.svg)
جنگل‌هایی که قربانی فقر محیط زیست شده‌اند
پارسینه: فصل گرما زمینه وقوع آتش‌سوزی‌ها را چند برابر می‌کند و باید مسئولان تمهیدات بیشتری برای آمادگی با این بحران بیندیشند.
منابع طبیعی ایران همچنان می‌سوزد و خاکستر می‌شود؛ اما دریغ از ابتکاری که بخواهد به این وضع سروسامان ببخشد. در ١٠روز نخست تیرماه سال‌جاری ٥ هکتار از مراتع سیردان، بیش از ٥ هکتار اراضی ملایر، ١٣٥١ هکتار از جنگل‌های مازندران، ٥٠ هکتار از مراتع کرمانشاه و بخش‌هایی از جنگل‌های الوار اندیمشک، تنگ پیواره کهگیلویه وبویراحمد و مراتع حاشیه تالاب‌های پلدختر لرستان به دلایل مختلف طعمه حریق شدند. فصل گرما زمینه وقوع آتش‌سوزی‌ها را چند برابر می‌کند و باید مسئولان تمهیدات بیشتری برای آمادگی با این بحران بیندیشند. به همین منظور بررسی این موضوع هم نیازمند کارشناسی‌های بیشتر، تعیین نقاط بیشتر درخطر آتش‌سوزی، برآورد خسارات احتمالی و دیگر اقدامات تخصصی است، اما این‌که چه میزان این موارد برای حفظ جنگل‌ها و مراتع طبیعی دغدغه مسئولان و کارشناسان بوده، جای سوال دارد. درهمین فاصله زمانی تیرماه بعضی از استان‌ها ازجمله گلستان، آذربایجان‌غربی و بهشهر بررسی‌هایی انجام داده و تمهیداتی را برای آمادگی در برابر این بحران تدارک دیده‌اند. به همین منظور نگاهی گذرا به میزان بررسی و آمادگی شهرستان‌ها در برابر آتش‌سوزی جنگل‌ها خواهیم داشت .
نهالستان‌های سوزنی برگ میانکاله در معرض آتش‌سوزی
به گزارش ایسنا؛ در تاریخ ٦ تیرماه سال‌جاری، رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان بهشهر، از قرارگرفتن ١٠هزار هکتار از نهالستان سوزنی برگ میانکاله در معرض آتش‌سوزی خبر داد. علی باقری در نشست هماهنگی برگزاری مانور اطفای حریق در میانکاله در بهشهر با ابراز گلایه‌مندی از محل برگزاری مانور در منطقه میانکاله، اظهار کرد: «منابع طبیعی شهرستان خواستار تغییر محل مانور از منطقه میانکاله به منطقه جنگلی بالادست شهرستان است زیرا هرساله بیشتر حوادث آتش‌سوزی در مناطق جنگلی صورت می‌گیرد.» درهمین زمینه هم زمان رضا احمدی، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان بهشهر در دومین جلسه کارگروه مخاطرات زیست‌محیطی شهرستان بهشهر، از برگزاری مانور اطفای حریق در پناهگاه حیات‌وحش میانکاله خبر داد و اظهار کرد: «هرساله آتش‌سوزی‌های متعددی در منطقه حفاظت شده میانکاله و عرصه‌های جنگلی شهرستان اتفاق می‌افتد که تقریبا ٩٠درصد توسط عوامل انسانی و ١٠درصد به وسیله عوامل طبیعی صورت می‌گیرد .
آماده‌باش یگان حفاظت آذربایجان‌غربی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های منابع طبیعی
در تاریخ ٩ تیرماه امسال، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی از آماده‌باش کلیه نیروهای یگان حفاظت برای مقابله با عوامل ایجاد آتش‌سوزی‌های احتمالی در سطح عرصه‌های منابع طبیعی استان همزمان با آغاز فصل گرما خبر داد. سرهنگ یوسفعلی ابراهیم‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، اعلام کرد: «کلیه پاسگاه‌ها و نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی آذربایجان‌غربی آمادگی کامل جهت مقابله با عوامل ایجاد آتش‌سوزی‌های احتمالی درسطح عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان را دارا بوده و برنامه‌ریزی‌های لازم در این راستا صورت گرفته است.» فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی با بیان این‌که یگان حفاظت منابع طبیعی استان با تشکیل اکیپ‌های شبانه‌روزی آماده مقابله با وقوع آتش‌سوزی بوده، ادامه داد: «درصورت بروز آتش‌سوزی و اعلام گزارش در شهرستان ها و بخش‌ها سریعا نسبت به مقابله با هرگونه حریق احتمالی اقدام می‌شود .»
