واکنش رسانه‌های خارجی به مذاکرات هسته‌ای ژنو

روزنامه فایننشیال تایمز در گزارشی با عنوان «ایران و قدرت‌های جهانی به امضای توافقنامه هسته‌یی تاریخی نزدیک‌تر شده‌اند» گزارش داد: ایران و شش قدرت جهانی در تلاش برای امضای یک توافقنامه تاریخی موقتی برای محدود کردن برنامه هسته‌یی ایران هستند، در حالی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در تلاش است جلوی چنین توافقی را بگیرد.

این روزنامه در ادامه نوشت: وزیران امور خارجه آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان روز جمعه در اقدامی ناگهانی در ژنو گرد هم آمدند تا یک توافق مقدماتی را با ایران امضا کنند، توافقی که اولین گام قابل ملاحظه در زمینه موضوع هسته‌یی ایران پس از چندین سال خواهد بود.

دیپلمات‌ها گفتند که مذاکرات پیشرفت قابل توجهی داشت و یک توافق می‌تواند عصر جمعه یا شنبه صورت گیرد، گرچه تاکید کردند که هنوز موانعی باقی است.

اما حتی قبل از این که توافقی در ژنو اعمال شود نتانیاهو گفت که توافقی را که در دست بررسی قرار دارد «کاملا رد می‌کند» و از تلاش‌های دیپلماتیک شدیدا انتقاد کرد.

اوباما در گفت‌وگویی با شبکه خبری MSNBC مدعی شد که مذاکرات در ژنو شامل یک «توافق مرحله‌یی» است که می‌تواند شامل لغو تحریم‌های مختصر در ازای توقف برنامه هسته‌یی ایران باشد.

این در حالی است که مقام‌های ایرانی تاکید داشتند که ایران به دنبال لغو تحریم‌ها علیه نفت و سیستم بانکداری ایران به عنوان بخشی از یک توافقنامه موقتی است.

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا که برای سفر به ژنو، سفرش به خاورمیانه را ناتمام گذاشت تاکید کرد که طرف‌های مذاکرات هنوز به توافقی دست نیافته‌اند.

کری پس از ورود به ژنو گفت: ما امیدواریم که شکافت‌ها را باریک‌تر کنیم، ولی کسی نباید در این زمینه که شکافت‌های مهمی وجود دارد که باید بسته شود اشتباه کند.

کری عصر روز جمعه با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفت‌وگو کرد و انتظار می‌رود سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز به مذاکرات بپیوندد.

لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه عصر روز جمعه گفت: در حال حاضر سوالات اصلی هنوز حل نشده است، ولی ما در ژنو مشغول کاریم تا اگر امکان داشت این کار را انجام دهیم.

روزنامه انگلیسی فایننشیال تایمز در بخش دیگری از گزارشش نوشت: اگر توافقی در ژنو حاصل شود اولین مرحله در پروسه‌ای خواهد بود که شامل چند دور مذاکره در ماه‌های آینده با هدف امضای توافقی بر یک مبنای دائمی خواهد بود.

کارشناسان گفته‌اند که تعلیق فوری برنامه هسته‌یی ایران به چند دلیل لازم است.

یکی از دلایل این که توافقی که باید در حال حاضر امضا شود این است که کنگره آمریکا اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران پیش از پایان سال میلادی جاری را خواستار است، تحولی که دیپلمات‌ها می‌ترسند مذاکرات به کلی بر هم بزند.

مقامات آمریکایی احتمالا بر این عقیده‌اند که امضای یک توافقنامه دائمی موجب می‌شود درخواست‌ها برای اعمال تحریم‌های بیش‌تر کاهش یابد.

روزنامه گاردین نیز در گزارشی با عنوان «امیدها به توافق هسته‌یی با ایران به دنبال سفر وزیران خارجه به ژنو افزایش می‌یابد» گزارش داد که ویلیام هیگ و جان کری به همراه وزیران امور خارجه فرانسه و آلمان بدون برنامه قبلی روز جمعه در تلاش برای رسیدن به توافق هسته‌یی با ایران و پایان دادن به یک بن‌بست 10 ساله با تهران به ژنو سفر کردند.

