تاریخ: سالگشت وفات مولف تاريخ طبري

16 فوريه 923 ميلادي (301 هجري خورشيدي) روزی است که ابوجعفر محمد جرير طبري تاریخنگار شهیر ایران و مولف تاريخ «اخبار الرسل والملوك» از اين دنيا رفت. اثر مهم او که در 16 جلد انتشاریافته است به «تاريخ طبري» معروف است. محمد جرير از مردم طبرستان (تپورستان = مازندران) بود كه علاوه برتاريخ بسيار مفصل خود، چند تاليف و تفسير ديگر هم دارد. در آن زمان، همانند اروپا كه تا قرون جديد، كتابهاي فلسفي، تاريخ و علوم به زبان لاتين (زبان كليسا) تاليف مي شد تا در همه سرزمين هاي مسيحي مخاطب داشته باشد؛ بیشتر نويسندگان ايراني هم اين قبيل كتابها را به عربي مي نوشتند تا در سراسر جهان اسلامي انتشار يابد و خوانده شود. بنابر اين، محمد جرير هم تاليف خود «اخبار الرسل والملوك» و «الامم والملوك» را به عربي نوشت كه به دستور منصور ساماني، وزير وي ابوعلي محمد بلعمي آن را به پارسي برگردانيد كه نثري روان، ساده و دلنشين است. طبري آغاز قيام ايرانيان براي تامين استقلال وطن را شاهد بود.

محمد جرير در مقدمه تاليف خود نوشته است كه هدف او از اين كار پرزحمت؛ خبر رساندن و آگاهي دادن از حوادث ايام ملوك، پيمبران، و خليفگان از آغاز خلقت است، و كارهايشان را بگويم تا كوتهي آنان روشن شود. وي در اين مقدمه نوشته است كه آن چه را كه آورده از قول راويان و ناقلان است و از او نيست و درستي آنها را جز آن چه كه در زمان خودش و يا نزديك به عصر خودش بوده تضمين نمي كند.

مولفان تاریخ «تاریخ نویسی»، فایده تاریخ و تاریخ نگاری در کتب خود؛ مقدمه ای را که طبری بر تالیف بزرگ خویش «اخبار الرسل والملوک» برنگاشته تفسیر کرده اند که هدف اصلی از دانستن تجربه گذشتگان (خواندن تاریخ) است تا به همانگونه که طبری گفته است از کوتهی (اشتباه و غفلت) دیگران درس بگیرند و تکرار نکنند که گریزی از دادگاه «تاریخ» و مجازات ابدی آن نیست.