آماده‌باش برای جلوگیری از آتش‌سوزی در مناطق تحت مدیریت گلستان
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان از آمادگی این اداره کل برای جلوگیری از آتش‌سوزی در مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست استان خبر داد. اسماعیل مهاجر در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: «با توجه به افزایش دمای هوا و ورود به فصل تابستان احتمال ایجاد حریق برای مراتع و جنگل‌ها به‌خصوص در پارک ملی گلستان که گذرگاه بسیاری از مسافرانی است که برای زیارت امام هشتم(ع) از این مکان گذر می‌کنند وجود دارد که به همین منظور اقداماتی را انجام دادیم تا از خطرات و آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنیم.» مهاجر گفت: «مانور پیشگیری از حریق به مرکزیت استان گلستان و با حضور سه استان همسایه (مازندران، سمنان و خراسان شمالی) در نیمه دوم تیرماه سال‌جاری در استان گلستان برای هماهنگی نیروهای پیشگیری‌کننده دستگاه‌های اجرایی استان و جوامع محلی و برای بالا بردن ضریب حفاظتی از مناطق اجرایی خواهد شد.» او تصریح کرد: «با احتمال آتش‌سوزی و حریق به‌سبب افزایش پوشش گیاهی به ما نیز آمادگی خود را حفظ کرده و تمهیدات لازم ازجمله استقرار چادرهای آتشبان با استفاده از نیروهای محلی و بومی و هماهنگی با سایر دستگاه‌های ذیربط مانند منابع طبیعی، اداره کل مدیریت بحران، هلال‌احمر، راه و شهرسازی، هواشناسی، فرمانداران، بخشداران، شورای اسلامی و دهیاران را در دستور کار قرار داده‌ایم .»
اما اقدامات تنها چند شهر برای جلوگیری از تکرار آتش‌سوزی‌های گسترده در کشور اصلا کافی نیست و این آتش‌سوزی‌ها تدبیر ویژه‌تری را برای جلوگیری از خسارات جبران نشدنی می‌طلبند. به همین منظور برای بررسی وضع جنگل‌ها و مراتع طبیعی کشورمان با مژگان جمشیدی فعال محیط‌زیست گفت‌وگویی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانیم .
عوامل انسانی بیشترین و مهم‌ترین دلیل آتش‌سوزی در جنگل‌ها
مژگان جمشیدی فعال محیط‌زیست، با بیان این‌که عامل انسانی یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل در آتش‌سوزی جنگل‌ها است، گفت: «براساس اعلام رئیس سازمان جنگل‌ها، عمده علت آتش‌سوزی‌ها عوامل انسانی بوده است و بیشتر عوامل انسانی منتج به بی‌احتیاطی مردم درطبیعت می‌شود و بیشتر این آتش‌سوزی‌ها به‌دلیل سهل‌انگاری مردم اتفاق می‌افتد؛ این موضوع امری بدیهی است که سال‌هاست مسئولان مربوطه آن را به وضوع بیان می‌کنند.» او ادامه داد: «بارها و بارها متخصصان اکولوژیست دراین خصوص اظهارنظر کرده‌اند که شرایط و پوشش گونه گیاهی کشور ما با سایر کشورها متفاوت است؛ به‌عنوان مثال درمقایسه با استرالیا یا بخش‌هایی از آمریکا به صورت طبیعی و خودبه‌خود دچار حریق نمی‌شوند و برخلاف آنها عمده دلایل آتش‌سوزی‌ها در ایران، چیزی حدود ٩٠ تا ٩٥درصد به عوامل انسانی مربوط می‌شود و بنابراین عوامل طبیعی نظیر خشکسالی، دخالت کمتری در وقوع آتش‌سوزی‌های کشورمان دارد.» جمشیدی بیان کرد: «عمده دلیل مردم هستند؛ به جنگل‌ها رفته و آتش‌افروزی می‌کنند و این‌که کاملا عمدی دست به انجام این کار می‌زنند؛ همچون آتش‌سوزی پارک ملی بوجاق در بندر کیاشهر گیلان که در ماه گذشته، دو روز کامل در آتش سوخت تا مهار شد. از دیگر عوامل انسانی موثر در آتش‌سوزی‌ها که درمورد بوجاق هم این نکته صدق می‌کند و توسط مسئولان اعلام هم شد، درگیری مأموران محیط‌زیست با قاچاقچیان حیات‌وحشی است که به شکل کاملا عمدی اقدام به آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌کنند.» جمشیدی افزود: «حتی بسیاری از آتش‌سوزی‌ها به سهل‌انگاری و بی‌احتیاطی مردم در جنگل‌ها مربوط می‌شود که نهایتا موجب به بارآوردن خسارات سنگین می‌شود .»