این روزنامه گزارش داد که هدف از جمع شدن وزیران قدرت‌های جهانی در سوییس تقویت و ارتقای مذاکراتی بود که از روز پنج‌شنبه بین مقامات عالی‌رتبه آغاز شد.

پس از آن که مذاکرات در روز جمعه به پایان رسید مقامات اعلام کردند که گفت‌وگوها مثبت بود و صبح روز شنبه از سر گرفته می‌شود.

کری سفرش به مراکش و الجزیره را به تعویق انداخت تا روی مذاکرات ژنو تمرکز کند و به خبرنگاران ایرانی نیز گفته شد که سفر بازگشت‌شان به تهران را به تعویق بیندازند.

این روزنامه در ادامه نوشت: محور مذاکرات از جلسات رسمی در کاخ ملل ژنو به جلسات ناگهانی در مقر نمایندگی اتحادیه اروپا به میزبانی کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی این اتحادیه تغییر کرد. کری، هیگ، فابیوس و گیدو وستروله، همتای آلمانی‌شان در آن‌جا جمع شدند و پس از آن که شب شد اشتون و کری با وزیر امور خارجه ایران مذاکرات سه جانبه‌ای داشتند که مقامات غربی آن را جلسه کلیدی مذاکرات تا آن لحظه توصیف کردند.

این مقامات گفتند که آمدن کری به ژنو نشان دهنده این نیست که توافقی برای امضا آماده است، بلکه نشان می‌دهد که مسائلی که بین دو طرف اختلاف می‌اندازد به مرحله‌ای رسیده است که تنها وزیران امور خارجه، پس از مشورت با سران دولت‌ها می‌توانند آن را حل کنند.

هدف از مذاکرات، توافق در زمینه بیانیه مشترکی است که نقشه راهی را برای حل صلح‌آمیز موضوع هسته‌یی ایران مشخص می‌کند.

مقامات ایرانی گفتند که پیش‌نویس این بیانیه تا زمانی که اشتون، کری و ظریف در مقر اتحادیه اروپا دیدار کردند، کامل شده بود.

کری بعدازظهر روز جمعه پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به ژنو سفر کرد. نتانیاهو در دیدار با وی هرگونه توافق موقتی با ایران را رد کرد. مقامات غربی می‌گویند که اظهارات نتانیاهو بیش‌تر خطاب به طرفداران راست‌گرایش گفته شد و مخالفت‌های زبانی وی در نهایت موجب می‌شود پذیرش یک توافق برای دولت و مردم ایران راحت‌تر شود.

کری پس از ورود به ژنو گفت که به دعوت اشتون و برای رسیدن به توافق با ایران به ژنو آمده است و تاکید کرد که هنوز مسائل مهم حل نشده‌ای روی میز قرار دارد.

فابیوس که دو ساعت زودتر رسید گفت که دلیل این سفر ناگهانی‌اش این بود که «این مذاکرات دشوار هستند، ولی برای امنیت منطقه‌یی و بین‌المللی مهم‌اند».

او تاکید کرد که هدف از مذاکرات رسیدن به توافقی است که یک گام اولیه محکم برای رفع نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌یی ایران محسوب می‌شود.

وی تاکید کرد: پیشرفت‌های زیادی صورت گرفته است، ولی تاکنون چیزی نهایی نشده است.

روزنامه نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی با عنوان «در حالی که مقامات برای یک توافق هسته‌یی با ایران تلاش می‌کنند موانع هم‌چنان باقی است» گزارش داد: در حالی که جان کری و دیگر مقامات غربی عالی‌رتبه روز جمعه در ژنو با یکدیگر دیدار می‌کنند مذاکره‌کنندگان درگیر موانع نهایی برای رسیدن به یک توافق هسته‌یی تاریخی با ایران هستند که می‌تواند به طور موقت برنامه هسته‌یی‌اش را به حالت تعلیق در آورد.

این روزنامه آمریکایی گزارش داد که مذاکره‌کنندگان در حالی پیش از نیمه شب به تلاش‌های‌شان پایان دادند که هم‌چنان با نکات دشوار مختلفی روبرویند از جمله راکتوری که ایران در نزدیکی اراک در حال ساخت آن است و همین‌طور این مساله که با ذخایر اورانیوم غنی شده ایران باید چه کار کرد.

