کشف فیلم گمشده کارگردان بزرگ سینما

فیلمی به کارگردانی اورسن ولز که سه سال پیش از «همشهری کین» مقابل دوربین رفت و تصور می‌شد از بین رفته در ایتالیا پیدا شد.

این فیلم «مقدار زیادی جانسن» (Too Much Johnson) نام دارد و یک کمدی از نوع فارس با موضوع زناشویی است.

ولز این فیلم را در 1938 با اقتباس از نمایشنامه «بیش از حد جانسن» ساخت. جوزف کاتن، آرلین فرانسیس و روت فورد در «بیش از حد جانسن» به تهیه‌کنندگی شرکت معروف مرکوری تیه‌تر بازی کردند که قرار بود همزمان با اقتباسی صحنه‌ای از نمایشنامه گیلت به نمایش درآید.

«مقدار زیادی جانسن» به صورت صامت، در قالب سه پرده و به مدت حدود یک ساعت فیلمبرداری شد، اما هیچ‌وقت به پایان نرسید و به نمایش هم درنیامد.

قرار بود هر یک از پرده‌های «مقدار زیادی جانسن» هنگام اجرای نمایش در پسزمینه به نمایش درآید. نمایش 16 اوت 1938 در استونی کریک تیه‌تر در کانه‌تیکت روی صحنه رفت، اما هیچ یک از بخش‌های فیلم نمایش داده نشد و اجرای خود نمایش هم به سرعت متوقف شد.

تا پیش از این تصور می‌شد تنها نسخه آن در یک آتش‌سوزی از بین رفته است. تا اینکه در کمال تعجب، دسامبر پیش یک نسخه 35 میلی‌متری از «مقدار زیادی جانسن» در پوردنونه در ایتالیا کشف شد و مورد توجه کارشناسان قرار گرفت.

اکنون این فیلم قرار است پس از 75 سال برای اولین بار 9 اکتبر در یک جشنواره فیلم صامت در پوردنونه به نمایش درآید.

فیلم پیدا شده توسط شرکت ایتالیایی سینه‌مازرو که یکی از بانیان جشنواره فیلم صامت پوردنونه است و با همکاری ایستمن هاوس و بنیاد حفظ سینمای ملی ترمیم شده است.

ایستمن هاوس «مقدار زیادی جانسن» را برای اولین بار در ایالات متحده 16 اکتبر در روچستر در نیویورک اکران می‌کند.

وقتی ولز «مقدار زیادی جانسن» را ساخت، 20 ساله‌اش نشده بود، اما همان زمان هم به خاطر کارهای صحنه‌ای خود مانند «وودو مکبث» و «گهواره خواهد جنبید» شهرت داشت. او در 1937 مرکوری تیه‌تر را با همکاری جان هاوسمن تاسیس کرد.

اولین تولید آن‌ها اجرای مجدد نمایش «جولیوس سزار» در ایتالیای فاشیستی بود که بعدها در برادوی هم به موفقیت فراوان دست پیدا کرد. پس از آنکه «مقدار زیادی جانسن» به سرانجام نرسید، ولز در همان سال 1938 نمایش رادیویی موفق «جنگ دنیاها»‌ را تولید کرد.

طولانی‌ترین بخش «مقدار زیادی جانسن» و تنها قسمت آن که تا حد زیادی کامل شد، پرده اول است که در آن مردی هوسران به نام آگوستوس بیلینگز (کاتن) با نام جانسن در نیویورک دهه 1890 به ماجراجویی‌های خود می‌پردازد و توسط همسر یکی از زنانی که به او دل بسته، تحت تعقیب قرار می‌گیرد.

دو قسمت کوتاه‌تر مرگ دوست بیلینگ در کوبا و اینکه تعداد زیادی جانسن در این کشور پیدا می‌شود، به تصویر می‌کشد. یک فیلم 16 میلی‌متری در آرشیو فیلم موزه هنر برکلی هست که روند فیلمبرداری «مقدار زیادی جانسن» در نیویورک را نشان می‌دهد.

جوزف مکبراید نویسنده کتاب «سینمای اورسن ولز» (با ترجمه رحیم قاسمیان) از دیدار خود با ولز سه هفته پس از آتش‌سوزی ویلای او در مادرید در اوت 1970 می‌نویسد که باعث از بین رفتن چند کتاب، مقاله و فیلمنامه چاپ‌نشده او شد.

ولز که تصور می‌کرد تنها نسخه «مقدار زیادی جانسن» هم در آتش‌سوزی از بین رفته، درمورد این آتش‌سوزی به مکبراید می‌گوید: «شاید این به نفع من بود. من هیچ‌وقت تعلق خاطر چندانی به دارایی‌هایم نداشته‌ام و ظرف این همه سال چیز زیادی هم جمع نکرده‌ام. حالا می‌توانم به همه پز بدهم و مدعی شوم که آن‌ها فیلمنامه‌هایی درخشان بودند، اما کاش «بیش از همه جانسن» («مقدار زیادی جانسن») را دیده بودید. فیلم زیبایی بود. ما یک کوبای رویایی در نیویورک برپا کردیم. من چهار سال پیش دوباره دیدمش و کیفیت نسخه بسیار عالی بود. می‌دانید، من این فیلم را هیچ‌وقت تدوین نکردم. دلم می‌خواست فیلم را به همان صورتی که بود، یک سالی به عنوان هدیه سال نو به جوزف کاتن بدهم، اما هرگز فرصتش دست نداد.»

اورسن ولز در 1941 و در 25 سالگی اولین فیلم بلند داستانی خود «همشهری کین» را ساخت که پس از حدود 70 سال همچنان یکی از بهترین‌های تاریخ سینما شناخته می‌شود. او در این فیلم به نقش چارلز فاستر کین غول روزنامه ظاهر شد. کاتن هم در این فیلم بازی کرد.

«امبرسن‌های باشکوه»، «بانویی از شانگهای»، «مکبث»، «اتللو»، «محاکمه» و «نشانی از شر» از دیگر ساخته‌های ولز است.