آیا نفت و گاز ایران از طریق عراق و سوریه به اروپا می‌رسد؟

اخیرا صحبت از صادرات نفت عراق از راه سوریه، بار دیگر شنیده می‌شود؛ امری که به معنای استفاده از خطوط لوله‌هایی که از ابتدای دهه هشتاد، به کار گرفته شده و یا احداث خط لوله‌های جدیدی است. اما به نظر می‌رسد ایران نیز از این طرح دور نیست.

در ادامه این مطلب آمده است: با اینکه طرح صادرات نفت عراق از طریق سوریه، هر بار که مطرح می‌شود، از مرحله فکر و پایه ریزی فراتر نمی‌رود، فشار‌ها و تحریم‌های آمریکایی علیه ایران، شرایط سوریه و عراق و تحولات منطقه که مشخص نیست به کدام سو می‌رود، بار دیگر طرح مذکور را در مرکز توجهات سه دولت ایران، عراق و سوریه قرار داده است؛ بویژه انکه صادرات نفت ایران و عراق از طریق بنادر سوریه، در آن واحد برای هر سه کشور فواید زیادی دارد؛ از یک سو، تهران و بغداد، در سایه تهدید مستمر و حالت ناامنی که در تنگه هرمز وجود دارد، یک جایگزین اقتصادی استراتژیک برای صادرات نفت خود می‌یابند و از سوی دیگر، طرح مذکور، زمان و ثروت بیشتری را فراهم می‌کند. منفعت سومی که این طرح دارد، در موفقیت سه دولت ایران، سوریه و عراق، در محقق کردن همکاری مشترک اقتصادی طولانی مدت، نهفته است.

این در حالی است که زیاد ایوب عربش، کارشناس مسائل مربوط به انرژی، در گفتگو با الاخبار تاکید می‌کند که همکاری مشترک، بهترین گزینه است. سوریه دروازه نفتی محسوب می‌شود؛ اما برخی دولت‌های دشمن آن، تلاش می‌کنند نقش سوریه بعنوان مسیر عبور نفت را محدود کنند.

برخلاف اعتقاد رایج، طرح استفاده از سوریه برای انتقال نفت، نتیجه شرایط فعلی نیست و این همکاری نفتی که هزینه‌ای بالغ بر ۱۸ میلیارد دلار دربردارد، پیش از این‌ها مطرح شده بود. اولین اقدام عملی در این رابطه، در سال ۲۰۱۰ با امضای پیش نویس همکاری برای اجرای طرح انتقال نفت به بنادر صادرات در سوریه، انجام شد.

گام بعدی که با گذشت سه سال بعد برداشته شد، دربردارنده تاسیس خطوط لوله‌هایی برای صادرات گاز ایران به بازار‌های اروپایی از طریق عراق، سوریه، یونان و ایتالیا بود و در سال ۲۰۱۳ یک توافق فوری بین ایران، عراق و سوریه امضا شد، تا طرح انتقال گاز ایران از طریق عراق، به سوریه، اجرایی شود.

تمام محاسبات تغییر کرد!

پس از گذشت چند سال از امضای دو توافق پیش گفته، نه تنها محاسبات مالی دو طرح تغییر کرد، بلکه محاسبات سیاسی و اقتصادی نیز با تغییر رو به رو شد. حضور آمریکا در شرق سوریه و حضور روز افزون آن در عراق، به بهانه مبارزه با داعش، خطراتی که پیش روی اجرایی شدن دو طرح وجود دارد را بیشتر کرد؛ بویژه آنکه واشنگتن تلاش می‌کند از منابع نفت و گاز و قیمت‌های ان‌ها در بازار‌های جهانی، برای حاکمیت بر ذخایر انرژی و جلوگیری از سیطره چین بر این ذخایر استفاده کند.

همچنین انتظار نمی‌رود که دولت ترامپ در برابر اینگونه اقدامات و همکاری‌ها دست بسته و ساکت بایستد و شاهد بی اثر شدن تحریم‌های خود علیه تهران و دمشق باشد.