این روزنامه در ادامه به اظهارات کری پس از ورود به ژنو پرداخت و پس از آن گزارش داد که پس از پایان دیدار کری با وزیر امور خارجه ایران و اشتون، یک مقام عالی‌رتبه وزارت امور خارجه آمریکا گفت: ما در تلاش برای کاهش شکافت‌ها، هم‌چنان به پیشرفت‌هایی دست یافتیم. کارهای بیش‌تری پیش‌رو داریم و جلسات صبح فردا (شنبه) از سر گرفته می‌شود.

این روزنامه در بخش دیگری از گزارشش به گمانه‌زنی درباره محتوای احتمالی توافق با ایران پرداخت و گزارش داد که آمریکا در تلاش برای تشویق ایران به توقف برنامه هسته‌یی‌اش پیشنهاد آزاد کردن میلیاردها دلار از سرمایه ایران را که در بانک‌های خارجی مسدود شده‌اند، داده است.

این روزنامه گزارش داد که اگر کری در رسیدن به توافق موقتی با ایران موفق شود، یکی از اولین اقداماتش احتمالا صحبت با همکاران سابقش در سنا به منظور حمایت از این توافقنامه و به تاخیر انداختن تحریم‌های جدید خواهد بود.

روزنامه لس‌آنجلس تایمز نیز در گزارشی با عنوان «توافق هسته‌یی با ایران با مانع غیرمنتظره روبه‌رو می‌شود» گزارش داد که جان کری آماده امضای توافق بود ولی دیپلمات‌ها می‌گویند که مذاکرات احتمالا در روزهای آینده ادامه می‌یابد.

دیپلمات‌ها از اظهارنظر درباره این که چرا رسیدن به توافق به تاخیر افتاده است خودداری کردند، ولی دو طرف معمولا در زمینه ساخت یک راکتور آب سنگین در ایران با یکدیگر اختلا‌ف‌نظر دارند.

این روزنامه به نقل از مقامات نوشت که دیدار بین کری، ظریف و اشتون در روز جمعه تا ساعت 11:30 شب به وقت محلی طول کشید ولی نتوانست بن‌بست را بشکند.

منتقدان جنگ‌طلب در کنگره و اسراییل و برخی جاهای دیگر طرح پیشنهادی چند مرحله‌یی را هدف حملات خود قرار داده‌اند و هشدار دادند که اگر تهران با تعلیق کامل غنی‌سازی به مدت شش ماه موافقت نکند حتی یک توافق نسبی برای «گام اول» فشار بیش از حد زیادی را از روی ایران بر می‌دارد.

اد رویس، رییس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا گفت که روز چهارشنبه جلسه‌ای را تشکیل خواهد داد و افزود: دولت اوباما به جای تشدید تحریم‌ها به منظور رسیدن به مصالحات معنادار و پایدار، ظاهرا به دنبال گام‌های موقتی و قابل بازگشت است.

الیوت انگل، یکی از اعضای کمیته امور خارجی و یکی از طرفداران کلیدی تحریم‌ها گفت که از شنیدن گزارشات مبنی بر این که توافق با ایران شامل تعلیق غنی‌سازی نیست «بسیار نگران» شده است.

برخی قانونگذاران این احتمال را مطرح کرده‌اند که کنگره در جریان فاز بعدی مذاکرات تحریم‌های شدیدتری را علیه ایران اعمال کند. مقامات دولتی از این می‌ترسند که چنین کاری ایران را از میز مذاکرات دور کند و به هرگونه شانسی برای رسیدن به یک راه‌حل صلح‌آمیز پایان دهد.

برخی تحلیلگران و دستیاران کنگره آمریکا گفتند که اگرچه اعضای کنگره ممکن است تلاشی برای تحریم سریع ایران نکنند، احتمالا در جریان شش ماه مذاکره به اعمال فشار ادامه خواهند داد و اگر احساس کنند آمریکا و شریکانش فریب خورده‌اند، مداخله خواهند کرد.