سازمان جنگل‌ها و مراتع محجورترین دستگاه‌ها در بدنه دولت است
این فعال محیط‌زیست با اشاره به این‌که آتش‌سوزی، چیزی است که همه جای دنیا اتفاق می‌افتد؛ اظهار داشت: «این‌که در دیگر نقاط دنیا چگونه این آتش‌سوزی‌ها اطفا می‌شود و ما به چه شکل این اطفا را انجام می‌دهیم؛ مسأله‌ساز شده است.» او ادامه داد: «متاسفانه به هیچ عنوان مدیریت حریق در بخش منابع طبیعی نداریم؛ به دلیل این‌که سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع، محجورترین و فقیرترین دستگاه‌ها در بدنه دولت هستند. همچنین متاسفانه با وجود شعارهایی که توسط دولت اخیر داده شد، مبنی بر این‌که «دولت ما، دولت محیط‌زیستی است و اولویت ما محیط‌زیست خواهد بود» عملا در بودجه‌ها می‌بینیم که بودجه سازمان محیط‌زیست به اندازه بودجه یک‌سی‌ام یا یک‌چهلم، یکی از سدهای در دست ساخت غرب کشور نیست.» جمشیدی با بیان این‌که این دو سازمان هیچ امکانات هوایی ندارند، گفت: «با این بودجه سازمان محیط‌زیست باید مسئولیت حفاظت از ١١درصد خاک کشور و سازمان جنگل‌های کشور هم مسئولیت ٨٠درصد از خاک کشور را عهده‌دار باشند. درحالی که هر دوی این سازمان‌ها روی هم حتی یک بالگرد و یک هواپیمای اطفای حریق یا یک هواپیمای پایش هوایی مناطق یا یک پهباد ندارند .»
این مشکلات ناشی از سوء‌مدیریت ستاد بحران کشور است
او با تأکید بر این‌که نمونه بارز نبود امکانات در آتش‌سوزی پاسارگاد پدیدار شد، اظهار داشت: «این مشکل ناشی از سوء‌مدیریت ستاد بحران کشور است که هر‌سال وقتی این آتش‌سوزی‌ها اتفاق می‌افتد، ازسوی سازمان مدیریت بحران کشور اعلام می‌شود. این مقدار بودجه اختصاص می‌دهیم، هلی‌کوپتر دراختیار می‌گذاریم و همکاری می‌کنیم اما نهایتا هیچ اتفاقی نمی‌افتد.» این فعال محیط‌زیست افزود: «حدودا دوماه پیش سازمان جنگل‌ها اعلام کرد که توافقنامه‌ای با وزارت دفاع منعقد کردیم؛ مبنی براینکه دو هواپیمای نیروهای مسلح برای کار اطفای حریق اختصاص داده شود، باز در سال‌های اخیر برای مبارزه با حریق در سطح جنگل‌ها و مراتع، مصوبه‌ای در دولت داشتیم، حتی چند هفته پیش چندین مانور در این زمینه در استان‌های شمالی و غربی داشتیم. اما تنها نتیجه‌اش، وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده در بوجاق بود که از منطقه گیلان و نیزارهای پارک ملی بوجاق شروع و به استان‌های ایلام، فارس و لرستان رسید.» جمشیدی بیان کرد: «جالب است بدانیم که بعد از وقوع آتش‌سوزی گسترده، رئیس سازمان جنگل‌ها بعد از ٤٨ساعت اعلام می‌کند که پشتیبانی هوایی صورت نگرفته است، اما اگر این پشتیبانی انجام می‌شد، در فاصله کمتری این آتش‌سوزی مهار شده بود.» او تأکید کرد: «این باعث تاسف است که ما روی دریایی از نفت، منابع غنی زیرزمینی و دیگر منابع معدنی خوابیدیم، اما همه هزینه‌ها صرف ساخت سدها، اسکله‌ها، بنادر و جاده‌سازی‌هایی که عمدتا مخرب طبیعت هستند، می‌شود و برای جنگل‌هایی که حاصل تکامل چندین و چندین ساله انفعالات این سرزمین هستیم، کوچک‌ترین اهمیتی قایل نمی‌شویم.» جمشیدی بیان کرد: «همه این موارد باعث می‌شود تا درکمتر از چند ساعت به خودمون بیاییم و ببینیم که بخش عظیمی از جنگل‌هایمان را تنها بر اثر سهل‌انگاری مردمی که مسئولیت‌پذیر نیستند و بی‌احتیاطی کرده‌اند یا به دلیل غفلت مدیریت‌ها یا دستگاه‌هایی که حاضر به ارایه خدمات پشتیبانی برای حفظ خاک و جنگل‌های این سرزمین نبوده‌اند و نخواستند به کمک نیروهای محیط‌زیست و منابع طبیعی بیایند، به راحتی از دست داده‌ایم .»
