همه تحقیر و توهین های عادل در برنامه ۹۰

همشهری جوان: این از آن لیدهایی است که به جای حاشیه، یکراست باید رفت سراغ اصل. مطلبی که پیش رو دارید، یک پرونده انتقادی «مِلو» ست درباره عملکرد عادل فردوسی پور در نودهای «اخیر». اخیر که میگوییم، منظور سه چهار برنامه ویکی دو ماه گذشته نیست؛ قضیه شاید به دو سال قبل برمی گردد، به نودهایی که گاه و بی گاه باعث می شد بحث های پراکنده ای درباره اجراهای عادل در همین تحریریه خودمان دربگیرد. البته اینکه به اجرا انداختن پرونده (!) اش تا به امروز معطل ماند، جدای از مدافعین قرص و محکم مجری شیرین و دوست داشتنی نود که گاه برایش رگ گردنی هم می شدند و می شوند، این بود که خود منتقدین - از جمله دبیر این پرونده و نویسنده این لید - به این جمع بندی نرسیده بودند که شواهد و قراین برای پرداختن انتقادی از این منظر به عادل کافی هست یا نه اما در نهایت اتفاقات نودِ دو هفته گذشته (که در ادامه خواهید خواند)، باعث شد ماجرا کلید بخورد.

منتقدین فردوسی پور معتقدند او به عنوان سوپراستار رسانه ملی ما، به دلایل مختلف (از سابقه طولانی در اجرا و بی رقیبی بگیر تا عدم نظارت «واقعا» کارشناسی از طرف مسوولان بالادستی «مردم به هیچ انگاری» فوتبال ما که چیز پوشیده ای هم نیست و تا حتی تنش و عصبیت عمومی در بعضی اقشار جامعه)، گهگاه «مرتکب» رفتارهایی می شد که اصلا از او و برنامه اش انتظار نمی رود.


انگار به تبع خواست مخاطب، از اینکه به طور پیوسته برنامه دیدنی و جذابی داشته باشد و هر چند هفته یک بار هم برگ برنده ای رو کند، رفته رفته به این سمت کشیده شده که هر برنامه شعبده ای از آستین بیرون بیاورد و این گاهی اوقات به آفت برنامه منجر می شود.

فقط همین بای بسم الله لازم است دو نکته را تصریح کنیم: یکی اینکه جنس انتقاد منتقدین این پرونده، مطلقا ارتباطی به رویکرد «پاسخ طلبانه»، چالشی و افشاگرانه عادل در حیطه هایی که کاستی ها، ضعف ها، مشکلات و بحران های جدی در فوتبال ما وجود دارد نیست که اصلا قوت و اهمیت نود در همین نکته نهفته است. دوم اینکه این پرونده، به هیچ وجه همشهری جوان را کنار به اصطلاح «منتقدین»ی که در این سال ها همیشه زیر پوشش «نقد سازنده» سنگر گرفته و در واقعیت، تنها به خاطر منافع شخصی عادل را زده اند قرار نمی دهد.

برادری ما با عادل در طول تاریخ مجله و به واسطه رکورد جلدهایی که به او اختصاص داده ایم، آشکارتر از اینهاست که نیازی به اثبات داشته باشد. اصلا خود این پرونده هم دلیلی بر این مدعاست؛ چرا که منتقدین عادل در مجله معتقدند اتفاقات فعلی اگر تبدیل به رویه و روند نود شود، هر چند در کوتاه مدت بسیاری را خوش بیاید اما در نهایت به نفع هیچ کس نیست. نه عادل، نه نود، نه علاقمندانش و نه بینندگانش.پس لطفا قبل از اینکه دست به گوشی و کی بورد شوید و ما را به خاطر این پرونده مورد عنایت قرار دهید، کمی به این دو نکته بیشتر فکر کنید!


