نهادهاي بين المللي چرا اشتباه مي كنند؟

بیزینس مانیتور پیش بینی کرده است اقتصاد ایران در سال 2014 به رشد بازخواهد گشت. اين نهاد بين المللي در گزارش خود تاكيد كرده است: «ما در پیش بینی خود از نرخ تورم ایران تجدید نظر کرده ایم و پیش بینی می کنیم نرخ تورم در این کشور در سال 2013-2012 برابر با سال 1392 شمسی به 25 درصد و در سال بعد از آن به 16 درصد کاهش یابد.»

اعلام رتبه ايران در رشد نرخ تورم از سوي صندوق بين المللي پول و كاهش نرخ تورم تا 25 درصد كه از سوي بيزينس مانيتور بر اساس تورم حدود 30 درصدي اعلام شده از سوي مركز آمار صورت گرفته است اما فعالان اقتصادي نرخ رشد تورم را بسيار بيش از اين دانسته اند. اما چرا اين آمار با واقعيت ملموس فاصله دارد؟

در محاسبه نرخ تورم توسط بانک مرکزی و مرکز آمار یک «جدول ضرایب اهمیت» وجود دارد كه در صورتي كه اين جدول با واقعيت جامعه منطبق نباشد آمار به دست آمده غير واقعي از آب در مي آيد.

محاسبه‌کنندگان نرخ تورم با دادن ضرایب غير واقعي اهميت به کالاها و خدمات، و احتساب میانگین آن نرخ تورم پايين تر از نرخ واقعي اعلام مي كنند. اين سياست البته با يك توجيه جامعه شناختي صورت مي گيرد. بخشي از رشد نرخ تورم حاصل انتظارات تورمي است كه جامعه با مشاهده نرخ تورم به آن دامن مي زند.

احتكار و ركود در بازارهاي مسكن و خودرو و كالاي اساسي از مثال هاي بارز در اين زمينه هستند. براي مثال رشد نرخ تورم در بازار مسكن در چند ماهه اخير از متوسط رشد عمومي قيمت ها فراتر رفته است و اين مسئله تنها به دليل انتظارات تورمي در اين حوزه بوده است. فروشندگان اين بازار در انتظار افزايش قيمت ها از معامله امتناع مي كنند و اين در حالي است كه همين انتظار خيل متقاضيان را به بازار روانه كرده است. اين موضوع باعث افزايش مضاعف قيمت در بازار مسكن شده است.

تا كنون مرکز آمار هیچ‌گونه اطلاعاتی در مورد ضرایب اهمیت گروه‌ها و زیرگروه‌هایی که براساس آن نرخ تورم را محاسبه کرده است، ارایه نداده، اما بانک مرکزی این مستندات را منتشر کرده است:
بانک مرکزی شاخصی تحت عنوان HBS دارد که مربوط به بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری است.

در آخرین گزارش HBS بانک مرکزی سهم گروه «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» در مجموع هزینه‌های خانوار 30.1 ‌درصد ذکر شده است، اما ضریب اهمیت همین گروه در محاسبه نرخ تورم 28.6 در نظر گرفته شده است. سهم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نيز 24.9 ‌درصد از کل هزینه‌های خانوار است، درحالی که ضریب اهمیت این گروه در محاسبه نرخ تورم 28.49 درصد مفروض شده است.

به دليل اطلاعات غلطي كه دراختيار نهادهاي بين المللي قرار مي گيرد رتبه چهارمي ايران در رشد نرخ تورم و پيش بيني كاهش رشد اين نرخ در سال جاري بيشتر شبيه يك طنز تلخ است و هيچكدام با واقعيت هاي ملموس كشور همخواني ندارد.