امروز در تاريخ؛ بیست و سوم خرداد

درگذشت اسكندر مقدوني

روزنامه اطلاعات: مورخان معاصر بر پايه محاسبات تقويمي و نصف النهار بابل (جنوب غربي بغداد) سه روز را در ماه ژوئن (خرداد) به عنوان سالروز درگذشت اسكندر مقدوني معروف به اسكندر بزرگ به دست داده اند: يك دسته از آنان دهم ژوئن، دسته ديگر (اكثريت) غروب يازدهم ژوئن و دسته سوم (شماري كم) 13 ژوئن (23 خرداد).

بنا به نوشته اكثريت، اسكندر 11 ژوئن در سال 323 پيش از ميلاد در 32 سالگي (يك ماه مانده به 33 ساله شدن) در بابل درگذشت. وي كه از همدان و از طريق شوش به بابل رفته بود در اين شهر دچارعارضه تب شد كه ديگر وي را رها نساخت.

مورخان براي مرگ زودرس اسكندر نيز سه «علت» ذكر كــرده اند. گروهي از آنان مرگ اورا نتيجه بيماري مالاريا كه در سفر هند به آن دچــار شـده بود قلمداد كرده، دسته اي ديگر نوشته اند كه كاساندر قائمقام او در مقدونيه نوعي زهر (كه باعث مرگ تدريجي مي شود) فرستاده بود تا آشپز اسكندر كه از دوستانش بود در غذاي او بريزد و گروه ديگر مرگ اورا نتيجه تب روده نوشته اند كه از همدان به آن مبتلا شده بود و پرهيز نمي كرد.

سيبويه ايراني كه براي زبان عربي، صرف و نحو نوشت

دائرة المعارف ادبيات و زبان ها، ماه ژوئن سال 840 ميلادي را پايان تلاش سيبويه ايراني براي تنظيم صرف و نحو و دستور زبان عربي ذكر كرده است كه وي اين قواعد را در تاليف خود «الكتاب» به دست داده است. تا آن زمان، زبان عربي صرف و نحو مدون (گرامر =دستور زبان) نداشت و كار سيبويه ايراني خدمت بزرگي به همه اعراب بشمار مي آيد. سيبويه كه با اين اقدام، از تاريخ لقب «نحوي» گرفته است در ايالت فارس به دنيا آمده بود.

ازبك هاي شيباني و مهاجرت به «فرارود»

ازبك ها در ژوئن 1468 از قزاق ها (كزاخها) جدا شدند و بلافاصله خودشان هم انشعاب كردند و گروهي از آنان كه از تبار «شيبان» نوه چنگيز مغول بودند از دو دسته ديگر كه خود را از تبار دو نوه ديگر چنگيز به نام هاي «باتو» و «اوردا» مي دانستند مجزّا شده و راه مناطق جنوبي تر و كناره هاي آمودريا (جيحون) را در پيش گرفتند. ديري نگذشت كه اين گروه ازبك شهرهاي ايراني بخارا، سمرقند، مرو و ... را متصرف شدند، بر جاي تيموريان نشستند و بعدا محمدخان شيباني يكي از سران آنان از آمودريا هم گذشت و تا هرات پيش آمد كه شاه اسماعيل صفوي در سال 1510 ميلادي به جلوگيري از او شتافت. در جنگي كه ميان دو طرف روي داد ازبك هاي شيباني شكست خوردند و محمدخان كشته شد. شاه اسماعيل از جمجمه او براي خود كاسه اي با روكش نقره ساخت. هدف او از اين كار، ايجاد ترس در ازبك ها بود كه دوباره درصدد تعرض برنيايند.

منبع: برترین ها