پیش به سوی فینال هسته ای

حرا: محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و رییس هیات مذاکره کننده هسته ای کشورمان بامداد روز سه شنبه 22/7/93 برای هشتمین دور مذاکرات جامع هسته ای به منظور زمینه سازی "فینال احتمالی هسته ای مذاکرات ایران و گروه 1+5" با محوریت دیدارهای دوجانبه با هیات آمریکایی عازم وین پایتخت اتریش شد تا شاید بتواند در 40 روز باقیمانده از شش ماهه دوم مذاکرات، کار هسته ای پر فراز و نشیب را به نتیجه نهایی برساند.

ظریف را در این سفر اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای شامل دو تن از معاونانش، و نیز مدیر کل سیاسی و امنیت بین الملل وزارت امور خارجه، و چند تن از کارشناسان که در مذاکرات هسته ای نقش ایفا می کنند، همراهی کردند.

قلعه قدیمی هتل پله کوبورگ وین در حالی میزبان مذاکرات هسته ای این دوره ایران و 1+5 شد، که آخرین بار دیپلمات های مذاکره کننده پس از یک اقامت 18 روزه دور ششم در این هتل در 28 تیرماه گذشته، تصمیم گرفتند که توافقنامه تمدید برنامه اقدام مشترک را امضا کنند. بعد از این مذاکرات، ایران و گروه شش کشور، نزدیک به 3 ماه طی مذاکرات متوالی، از جمله در نیویورک، در صدد رفع اختلافات باقی مانده برآمدند. اختلافاتی که به گفته منابع آگاه بیشتر بر مساله تعداد سانتریفیژها، میزان غنی سازی، مدت زمان توافق جامع و نیز رفع تحریم های ایران متمرکز بوده است.

ذکر این نکته ضروری است که برخی از موارد فوق الذکر از جمله تعداد سانتریفیوژها مذاکره ناپذیراند، زیرا هر چه زمان می گذرد نیاز کشورما به انواع آنها بیشتر می شود. بعنوان نمونه، آخرین نوع سانتریفیوژهای مدرن ساخت داخلی، که در روزهای اخیر بهره برداری شده اند، تا 80000 دور در دقیقه دوران دارند که برای مصارف پزشکی است و ایران را در تولیدواکسن خود کفا می کند.

ظریف و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شامگاه سه شنبه به وقت وین شام کاری داشتند تا روند مذاکرات و نیز نحوه ادامه آن بر سر اختلافات اساسی را بررسی کنند. در همین روز معاونان وزرای خارجه ایران و آمریکا با یکدیگر دیدار و گفت و گوی دو جانبه نیز داشتند. از سوی دیگر روز چهار شنبه(23/7/93)، وزیر امور خارجه کشورمان با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و اشتون نشست سه جانبه ای نیز برگزار کرد.

وزیر خارجه آمریکا که چهار شنبه خود را به وین رسانیده بود در یک اظهار نظر کم سابقه، رسیدن به توافق جامع را در موعد مقرر ممکن ولی دشوار دانست. نا گفته نماند که وزیر امور خارجه روسیه هم به صراحت رسیدن به توافق در موعد مقرر را دور از انتظار ندانست.

مجموعه مذاکرات فشرده پیشین و حال هسته ای در حدی کارآمد جلوه می کند که طبق اظهار نظر رییس جمهور کشورمان در پنجمین مصاحبه تلویزیونی در تاریخ 21/7/93، امیدواری برای رسیدن به توافق نهایی در 40 روز آینده دور از انتظار نیست. رئیس جمهور کشورمان در سفر ماه گذشته خود به نیویورک نیز در پاسخ به این سوال که در صورت مخالفت کنگره آمریکا با توافق هسته ای ، تهران چه موضعی اتخاذ خواهد کرد؟ گفت" این مشکل پرزیدنت اوباماست" .

