آيا محبت بيش از حد کودک را لوس مي کند؟

دکتر «سو هارت» فوق تخصص روان درماني و رئيس دانشکده روان درماني دانشگاه «ويسکونسين» آمريکا با اين مقدمه در يکي از کنفرانس هاي اخير خود گفته است: بسياري از کودکان را به ياد مي آورم که در عذاب بودند چون پدر و مادرشان بيش از حد درگير يا خودخواه بودند يا مشغله هاي ذهني زيادي داشتند و وقت نمي کردند که به نيازهاي آنان رسيدگي کنند، اما هيچ وقت کودکي را نديده ام که وضع بدتري داشته باشد آن هم به اين دليل که والدينش بيش از حد به او محبت کرده بودند.

لوس شدن نتيجه محبت زياد نيست

صادقانه بگويم که امکان ندارد بچه، با محبت لوس شود. لوس شدن کودک، هيچ وقت نتيجه ابراز محبت بيش از اندازه نيست بلکه پيامد رفتارهاي اشتباه ديگري است که به جاي محبت انجام مي گيرد رفتارهايي مانند سهل گيري بيش از حد، داشتن انتظارات کم از او يا دادن مالکيت هاي مادي غير منطقي به کودک. وقتي والدين براي فرزندان حدودي تعيين نمي کنند، وقتي والدين توقع خود را از آنها براي خوب بودن پايين مي آورند يا وقتي اسباب بازي، خوراکي يا انواع هدايا جايگزين محبت و توجه خالصانه مي شود، کودکان آسيب مي بينند. وقتي صحبت از عواطف و مهر و محبت مي شود، بهتر است بدانيد که هيچ وقت عشق به فرزند بيش از حد نيست؛ به عبارت ديگر اگر هر روز به فرزندتان بگوييد که دوستش داريد هيچ آسيبي به او نمي رسد. اگر به او يادآوري کنيد که منبع بي پايان خوشبختي شماست، آسيبي نمي بيند. باور کنيد فرزندتان آسيبي نمي بيند اگر با در آغوش گرفتن او، محبت تان را ابراز کنيد، از او مراقبت کنيد و هنگامي که استحقاقش را دارد به او پاداش بدهيد؛ بنابراين احساس تان را فرو نخوريد و درون گرايانه عمل نکنيد آن هم با اين تفکر که اين همه محبت بچه را لوس مي کند.

حتي يک پژوهش علمي ثابت نکرده که محبت زياد آسيب رسان است

خيلي سال پيش از اين، مردم بر اين باور بودند که سرکوب عشق و محبت به رشد شخصيت کودک کمک مي کند. شايد هنوز افرادي دور و بر شما باشند که به اين روش پرورش کودک، اعتقاد داشته باشند؛ والديني که به شما درباره محبت بيش از اندازه به کودک هشدار مي دهند. امروز از لحاظ روان شناسي معلوم شده است که اين تفکر نادرست است. روانشناسان بي اغراق در هزاران پژوهش، ارتباط مقدار محبت والدين به فرزندان و ميزان سازگاري آنها را زير نظر گرفتند. اگر احتمال لوس شدن بچه ها با محبت بيش از حد وجود داشت سازگارترين بچه ها از خانه هايي بيرون مي آمدند که در آن والدين تا حدودي خشک هستند و عواطف محبت آميز خود را مهار مي کنند اما حتي به يک تحقيق که به چنين يافته اي رسيده باشد برخورد نکرده ام. در همه پژوهش ها درباره والد- کودک، هميشه سازگارترين کودکان بيشترين سطح محبت پدر و مادر را گزارش داده اند. هنوز بعضي والدين به روش سنتي تربيت کودک اعتقاد دارند. بعضي فکر مي کنند بايد به بچه ها سخت گرفت و محبت بسيار، کودک را شکننده و آسيب پذير مي کند. بعضي فکر مي کنند فرزنداني که در معرض عواطف بسيار پدر و مادر قرار مي گيرند ضعيف بار مي آيند. بعضي ديگر از پدر و مادرها معتقدند بيان احساسات، تحسين فرزند يا توجه به او به نوعي فرزندشان را نيازمند بار مي آورد و وقتي بزرگ شد درخواست هاي بسيار و غيرمعمول و نياز به توجه و مراقبت بيش از حد خواهد داشت. آنها متقاعد شده اند که با دريغ کردن محبت به نوعي فرزندي تربيت مي کنند که نيازش به مورد محبت قرار گرفتن کمتر است در حالي که درست برعکس اين تصور صادق است. بزرگسالاني که از لحاظ عاطفي نيازمند هستند عمدتاً آن هايي هستند که هنگام رشد، محبت کافي از پدر و مادر نديده اند يا کساني هستند که محبت والدينشان، يا متغير بوده يا خالصانه نبوده است. سالم ترين بزرگسالان و آنها که خودشان توانايي دارند محبت خود را به ديگران ابراز کنند همواره کساني هستند که والدين شان آنها را با احساسات صريح و بي قيد و شرط بزرگ کرده اند نه آنها که مجبور بوده اند با چيزي کمتر از محبت کامل، کودکي شان را سر کنند.