روزنامه واشنگتن‌پست نیز در گزارشش با پرداختن به مذاکرات هسته‌یی در ژنو گزارش داد که سفر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به ژنو به همراه وزیر یا معاون وزیر امور خارجه چین به این کشور در روز شنبه خوش‌بینی به این که حضور صف کامل دیپلمات‌های عالی‌رتبه کشورهای گروه 1+5 مقدمه‌ای برای اعلام توافق با ایران است، را افزایش داده است.

این روزنامه نوشت که اختلافات درباره مسائل کلیدی از جمله این که آمریکا و شریکان مذاکراتی‌اش تا چه اندازه برای اعمال تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران آمادگی دارند، هم‌چنان باقی است.

این روزنامه به نقل از دستیاران مقامات آمریکایی گزارش داد که انتظار می‌رود کری حداقل یک روز دیگر را در ژنو بگذارند و روز یک‌شنبه طبق برنامه‌ریزی قبلی سفری به امارات داشته باشد.

وی سفرش به الجزیره و مراکش را به تعویق انداخت تا به واشنگتن برگردد و با کاخ سفید، کنگره و همتاهای خارجی‌اش گفت‌وگو و مشورت کند.

خبرگزاری رویترز نیز گزارش داد که ایران و آمریکا پس از نشست سه‌جانبه ظریف،‌ اشتون و کری در ژنو، سکوت نسبی اختیار کردند.

این خبرگزاری گزارش داد که هدف از مذاکرات، برداشتن گام اولیه به سمت حل مناقشه‌ای است که در صورت حل نشدن می‌تواند منطقه پرجنب و جوش و نفت‌خیز خاورمیانه را دچار یک درگیری جدید کند.

این خبرگزاری در بخش دیگری از گزارشش نوشت که مذاکرات که از ابتدا برای روز پنج‌شنبه و جمعه برنامه‌ریزی شده بود روز شنبه ادامه می‌یابد و افزود: برخلاف ملاقات‌های قبلی بین ایران و قدرت‌های غربی در یک دهه گذشته، طرف‌های گفت‌وگو همگی درباره جزییات مذاکرات سکوت اختیار کرده‌اند و خبری از انتقادات و اتهامات دوجانبه درباره فقدان جدیت طرف مقابل که در گذشته در این مذاکرات شاهد آن بودیم، نبود. دیپلمات‌های دخیل در مذاکرات می‌گویند که این نشانه جدی بودن همه طرف‌های گفت‌وگو است.

این خبرگزاری به نقل از دیپلمات‌ها گزارش داد که تحقق یک دستاورد هنوز مشخص نیست و اگر حاصل شود تنها گام اولیه‌ای در یک پروسه طولانی و پیچیده خواهد بود که هدف از آن رفع دائمی نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌یی ایران است.

اما دیپلمات‌ها گفتند که آمدن وزیر امور خارجه آمریکا و همتاهای انگلیسی، فرانسوی و آلمانی‌اش به ژنو نشان می‌دهد که پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان ممکن است نسبت به گذشته به رسیدن به یک توافق نزدیک‌تر شده باشند.

یک دیپلمات عالی‌رتبه وزارت امور خارجه آمریکا گفت که کری متعهد است «هر کاری می‌تواند» انجام دهد تا شکافی بین واشنگتن و تهران را از میان بردارد.

این خبرگزاری در ادامه گزارشش نوشت: این حقیقت که یک توافق ممکن است بالاخره پس از یک دهه بحث و لفاظی‌ به جای مذاکرات واقعی بین ایران و غرب امکان‌پذیر باشد، نشان دهنده تغییر اساسی در لحن سیاست خارجی تهران از زمان انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهور این کشور است.

شبکه خبری ان‌بی‌سی نیوز نیز در گزارشی به اتفاقات دو روز گذشته پرداخت و نوشت: این حقیقت که یک توافق ممکن است بالاخره و پس از یک دهه تلاش‌های بی‌فایده و خصومت بین ایران و غرب صورت گیرد نشان دهنده تغییر اساسی در سیاست خارجی ایران از زمان انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهور این کشور در ماه ژوئن است.