عکس/ اقتصاد غزه چگونه می چرخد؟

گذر از چاله تنگ و تاریک 30 فوتی که بی‌شباهت به دوزخ زمینی نیست تنها راه رسیدن به دنیای اقتصادی بیرون است. کارگران تونل با دلواپسی به روزنامه‌نگاری که حس کنجاوی اش وی را آنجا کشانده، نگاه می‌کنند و خوب می‌دانند که وارد تونل شدن ایده خوبی نیست زیرا علاوه بر خطراتی که تونل زیرزمینی دارد، حملات هوایی اسرئیل هم از 3 روز پیش شروع شده و شبکه قاچاق زیرزمینی کالا را در مرز نوار غزه و مصر مورد هدف قرار داده است. یک جنگده اف 16 اسرائیلی تمام وقت بالای سر تونل‌های زیرزمینی می‌چرخد.

زیر زمین، فضا، تنگ و مرطوب است. کمتر از یک کیلومتر که به حالت نیم‌خیز در داخل تونل‌ها حرکت می‌کنی در مصر هستی و از داخل خانه، مغازه یا مزرعه یک مصری سر در می‌آوری. آنجا بزرگراه اقتصادی فلسطینیان غزه است. چادرها، برزنت‌ها و بلدزرهایی که در حاشیه 30 مایلی شهر رفح روی تپه‌های ماسه‌ای به چشم می‌خورند حاکی از وجود صنعتی منحصر به فرد است، صنعت حفر تونل برای تجارت. زیر زمین و درون این تونل‌ها تاجران فلسطینی در رفت و آمدند و سفر پنهانی کالاها برای کمک به اقتصاد منطقه ناگزیر است.

جان گینگ، رئیس آژانس کار و رفاه سازمان ملل متحد می‌گوید در نوار غزه تنها یک نوع اقتصاد وجود دارد و آنهم اقتصاد زیرزمینی است زیرا در نواحی مرزی تحت کنترل اسرائیل صادرات و واردات صفر است و تنها به کمک‌های بشردوستانه اجازه ورود داده می شود و عملا هیچ فعالیت اقتصادی در منطقه انجام نمی‌شود.
در سال 2007 که سازمان اسلامی حماس کنترل غزه را به دست گرفت اسرائیل مرز باریک این منطقه ساحلی را بست و مرزهای زمینی و دریایی غزه را محاصره کرد، محاصره‌ای خفقان‌آور که مردم در داخل ماندند و کالاها در خارج. آنزمان بود که مردم غزه به تونل ها روی آوردند. خالد الهوبی مغازه دار اهل رفح که بیشتر ژنراتور برق قاچاق می‌کند، می‌گوید: وقتی برای اولین بار اسرائیل نوار غزه را محاصره و واردات سوخت و گازوئیل را ممنوع کرد محلی‌ها مجبور شدند راهی برای تامین نیاز خود بیابند اما تجارت زیرزمینی برای مردم غزه بسیار گران و پرهزینه است چون باید تمام مخارج حمل کالا از قاهره تا غزه را بپردازند.
اگر غزه را منطقه اقتصاد زیرزمینی بدانیم، شهر رفح هم شهر زیرزمینی این منطقه اقتصادی است. در میدان نجما که در مرکز شهر رفه قرار دارد قاچاقچیان میوه با اولین مشتریان خود روبه رو می‌شوند دور میدان نجما نیز محل بساط کردن فروشندگان انواع تلویزیون و میز تلویزیون، پنکه، مخلوط کن و ژنراتورهای برق است. دکه‌ها هم پر است از یخچال، ماشین لباسشویی و اجاق گاز. به غرب، به سمت مرز که می‌روی کالاهای بیشتری را می‌بینی از جعبه‌های سیگار گرفته تا کیسه‌های بزرگ چیپس سیب زمینی، تا کیسه‌های سیمان و ... پس از آن به انبارهایی می‌رسی که ابزارآلات مخصوص حفر تونل می‌فروشند. در آنجا بیل، کلنگ، چکش، میخ، پیچ و مهره، طناب، تسمه‌های برقی و قرقره در سایزهای مختلف وجود دارد و صنایع مربوط به حفر تونل در شهر رفه بسیار پررونق است.

عمر تونل‌های شهر رفح به دهه 80 میلادی برمی‌گردد در آن روزگار از این تونل‌ها برای قاچاق اسلحه و تامین نیاز تسلیحاتی انتفاضه فلسطین استفاده می‌شد اما در سال 2007 که نوار غزه محاصره شد کاربری این تونل‌ها به سرعت تغییر کرد و تنها راه دسترسی به دنیای بیرون همین تونل‌ها شدند. اکنون صدها تونل با اندازه‌ها، اشکال، اعماق و کاربری‌های مختلف وجود دارد که از اغلب آنها برای واردات کالا از شیرخشک و غذای بچه گرفته تا کامپیوتر و ماشین استفاده می‌شود.
این تونل‌ها همواره برای اسرائیل یک هدف سیاسی مهم و کلیدی بوده زیرا در ابتدا از طریق این تونل ها اسلحه مورد نیاز انتفاضه فلسطین تامین می‌شد و اکنون هم به گفته بسیاری سود حاصل از تجارت زیرزمینی به دولت حماس می‌رسد. زمستان سال 2008 اسرائیلی‌ها اکثر تونل‌ها و تاسیسات زیربنایی نوار غزه را تخریب کردند اما کارگران حفر تونل پس از پایان حملات 3 هفته‌ای اسرائیل به سرعت سر کار خود برگشتند و به حفر تونل های جدید پرداختند. ابوعبیدا که قاچاقچی لباس و چیپس است و حدود یک سال و نیم است که از طریق تجارت زیرزمینی امرار معاش می‌کند می‌گوید: ما فقط می‌خواهیم گذران زندگی کنیم و انتخاب دیگری جز تجارت زیرزمینی نداریم. الهوبی مغازه‌دار هم می گوید: مطمئنم که اگر اسرائیل بارها و بارها تمام تونل‌ها را بمباران و خراب کند مردم بارها و بارها این تونل‌ها را حفر خواهند کرد.
شهروندان رفح خوب می‌دانند که اقتصاد زیرزمینی خطرناک است و علاوه بر حملات هوایی اسرائیل، انفجار تونل و برق‌گرفتگی همواره جان کارگران را استفاده کنندگان از این نوع تجارت را تهدید می‌کند اما ناچارند به کار خود ادامه دهند زیرا محاصره آمار بیکاری غزه را تا حد بسیار زیادی بالا برده به طوری که رقم بیکاری غزه به بالاترین حد در دنیا رسیده است.
وزیر بهداشت غزه اظهار می‌کند: از سال 2007 تا 2009 بیش از 120 نفر در حوادث مرتبط با تونل‌ها جان باخته‌اند.

همه می‌گویند اگر محاصره شکسته شود شرایط تغییر می‌کند. گینگ، رئیس آژانس کار و رفاه سازمان ملل متحد نیز می‌گوید: اینکه اقتصاد غزه نابود شده یک واقعیت است زیرا تمام بخش‌های تجاری و اقتصادی منطقه اعم از تاسیسات زیربنایی ویران شده اما آنچه اکنون در غزه شاهدش هستیم تبلور روح خارق العاده کارآفرینی و اشتغال است که توانسته بر محاصره فائق آید.

منبع: شبکه ایران