.svg)
لطفا تریاک نکشید و مسواک بزنید!
پارسینه: به‌شوخی می‌گوییم فُلانی اهلِ سیخ و سنگ است. فُلانی گاهی یک‌نفر در نزدیکی ماست و گاهی هم چندنفر. از آن‌طرف ماجرا می‌رسیم به دندان‌های زرد و خراب؛ حالا می‌خواهد از سرِ مصرف سیگار باشد یا خوردن مواد قندی زیاد آنهم درحالی که دندان‌ها شب‌به‌شب هم روی مسواک را نبینند.
تریاک و دندان را چه به‌هم؟ پاسخ خیلی دور نیست. مشکلاتِ بهداشت دندان و دهان و مصرف بالای تریاک دو دلیل اصلی ابتلای ایرانی‌ها به سرطان است.
معاون تحقیقات وزارت بهداشت در این‌رابطه به پژوهش‌های ۲۰سالهای اشاره کرده که نتیجه آن‌ها بر تاثیرِ مصرف تریاک و پایین‌بودن بهداشت دهان و دندان در ایران بر سرطان صحه می‌گذارد.
به گفته رضا ملک‌زاده هرچند زمانی تصور می‌شد تریاک اتفاقا برای برخی بیماری‌ها مفید هم هست، اما این یک ادعای کذب است و حالا تریاک حتی بیش از سیگار در بروز بیماری‌ها موثر است.
به گفته وی مصرف تریاک سرطان‌هایِ مری را ۳ برابر، معده را ۲.۵ برابر، لوزالمعده را ۲ برابر و ریه را هم تا ۲ برابر افزایش می‌دهد.
ملک‌زاده همچنین به تحقیقی اشاره کرده که نشان داده در استان گلستان مصرف تریاک در ابتلای ساکنان به سرطان تاثیر زیادی داشته است.
وی همچنین تاکید میکند که تنها اگر دو اصل پرهیز از استعمال دخانیات و تریاک در جامعه رعایت شود تا ۳۰ درصد سرطان‌ها در کشور می‌توانند قابل پیشگیری باشند.
این در حالی است که به گفته رئیس مرکز تحقیقات سرطان ما در ایران بیش‌ترین مصرفِ فردی تریاک را داریم.
مدیر کل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر هم ۵۵ درصد مصرف‌کنندگان مواد مخدر را مصرف‌کننده‌های تریاک می‌نامد. به گفته حمید صرامی شیشه، کراک، هروئین، حشیش و اکستازی رتبه‌های بعدی مصرف هستند.
آمارهای رسمی بر این اساس می‌گویند که ما ۸۰۰ هزار مصرف‌کننده تریاک در کشور داریم. ۸۰۰ هزار نفر البته مبتنی بر شیوع‌شناسی قدیمی‌ِ اعتیاد در کشور است، چون‌که شیوع‌شناسی اخیر از دوبرابر شدن این رقم خبر می‌دهد.
بنابر گفته روزبه کردونی -مدیر دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون و رفاه- ۱۳ درصد از مصرف‌کننده‌های جهانی تریاک در ایران زندگی می‌کنند. شاهد همین بود که مدیر کل حوزه ریاست پزشکی قانونی ۴ سال پیش ایران را بزرگ‌ترین مصرف‌کننده تریاک نامید.
در کنار چندوچونِ آماریِ استعمال تریاک، دلیل سرطان‌زا بودن آن بحث ماست. رییس سابق پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی دو دلیلِ ناخالص بودن تریاک در ایران و مصرف شیره در کنار آن را عوامل سرطان‌زا بودن تریاک در ایران می‌داند.
تریاک‌های آلوده به خاک و سرب و سرطان
دکتر فرید براتی‌سده با اشاره به آمارهای منتشر شده از مصرف این ماده سرطان‌زا در ایران در گفتگو با فرارو گفت: در آمارهای رسمی گفته شده که تعداد مصرف‌کنندگان تریاک ۸۰۰ هزار نفر است اما این رقم کمتر از اندازه واقعی است.
وی در ادامه می‌گوید مدتی‌پیش رییس سازمان بهزیستی گفته بود که آمار معتادان کشور به‌طور کلی دوبرابر شده و ما در حال حاضر دو و نیم میلیون معتاد در کشور داریم.
به گفته این کارشناس هرچند این آمار نیز به‌نظر با احتیاط عنوان شده اما پایه آن به ارزیابی برمی‌گردد که سال پیش و در مطالعه شیوع‌شناسی آماری به‌دست آمد و نتایجش اعلام نشد.
وی همچنین گفت: همچنین مدتی‌پیش در جریان پژوهش موردِ اشاره جلسه‌ای برگزار شد که معاون پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی در آن از رتبه اول تریاک در کشور خبر داد.
بنابراین با توجه به آمار اخیر اگر بپذیریم که تریاک، هروئین و شیشه در ایران رتبه اول استعمال مواد مخدر را دارند براتی‌سده تاکید میکند که بیراه نیست شاهد تاثیرات سوءِ آن‌ها بر سلامتی باشیم.
این کارشناس حوزه اعتیاد در پاسخ به این سئوال که اما چرا مصرف تریاک منجر می‌شود که احتمال ابتلای به سرطان چندین‌برابر شود؟ دو دلیل را برشمرد.
به گفته او دلیل اول به ناخالصی‌های شدید تریاک‌های در دسترس مردم برمی‌گردد؛ به‌خصوص ناخالصی‌هایی همراه‌با سُرب همه سیستم گوارش و هم معده را تخریب میکند.
