چند حدیث در نفی شتابزدگی

پارسینه-گروه فرهنگی: شتابزدگي در زندگي یا عجله در انجام كارها، حالتي است كه به مجرد خطور امري در ذهن، بي درنگ و بدون تامل نسبت به آن اقدام كنيم و با شتاب آن را انجام دهيم. اين حالت جلوه اي از ضعف و كوچكي نفس و از درهاي ورود شيطان به دل هاي انسان است كه بسياري از افراد را به هلاكت رسانده است.

حضرت علي(ع) درباره عواقب عجله مي فرماید: بر تو باد دوري از عجله و شتابزدگي كه اين حالت، بيرق هميشه برافراشته و نماد تمام نماي فرصت سوزي، از دست دادن كارها و پشيماني نسبت به فرصت هاست.(1)

در مقابل عجله و شتابزدگی، تفريط يا كندروي وجود دارد، يعني "توقف، كسالت، بي حالي و تنبلي" كه هيچ عملي را در موقع مناسب انجام نمي دهيم و پس از اتلاف زمان هاي مناسب انجام كار،تنها به افسوس و حسرت رو مي كنيم و با "اي كاش" هاي خود، اندوه خویش را نمايان مي سازيم.

حالت تعادل يا رهايي از افراط "عجله وشتاب" و تفريط "كندي و توقف" حلم يا و قار است. يعني اطمينان نفس و سكون در گفتار، كردار و حركات و انجام هر كاري به هنگام و همسو با فكر و تدبير با دقت و سنجيدگي. پیامبر خدا (ص) در سخني زيبا می فرماید: تامل، احتياط و سنجيده عمل كردن از خداست و عجله از شيطان.(2)

درباره شتاب و عجله به خوبي مي توان دريافت افراد عجول، كم حوصله و بي تامل كه ظرفيت نگاه به آينده گفتار و رفتار خويش را ندارند و هميشه و هرگاه با پشيماني يا شرمندگي بي حاصل رو به رو مي شوند، هرگز عيارهاي رفاقت و دوستي، وصلت و خويشي و يا محرم بودن اسرار زندگي انسان را ندارند و بايد به گونه اي لطيف و مليح با آنان برخورد كرد و بي هيچ واكنشي از آنها جدا شد.

آيا هر عجله و شتابي نكوهش شده و ندامت و پشيماني يا دوباره كاري و كم خردي از آثار آن است؟ اگر امر خير و خداپسند يا عمل مفيد و مثبتي بود باز هم بايد با تاني و تامل بي هيچ شتابي نسبت به آن اقدام كرد؟ شيوه پيشوايان معصوم و بندگان برگزيده خدا در اين باره چگونه بوده است؟ در پاسخ این سولات می توان به كلام اميرمومنان حضرت علي(ع) متوسل شد که می فرماید: تامل و دوري از شتابزدگي بهتر از عجله و سرعت در تصميم است، مگر در فرصت هاي انجام كار هاي خير.

هر صبح و شام چندين بار عبارت "شتاب كنيد" موذن به گوشمان مي رسد كه فرياد مي زند: بشتابيد به سوي رستگاري، بشتابيد به سوي بهترين كارها "نماز"، اجابت اين دعوت چنان ارزشمند و ماندگار است كه در روز قيامت آنان كه در پاسخگويي به دعوت خدا در نماز شتاب داشتند، كساني هستند كه با لطف به آنها ندا مي دهند و مورد رحمت و مرحمت الهي قرار مي گيرند.

نمونه اي از شتاب ستايش شده را هر روز صبح در دعاي فرج حضرت مهدي (ع) بر زبان جاري مي كنيم و از خداوند بلندمرتبه مي خواهيم در فرج شريف آن حضرت تعجيل فرمايد.

در حدیثی آمده است: شتاب در هر كاري از شيطان است مگر در پنج چيز كه شتاب در آنها از سنت رسول اكرم (ص) است: طعام دادن به مهمان، برداشتن ميت، شوهر دادن دختر دوشيزه، ادای دین و توبه از گناهان. (3)

---------------
1- وسائل الشيعه، ج 27، ص 169

2- معراج السعاده، ج1، ص 213

3- معراج السعاده، ج1، ص 435