تصورات غلط درباره واکنش نشان دادن به گريه نوزاد

پژوهش مشهوري درباره اين که آيا والدين بايد به گريه نيمه شب نوزاد واکنش نشان بدهند يا نه، اين نکته را خيلي خوب نشان مي دهد که محبت به کودک بايد صريح و بي قيد و شرط باشد. برعکس افرادي که فکر مي کنند آرام کردن نوزادي که گريه مي کند پاداشي به رفتار او است و باعث بيش تر گريه کردن او مي شود، پژوهشگران دريافته اند خلاف آن صادق است. ميل به گريه در ميان نوزاداني که گريه شبانه شان با آرام کردن همراه مي شود به مرور زمان کمتر مي شود نه بيشتر. خيلي ساده است نوزاداني که در طول شب بيدار مي شوند وقتي گريه مي کنند که ترسيده و سرگشته باشند. آرام کردن به آنها احساس امنيت بيشتري مي دهد و اين کار باعث مي شود بهتر بخوابند. در واقع مطمئن ترين روش براي اين که بچه هر شب گريه کند اين است که به نيازهاي عاطفي او بي توجهي کنيد و مطمئن ترين روش براي اين که کودکي با کمبود محبت تربيت کنيد اين است که عشق و محبت خود را از او دريغ کنيد!

ابراز محبت تان خالصانه باشد

تعريف، تحسين، توجه و تاييد کلامي اين که چقدر از گذران وقت با فرزندتان لذت مي بريد، بهترين کار است. حتي مي توانيد براي فرزندتان هداياي رويايي بخريد، او را به گردش هاي پرهزينه ببريد، به او غذاي دلخواهش را بدهيد يا به او امتياز ويژه اي ببخشيد. اين کارها هم خوب هستند تا زماني که در حد اعتدال باشند و آنها را جايگزين ابراز محبت خالصانه نکنيد.

چگونگي ابراز محبت به فرزند

براي نشان دادن محبت به کودکان، چندين راه وجود دارد. مسلما شيوه انتخابي ما بستگي به مرحله رشد کودک مان دارد.

اگر نوزاد است: محبت ما نسبت به نوزاد از راه هاي بسيار مستقيم و فيزيکي ابراز مي شود مانند غذا دادن، بغل کردن، نوازش کردن، حرف زدن و بازي با او.

اگر نوپاست: در بچه هاي نوپا علاوه بر موارد مطرح شده براي کودک نوزاد بايد بر صحبت کردن با او، تشويق به يادگيري مهارت هايي مثل راه رفتن، غذا خوردن و لباس پوشيدن تاکيد کرد.

اگر دانش آموز است: شروع سن مدرسه مرحله مهمي از مراحل رشد کودک است. در اين مرحله مي توان براي محبت کردن به او، به کارهايي که در مدرسه انجام مي دهد، توجه کرد و نشان داد که از خواسته هاي او حمايت مي شود و براي آنها ارزش قائل هستيم. همچنين نبايد محبت خود را تنها با بغل کردن، اداي کلمات و الفاظ خوب و رسيدگي به نيازهاي فوري و جسماني او نشان داد هرچند که اين شيوه ابراز محبت هم ضروري است، اما محبت واقعي در کمک به کودک براي استقلال بيشتر است.

منبع: روزنامه خراسان