به تو ضرری رسد هیچ کس جز خدا نتواند تو را از آن ضرر برهاند، و اگر از او به تو خیری رسد (هیچ کس تو را از آن منع نتواند کرد) که او بر هر چیز تواناست.» (انعام - ۱۷)
۲. در صورت بروز بیماری به آن توجه کنید و به دنبال درمان آن باشید که این از توصیه‌های پیامبر(ص) است. پیامبر(ص) می‌فرماید که خداوند برای هر دردی درمانی قرار داده است به جز درد پیری.
۳. دانش خود را نسبت به سلامت، بیماری‌ها، داروها و عوارض جانبی و تغذیه زیاد کنید. دانش سلامت فقط متعلق به پزشکان نیست. شما هم می‌توانید آن را کسب و از بروز بیماری‌ها پیشگیری کنید و یا اینکه نشانه‌های بیماری‌ها را بشناسید و به سرعت نسبت به آن‌ها واکنش درست نشان دهید.
سلامت ما هدیه‌ای از جانب خدا است باید از آن درست استفاده کنیم و با رفتار غلط آن را از بین نبریم. جسم ظرف روح ما است و باید از آن‌ها مراقبت کنیم.
منبع: بهداشت نیوز
ارسال نظر