همه ما بی تعارف بودن عادل در برابر اصحاب قدرت فوتبال را بارها ستوده ایم و از اینکه بوکسور لاغر اندام ما به مدد هوش و ذکاوتش بارها آن دسته از مدیران و اصحاب نالایق ورزش را با ضربات کاری اش ناک اوت کرده لذت برده ایم اما آیا عادل همیشه این روال را در چارچوب قوانین مسابقه انجام داده است؟

اینجا سعی کردیم چندتایی از مهمترین مجادلات یا برنامه های یک سال اخیرش را بررسی کنیم و ببینیم آیا نمی شد در بعضی از این بزنگاه ها طور دیگری رفتار کرد که بدون کم شدن رویه جذابیت یا چالش برنامه، به چارچوب های منصفانه هم بیشتر پایبند ماند؟ (طبعا این مثال های محدود، فهرست کاملی از تمام اتفاقات افتاده از این جنس نیست.)




عادل و امیر قلعه نویی - خرداد ۱۳۹۰

رابطه این دو نفر به قول خود فردوسی پور همیشه سینوسی بوده. گاهی بالا و گاهی پایین اما در عین حال هیچ وقت به طور کامل قطع نشده و دو طرف به صورت زیرپوستی (!) و دورادور از هم حساب برده اند اما در خرداد ماه ۹۰، قضیه کمی متفاوت بود؛ قلعه نویی در کسوت مربی تیم قهرمان لیگ به نود رفت، آن هم با یک قهرمانی قاطع با تیم آماده و محبوب سپاهان.


بنابراین ژنرال (فارغ از اینکه رفتارهایش مورد پسند ما باشد یا نه) حکم نماینده تیم شایسته اصفهانی را داشت، عادل اما بعد از اندکی صحبت در مورد مسائل فنی، اختلافات گذشته را مجددا آشکار کرد و با بیرون کشیدن تصاویر آرشیوی قدیمی به انتقاد از رفتارهای قلعه نویی پرداخت.

چه می شد کرد/ نکرد:

فارغ از اینکه دل خوشی از برخوردهای «علی پروین» گونه قلعه نویی داشته باشیم یا نه، آن شب وقتی او به عنوان ستاره اصلی تیم اول لیگ برتر به برنامه آمده است، می شد با او از در مدارا (و مهمتر از آن، تحسین و تمجید) بیرون آمد و شیرینی قهرمانی بر حق سپاهان را با این جدال شخصی و بازگشایی پرونده مسائلی که بعضا در نودهای پیشین به تفصیل درباره آن سخن گفته شده بود، بر هواداران این تیم تلخ نکرد.



امیر آن شب با برگ برنده ای به نام «قهرمانی» به نود رفته بود و کفه این مجادله بی نتیجه از پیش به نفعش سنگینی می کرد. (نظیر این اتفاق، (حالا نه به صورت رفتن سراغ انتقادهای گذشته، بلکه در قالب گیر دادن های بطئی و قطعی و با طرح سوالاتی که با «قبول داری...» شروع می شود) وقتی مهمان برنامه، بازیکن تازه درخشیده جوانی از لیگ برتر است هم بارها در نود تکرار شده و می شود. اینکه مهمانی که قرار است برنامه باشد، در معرض چالش ناگهانی و بعضا پرخاشگرانه و بی انصافانه قرار بگیرد.


عادل و محمد نصرتی - آبان ماه ۱۳۹۰

بحث مربوط به حرکات زشت منجر به محرومیت محمد نصرتی و شیث رضایی هنوز از یاد کسی نرفته است. نصرتی و شیث بعد از آن اتفاقات مورد هجمه ای بسیار سنگین و قابل انتظار از سوی رسانه ها و افکار عمومی واقع شدند. کمیته انضباطی، محرومیت و جریمه های سنگینی برای این دو بازیکن در نظر گرفت و همه جا صحبت از این اتفاق بود.


مطابق انتظار، نود هم بحث مفصلی در مورد این اتفاق به راه انداخت؛ آن هم در روزهایی که وضعیت روحی این دو بازیکن (خصوصا محمد نصرتی که سابقه حاشیه و بداخلاقی نداشت) بسیار آشفته و در هم ریخته بود. در واقع در شرایطی که نصرتی چند باری از انجام آن حرکات ابراز ندامت کرده بود و اهالی فوتبال هم با نگاشتن و امضای نامه ای خواهان گذشت مردم و مسوولان از وی شده بودند، عادل بار دیگر فیتیله این اتفاق را بالا کشید و حساسیت قضیه را مجددا شعله ور کرد.