براتی دلیل دیگر را در آن می‌داند که در ایران برخلافِ بسیاری از کشورها مصرف شیره نیز که از تریاک گرفته می‌شود رواج دارد. به گفته این کارشناس شیره وضعیتِ رفتن به سمتِ انواع بیماری را تشدید میکند. این ماده بافت‌ِ اعضای بدن مانند معده را شدیدا تخریب میکند.
وی همچنین با اشاره به وجود سرب در تریاک‌ها توضیح داد: نگرانیِ عمده از مصرف تریاک در کشور به مسمومیت‌هایی که با سُرب رخ می‌دهد نیز برمی‌گردد. ترکیبِ تریاک با این ماده اخیرا افزایش پیدا کرده که باید درباره آن اطلاع‌رسانی‌هایی جدی انجام شود.
براتی با اشاره به تجربه سایر کشورها همچنین گفت: ما باید مانند خیلی از کشورها به سمتی حرکت کنیم که در آن با مصرف‌کننده همکاری کنیم و در این‌باره منفعل عمل نکنیم. در خیلی از کشورها علاوه بر آموزش درباره مواد مخدر ترکیب‌شده هروئین سالم در اختیار معتادان قرار می‌دهند.
به اعتقاد این کارشناس دلیل این کار جلوگیری از هزینه‌های چندبرابری است. وی گفت: این در حالی است که هنوز این راهکار نتوانسته در ایران جا بیفتد و ما متحمل هزینه‌های اقتصادی سنگین و چندبرابر در حوزه اعتیاد هستیم که هم به مواد مخدر برمی‌گردد و هم به بیماری‌های ناشی از آن.
براتی‌سده همچنین با اشاره به ترکیب تریاک با مواد مضر دیگر ادامه داد: اما آلودگی بالای تریاک یک پدیده جدید است. تریاک در تاریخ ایران وجود داشته. پیش از انقلاب تریاک‌هایی با نام سناتور داشتیم که در داروخانه‌ها و به‌صورت امن توزیع می‌شدند. البته در آن زمان نیز تریاک آلوده وجود داشت اما به‌هیچ وجه به شدت امروزیِ آن نبود.
این کارشناس گفت: امروز به دو دلیل گران‌شدن این ماده مخدر و همچنین سودجویی ترکیب مواد دیگر در ابعاد گسترده انجام می‌شود که هر روز بدتر می‌شود. اگر سالهای قبل برای سودِ بیش‌تر به تریاک خاک اضافه می‌کردند امروز گردانندگان این صنعت سُرب را به تریاک می‌افزایند تا سنگین‌تر و حجیم‌تر شود.
این کارشناس درنتیجه مصرف تریاک را امروزه یکی از خطرناک‌ترین کارها برای ابتلا به بیماری‌های مختلف و از جمله سرطان در ایران است.
دهانِ ایرانی‌ها راه ورود به دنیای سرطان
از تاثیرات ماده افیونی تریاک بر سلامتی و ایجاد سرطان که بگذریم به ضعف دیگر یعنی پایین‌بودن بهداشت دهان و دهان در میان ایرانی‌ها می‌رسیم.
منابع پزشکی می‌گویند بنابر آخرین مطالعات میانِ عدم رعایت بهداشت دهان و ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌های سر و گردن، مری و سرطان‌های ریه ارتباط هست.
رییس اولین سمینار تومورهای سروگردن نیز عدم رعایت بهداشت دهان و دندان را از عوامل خطرِ ابتلا به سرطان غدد بزاقی دانست.
این در حالیست که به گفته مشاور علمی کنگره انجمن دندان‌پزشکی ایران، میزان رعایت بهداشت دهان و دندان در میان ایرانیان باتوجه به شاخص‌های بهداشت جهانی مطلوب نیست.
دکتر حسین رزمی همچنین گفته شمار زیادی از مردم در مراحل پیشرفته‌ای از پوسیدگی دندان و تظاهر دردهای شدید آن به پزشک مراجعه می‌کنند که نشان از کم‌اهمیتی این مقوله دارد.
البته این پزشک می‌گوید که آمار مشخص و دقیقی در این‌باره وجود ندارد و اطلاعات موجود از مراجعان مطب‌ها است که به دست می‌آید.
پژوهش‌ها در این‌باره نیز اندک و بیش‌تر موردی است و نه در قالب پژوهشی ملی؛ که البته همین پژوهش‌های موردی نیز کم‌توجهی شدید ایرانی‌ها به دهان و دندانشان را تایید میکند.
نتیجه مقاله‌ای علمی با عنوانِ "وضعیت بهداشت دهان و دندان در شمال شرق ایران" می‌گوید بهداشت دهان و دهان در جمعیت ساکن در مناطقی که سرطان مری در آن‌ها بروزِ بالایی دارد، پایین است، که این امر با شرایط اقتصادی و اجتماعی پایین و بی‌سوادی نیز ارتباط برقرار میکند.
به گفته کارشناس این هم در ادامه همان داستانِ همیشه بهداشت در جامعه است؛ یعنی ارتباط میان اقتصاد، موقعیت و سرمایه اجتماعی و بهداشت.
طبق تحقیق‌های جامعه‌شناسانه هرچه فرد در سطوح اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بالاتری باشد به سلامت خود بیش‌تر اهمیت می‌دهد. رسیدگی به دهان و دندان نیز از این قاعده مستثنی نیست.
کما اینکه هزینه‌های بالای دندان‌پزشکی نیز در ایران به این مشکلات اضافه میکند. محمد سبحانی -استاد دانشگاه علوم پزشکی تبریز- می‌گوید اگر فکری برای هزینه‌های دندان‌پزشکی و پوشش بیمه‌ای آن نکنیم در بخش‌های دیگر سلامت هم موفق نخواهیم بود.
منبع:
فرارو
چه کنیم که دیگه اراده ای برای ترک نداریم. اعتیاد اول اراده آدم رو میگیره