سالانه ١٦ هزار جنگل از بین می رود
این فعال محیط‌زیست اظهار کرد: «طبق اعلام سازمان جنگل‌ها و مراتع طی ١٠سال گذشته، ١٦٠هزار هکتار از جنگل‌های کشور در اثر آتش‌سوزی از بین رفته‌اند، یعنی به‌طور متوسط چیزی حدود ١٦هزار هکتار از جنگل‌ها سالانه از دست رفته‌اند. حالا مساحت مراتع و اراضی جنگلی و بیشه‌زارها جدا از این موارد، چندین برابر این رقم است.» او اضافه کرد: «تصور کنید روی نقطه‌ای از این کره خاکی قرار گرفته‌ایم که متوسط بارندگی‌اش یک‌سوم متوسط بارندگی دنیاست و الان نزدیک به ١٠سال است که با پدیده خشکسالی روبه‌رو هستیم که بدون توجه به این شرایط بد آب و هوایی، جنگل‌ها را راحت از دست می‌دهیم.» جمشیدی با بیان این‌که ١٣هزار‌سال پیش، زمان شکل‌گیری جنگل‌های زاگرس در ارتفاعات غربی کشورمان، شرایط اقلیمی برای تشکیل این جنگل‌ها مهیا بوده است و اما الان این شرایط درهیچ جای کشورمان به راحتی مهیا نیست، اظهار داشت: «به عنوان نمونه در شمال کشور با وجود رطوبت بالا، خاک غنی و بارش‌های فراوان به راحتی جنگل‌های از دست‌رفته جایگزین نمی‌شوند.» او ادامه داد: «درهمین زمینه می‌توانیم منطقه حفاظت‌شده جهان‌نما و پارک ملی گلستان را مثال بزنیم که سال‌هاست دراختیار محیط‌زیست قرار دارد، بیش از ٤٥-٤٠سال حفاظت دارد و سال‌هاست که دامداران را از داخل جنگل بیرون کرده‌اند ولی هنوز لکه‌هایی که دام چریده و خالی از پوشش گیاهی شده و همچنین درختان قطع شده آن ناحیه را بعد از گذشت ٤٥سال می‌بینیم، هنوز درختی سبز نشده و تبدیل به یک جنگل نشده است .»
دیگر جنگل‌ها به رویشگاه قبلی خود بازنمی‌گردند
جمشیدی با بیان این‌که یکی دیگر از عوارض آتش‌سوزی از بین رفتن دریاچه‌هایی در استان فارس بوده است، گفت: «شاید اسم این ١٦دریاچه را خیلی از مردم حتی نشنیده باشند، اما معروف‌ترین این دریاچه‌هایی که از بین رفتند، بختگان، مهارلو و پریشان هستند.» او ادامه داد: «با از بین رفتن جنگل‌هایی با این عظمت میزان رطوبت و باران کاهش یافته و دما به شدت افزایش یافته است. بنابراین دیگر به همین سادگی نمی‌توانیم این جنگل‌ها را احیا کنیم و ما هرساله با بی‌تدبیری مسئولان و غفلت مردم با آتش‌سوزی جنگل‌های بخشی از سرزمین‌مان مواجه می‌شویم که موجب افزایش وسعت بیابان های ما می‌شود.» این فعال محیط‌زیست بیان کرد: «یکی دیگر از اثرات ناگوار این آتش‌سوزی‌ها از بین رفتن گونه‌های جانوری است: بسیاری از حیوانات ازجمله خارپشت سوخته، لاک‌پشت سوخته، جوجه‌های کبکی که تازه از تخم بیرون آمدند و تخم کبک‌هایی که پوسته‌هایشان کاملا سوخت و نتوانستند متولد شوند و همه از بین رفت. همچنین زیستگاه خرسی که در تنگه بلاغی از بین رفت تا این حیوان امنیت خود را کامل از دست بدهد و نهایتا مجبور شود برای زندگی به نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی بیاید و اینجاست که با مردم تقابل پیدا می‌کند و نهایتا محکوم به مرگ و نابودی می‌شود. همه این خسارات بخشی است که از نگاه دوربین‌های شهروند خبرنگاران استان فارس پنهان نمانده است.» جمشیدی درپایان تأکید کرد: «بنابراین برای این‌که هرساله شاهد افزایش مساحت جنگل‌هایمان باشیم که البته روی کاغذ توسط مسئولان به این مساحت اضافه می‌شود، عملا تنها شاهد افزایش مساحت بیابان‌هایمان در اثر تالاب‌های خشکیده و جنگل‌های سوخته‌ای هستیم که دیگر به هیچ عنوان این جنگل‌ها به رویشگاه قبلی خود بازنمی‌گردند .»
ارسال نظر