چه می شد کرد/ نکرد:

آش آنقدر شور و چرب بود که نیازی به اضافه کردن ادویه و روغن لازم به نظر نمی رسید اما وقتی بعدا به حالت بغض در مصاحبه ای گفت که فردوسی پور نابودش کرده، حرف هایش قابل تامل به نظر می آمد. در اولین برنامه ای که به بررسی این مساله می پرداخت، حمید صدر روی خط تلفن با لحنی متاثر برای سرنوشت تلخ بازیکنان خاطی که به نظر او قربانیان مساله بودند ابراز تاسف کرد و در کنارش، رسانه ها (از جمله همین نود) را به خاطر غفلت از فرهنگ سازی در پیش آمدن این ماجرا مقصر دانست.


عادل نیز با او همراه و همزبان شد اما درست چند دقیقه بعد هنگام گفت و گو با سرپرست پرسپولیس، به شیطنت و خنده یکی از آن «خودجوش»های معروفش را درباره تکرار این حرکت در زمان دیگری از همان مسابقه به زبان آورد تا لابد گل خنده را بر لب مخاطب پای صفحه بنشاند. با این تناقض آشکار در گفتار و رفتار آن هم در این فاصله زمانی کوتاه، تصور اینکه همدلی کلامی عادل با صدر صرفا از جهت فرمالیته بوده، خیلی دور از واقعیت نیست.

شاید هدف فردوسی پور از مطرح کردن ماجرای نصرتی شکستن یک تابو و بازگرداندن او به زندگی بود. به هر حال برنامه نود به عنوان یک برنامه تلویزیونی درمورد او حرف زد و تابو را شکست اما آن حسی که در پایان به بیننده منتقل می شد نابود شدن نصرتی بود.


عادل و حمید استیلی - آبان ماه ۱۳۹۰

تیم استیلی تا قبل از شاهکارهای تیم فعلی ژوزه، یکی از بدترین های تاریخ پرسپولیس بود. کسب نتایج ضعیف در لیگ و باخت های پیاپی به پرویز مظلومی و استقلال، کاسه صبر هواداران را لبریز کرد و باعث شد غدد مترشحه در گوشه چشم حمید خان که بعد از زدن گل قرن او به آمریکا در ملأ عام فعالیت نکرده بود، دوباره دچار التهاب شود و استیلی روی نیمکت پرسپولیس اشک بریزد.


موضوع برنامه نود درباره مقصر نتایج ضعیف پرسپولیس بود و مطابق انتظار گزینه استیلی بیشترین حجم پیامک ها را به خودش اختصاص داد. سرمربی احساساتی روی خط آمد و از فردوسی پور گلایه کرد، عادل هم متقابلا با ادای این جملات و کنایه ها به او تاخت: شما در جریان مذاکره باشگاه با چهار مربی خارجی قرار دارید یا نه؟ شما با واژه ای به نام استعفا آشنا هستید یا نه؟ آیا اصلا به آن فکر می کنید؟!

چه می شد کرد/ نکرد:

هر آدم عاقلی می دانست دیر یا زود کار استیلی با سرشکستگی تمام روی نیمکت قرمزپوشان تمام است. قبول او که با سخنانی فرافکنانه خواست عادل را مقصر حواشی پیش آمده جلوه دهد اما مجری نود با هوشمندی بیشتر می توانست با کمی خویشتنداری از کنار این آخرین دست و پا زدن های مربی در حال غرق بگذرد. اگر فردوسی پور مقابله به مثل نمی کرد و چنان لگدهای دردناکی را در قالب کنایه های نیش دار نثارش نمی ساخت، قطعات خودش پیروز اتفاقات آن شب می شد و استیلی در نزد افکار عمومی احساسات زده ایرانیان، مظلوم جلوه نمی کرد.


این ماجرا در مصاحبه حضوری عادل با استیلی به شکلی شدیدتر تکرار شد. برخوردهای پرخاشگرانه و هجومی فردوسی پور (از لحاظ لحن و ادبیات، نه از جهت محتوای حرف ها) و زیرکی استیلی در مظلوم نمایی باعث شد خیلی از مخاطبین - به خصوص آنها که از ریز وقایع مطلع نبودند - دلشان برای سرمربی سابق بسوزد و از این همه فشار در یک برنامه زنده به او خشنود نباشند، آن هم در حالی که استیلی بی تردید صددرصدمقصر بود و این مساله جای گفت و گو نداشت.