آقای روحانی تاکید کرد" توافقات میان دولت ها صورت میگیرد و آقای اوباما حتما راه حلی برای این موضوع پیدا خواهد کرد". در همین راستا است که نمی توان انجام مذاکرات پشت پرده میان دولت و کنگره آمریکا را نا دیده گرفت ولی باید دید رئیس جمهور اوباما در قبال آنچه انتظار دارد ، قرار است چه امتیازی بدهد؟.اول کسب اعتماد سناتورها بعد توافق با تهران یا ابتدا توافق با تهران بعد مراجعه به آنها"

اگر نمایندگان آمریکا در مذاکرات هسته ای را بعنوان اصلی ترین مذاکره کننده بپذیریم، بد نیست یاد آور شویم که تندروهای سنای آمریکا شامل مک کین و مندنز از حزب جمهوریخواه، معتقدند که حصول یک توافق بد(از دید استکباری آنها)، بازی در زمین حزب رقیب (حزب دموکرات) در انتخابات آینده نزدیک در آمریکا است. قابل ذکر است که قاطبه جمهوریخواهان و حتی گروهی از سناتور های دمکرات با بنیان نظری اوباما دربرخوردبا ایران و پرونده اتمی کشور ما به شدت مخالف اند و می گویند از مسیر کنگره با اتکا به همفکران و حامیانشان توافق بد را تصویب نمیکنند. بنا براین از دیدگاه خوش بینانه، حصول توافق اتفاق غیر ممکنی به نظر نمی رسد اما با توجه به موقعیت آقای اوباما در برابر مخالفان قسم خورده اش، هرگونه توافق یا تفاهم با چند مانع روبرو خواهد بود:

1-توافق با ایران نه تنها برای تهران بلکه برای دولت اوباما و حزب دموکراتش موفقیت بزرگی خواهد بود، اما برخورد سیاسی و به شدت انتقادی با آن در کنگره آمریکا، موضوعی است که میتواند منطق توافق یا تفاهم احتمالی را به ضد آن تبدیل کند.

2- توافق با تهران از نگاه آمریکاییها یک چیز است ، و لغو تحریم ها، خصوصاً از دید مخالفین یک چیز دیگر. سالهاست که سران استکبار از حربه تحریم ها برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی برای پیشبرد مقاصد پلیدشان استفاده سیاسی می کنند و شکر خدا که ملت ما نیز این تهدید دشمن را به فرصتی برای رشد و تعالی کشورمان تبدیل نموده است.

3-لابی های صهیونیستی و نیز کشورهای مرتجع منطقه خاورمیانه از اساس با هر گونه توافق و یا تفاهم با ایران قدرت مند به شدت مخالف اند و تنها چیزی که آنها را راضی می کند دشمنی پایدار غرب با ایران است تا از این طریق به حیات ننگین خود ادامه دهند.

4 - تندروهای حزب جمهوریخواه معتقداند که اکنون که حزب جمهوری خواه اکثریت را در کنگره دارد، نباید چنین امتیازی بزرگ به رئیس جمهور و در نهایت حزب دمکرات بدهند که به تقویت موضع آنها منجر خواهد شد. نا گفته نماند که کشورهایی مانند انگلیس و فرانسه نیز که قلمرو صهیونیستها هستند و ضعیت مشابهی دارند.

شاید بتوان گفت مهمترین دست آورد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان تا کنون این بوده است که همه جهان، ایران هسته ای را پذیرفته، و موضوع هسته ای بازگشت ناپذیر است. این در حالی است که حتی بعد از توافقنامه چهارونیم ماه قبل ژنو، نمایندگان کشورهای مذاکره کننده خصوصاً نمایندگان آمریکا، انگلیس و فرانسه از پذیرش هرگونه حق غنی سازی برای ایران امتناع می کردند.

بر اساس گزارشات و اخبار منتشره، آنچه در چند دور اخیر در موردش بحث و گفت وگو شده است در مورد جزییات، شامل نکاتی مانند «حجم غنی سازی» و «نحوه و زمانبندی رفع تحریم ها» است، که به خودی خود، مواردی هستند که بسیار بااهمیت و راهبردی می باشند. دیدگاه نسبتاً مثبت حاکم بر مذاکرات باعث شد که گروه های مذاکره کننده دور هشتم پنج شنبه را هم به زمان مذاکرات اضافه کنند تا گام های بیشتری برای نزدیک نمودن دیدگاهها بردارند.

در هر حال، علیرغم همه گمانه زنی های مثبت و منفی، تیم مذاکره کننده هسته ای ایران روز پنج شنبه، بدون دست یابی به نتیجه در خور توجه، وین را به مقصد تهران ترک کرد، تا طی دو هفته آینده دور نهم مذاکرات را آغاز نمایند.