برخورد غیرحرفه ای عادل - که به جای نشستن در جایگاه مجری و پاسخ خواستن از مهمان، در جایگاه قاضی نشسته بود و مهمان را محاکمه می کرد - لااقل در ذهن برخی بیننده ها نتیجه معکوسی به جای گذاشت.


عادل و مهدی مهدوی کیا - آبان ۱۳۹۱

مهدوی کیا بعد از نمایش موفقیت آمیزش در هفته های اخیر در لیگ به عنوان بازیکن برتر پرسپولیس برای چندمین بار به نود دعوت شد و گفت و گوی دلپذیری با فردوسی پور انجام داد و در مورد کل خاطرات فوتبالی خودش صحبت کرد اما عادل که دوست داشت از این بازیکن همیشه آرام و تا حد ممکن بی حاشیه هم سوژه ای جنجالی دربیاورد، نوار یکی از مصاحبه های تند مهدی با برنامه نود (بعد از جام ملت های آسیای ۲۰۰۰ لبنان) را از آرشیو بیرون کشید. مهدوی کیا (احتمالا در یکی از معدود دفعات عصبانیت در عمر فوتبالی اش)، به شدت به جلال طالبی و اسماعیل حلالی تاخته بود.


چه می شد کرد/ نکرد:

همزمان با اینکه این مصاحبه قدیمی روی آنتن بود، دوربین برنامه داشت عادل و مهدی را نشان می داد که در استودیوی نود رو به ال سی دی نشسته اند و مصاحبه را تماشا می کنند. در اواخر این قسمت، به وضوح معلوم بود که مهدوی کیا از پخش مصاحبه قدیمی اش معذب شده و حتی آرام به فردوسی پور گفت: «قطعش کن».


آیا برای این سوال که «چه دلیلی برای پخش مجدد این مصاحبه بعد از ۱۲ سال و در منگنه قرار دادن بازیکن بی آزاری مثل مهدوی کیا احساس می شد؟» پاسخی وجود دارد؟ آیا قرار بود نیمه پنهان آقای شماره دو افشا شود؟ آیا قرار بود حقایق ناگفته ای را از گذشته بدانیم؟ یا صرفا می خواهیم از دل یک گفت و گوی شیرین و سرخوش، باز هم چالش کاذب و جذابیت به هر قیمتی ایجاد کنیم؟


عادل و انتخاب هیات فوتبال - آبان ۱۳۹۱

یکی از نقاط عطف برنامه نود پیگیری مصرانه و شجاعانه جریان تخلف آشکار در انتخابات هیات فوتبال استان فارس بود. این پیگیری که به ابطال این انتخابات انجامید تحسین بحق، به جا و تمام عیار بینندگان نود را دربر داشت اما در آیتم دوربین نود دو هفته پیش و در خلال بحث در مورد همان انتخابات، تصویری از مدرک تحصیلی یکی از روسای فوتبال استان کرمانشاه رونمایی شد که نشان می داد فرد مذکور علی رغم شش ترم مشروط شدن، توانسته مدرکش را از دانشگاه محل تحصیلش بگیرد و اخراج نشود. مدرک ارائه شده جزئیات بیشتری هم داشت.

چه می شد کرد/ نکرد:


فاش کردن اینکه شخصی مدارک تحصیلی مورد نیاز برای سمتی که در آن اشتغال دارد را نداشته و بدون صلاحیت روی صندلی اش نشسته، در حوزه رسانه اقدامی حقیقت جویانه و قابل ستایش است اما ریز شدن تا این حد بر جزئیات مساله، که از محکوم کردن فرد خاطی و مسوولان بالادستی اش می گذرد و به تحقیر او نزد خانواده، اطرافیان و اجتماع می رسد، شرط انصاف نیست. رفتاری که به «زردی» پهلو می زند و از برنامه ای که اعتبارش به این قبیل اخبار وابسته نبوده و نیست، انتظار نمی رود. البته چنین افشاگری های دقیقی حتما دل عده ای را خنک می کندو برای صحبت ها و متلک های فردای مدرسه و دانشگاه و محل کار سوژه داغی بهشان می دهد اما آیا خود عادل از تهیه نود به دنبال چنین هدفی است؟