راه‌هایی برای تقویت قوای ذهنی

تا به حال برایتان اتفاق افتاده كه شماره تلفن، كوچه یا پلاك منزلتان را بعد از سال‌ها تكرار فراموش كنید یا این كه در مقطعی احساس كنید آنقدر ذهنتان خسته است كه حتی قادر به یادگیری مفاهیم ساده یا به خاطر سپردن اسامی افرادی كه هر روز می‌بینید هم نیستید؟

برای بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی این اتفاق می‌افتد، چرا كه با افزایش سن، معمولا از دهه سی‌ام زندگی به بعد و بخصوص پس از طی دوران تحصیل، به این دلیل كه مغز كمتر با ارقام و اطلاعات سر و كار دارد، به نظر می‌رسد كه بتدریج توانایی‌های خود را از دست می‌دهد. البته معدود افرادی كه بسیار اهل مطالعه هستند یا فعالیت‌های جسمانی منظم و مداومی دارند و از سیستم تغذیه‌ای مطلوبی هم به‌طور همیشگی بهره می‌برند، از این قاعده مستثنا هستند.

كاهش قوای ذهنی از چه زمان آغاز می‌شود؟

روند مرگ سلول‌های عصبی از بدو تولد آغاز می‌شود، ولی این روند پس از 35 سالگی شدت می‌یابد، به نحوی كه روزانه 100 هزار سلول عصبی در انسان از دست می‌رود. در عین حال ایجاد پیوند بین سلول‌های باقیمانده افزایش می‌یابد، به نحوی كه تخریب سلول‌های عصبی تا حدود زیادی جبران می‌شود.دكتر فربد فدایی، روان‌شناس و مدیر گروه روان‌شناسی دانشگاه بهزیستی و توانبخشی در این باره می‌گوید: برای كاهش تاثیرات تخریب سلول‌های عصبی و در واقع جلوگیری از كاهش قوای ذهنی نه‌تنها باید از راهكارهای مربوط به بهداشت عمومی یعنی تغذیه سالم، ورزش و جلوگیری از مصرف دخانیات بهره گرفت، بلكه از هر آنچه منجر به تمرین مغز برای انجام فعالیت‌های ذهنی می‌شود نیز استفاده موثر كرد.

از بازی‌ها و تمرین‌های فكری غافل نشوید

تاثیر فعالیت‌های فكری چون حل كردن جدول و معما و انجام بازی‌هایی مانند شطرنج یا حتی درست كردن لوگو و پازل در كودكان از سنین زیر 5 سالگی، در افزایش شناخت و درك بیشتر مغز به طور قطع به اثبات رسیده است.

دكتر فدایی تاكید می‌كند: فعالیت‌هایی چون خواندن كتاب، نوشتن با دست و نه با كامپیوتر، تمرین‌های ریاضی، حفظ اشعار، آموختن زبان‌های بیگانه، حل جدول و انجام بازی‌هایی چون شطرنج به طور قطع سبب افزایش توان مغزی می‌شود.

مهرداد آشتیانی، صاحب درجه بین‌المللی از فدراسیون جهانی شطرنج و مدرس بازی شطرنج نیز می‌گوید: با یادگیری بازی شطرنج هم می‌توان به تقویت حافظه و هم ارتقای قدرت تمركز بچه‌ها كمك كرد. بعلاوه می‌توان وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان را بخصوص در درس ریاضی بهبود بخشید و به آنها برنامه‌ریزی و خویشتنداری را یاد داد. كما این كه تحقیقات دانشمندان ثابت كرده است، كسانی كه از كودكی شطرنج یاد می‌گیرند ضریب هوشی‌شان رشد چشمگیرتری نسبت به دیگر كودكان خواهد داشت. وی تاكید كرد: بازی شطرنج گرچه همچون حل جدول، جنبه عمومی ندارد و انجام آن نیاز به یادگیری قواعدش دارد ولی از هر تمرین و فعالیت فكری دیگر، حتی از حل جدول و معما، بیشتر در كاهش ابتلا به آلزایمر موثر است.

بهره‌مندی از زندگی شاد و پویا

در عین‌حال ثابت شده است كه ارتباط با انسان‌های دیگر موجب افزایش توانمندی‌های ذهنی می‌شود.

دكتر فدایی می‌گوید: داشتن محیط زندگی شاد و پویا و مشاركت افراد در امور محله، شهر و كشور منجر به افزایش توان مغزی می‌شود. بعلاوه زندگی بدون استرس و رعایت دستورات دینی و اخلاقی به كاركرد بیشتر مغز كمك می‌كند.

كنترل مغز با دستان ماهر شما

فراموش نكنید كه هیچ بخشی از بدن بیشتر از دست‌ها به مغز نزدیك نیست. به همین سبب، هر قدر مهارت‌های سریع انگشتان افزایش یابد، عملكرد و فعالیت مغز نیز بیشتر خواهد شد. به گفته دكتر فدایی بین مراكز ادراك تكلم و تولید تكلم با مراكز حركتی كه به دست راست ارتباط دارد، روابط متقابل و پیچیده‌ای وجود دارد كه یكدیگر را تقویت می‌كند. در نتیجه نوشتن با دست یا انجام كارهای مهارتی به وسیله دست، موجب تقویت مراكزی در مغز می‌شود كه به تقویت حافظه نیز كمك می‌كنند.

مغز سالم در بدن سالم

باز هم تاكید می‌كنیم كه فعالیت‌های ورزشی بخصوص تمرین‌های تعادلی می‌تواند ذهن ما را نیز تواناتر كند. بخصوص انجام تمرین‌هایی كه سبب حفظ تعادل بدن، انعطاف‌پذیری و نیروی پاها می‌شود از اهمیت زیادی برخوردار است. حتی پزشكان بر این عقیده‌اند كه ورزش، گردش خون را در مغز بالا می‌برد و نمی‌گذارد بافت‌های عصبی مغز با بالا رفتن سن بسرعت از بین بروند.

بهره‌گیری از تغذیه سالم و توجه به قند، فشار خون و چربی خون در تقویت قوای فكری بسیار موثر است. دكتر فدایی با اشاره به تاثیرات مثبت مكمل‌های غذایی در تقویت حافظه تاكید می‌كند: امروزه توصیه زیادی بر مصرف آنتی‌اكسیدان‌ها از قبیل ویتامین E و C می‌شود. در عین‌حال ویتامین D نیز برای جلوگیری از كاهش و تضعیف توان ذهنی و همچنین حفظ بهداشت روانی در افراد، بخصوص سالمندان بسیار مفید است. بعلاوه ثابت شده است كه مصرف آنتی‌اكسیدان‌ها كه در میوه‌ها و سبزیجات تازه به وفور یافت می‌شود، خطر ابتلا به آلزایمر را پایین می‌آورد.

خودتان را زود بازنشسته نكنید

فراموشی، ناشی از نابودی جمعی سلول‌های مغز است و متخصصان معتقدند كه یك راه جلوگیری از آن، غافل نشدن از انجام فعالیت مغزی در طول زندگی تا سنین بالاست. براساس تحقیقات انجام شده كسانی كه دیر بازنشسته شده‌اند در مقایسه با كسانی كه تصمیم گرفتند زود بازنشسته شوند، كمتر به آلزایمر دچار می‌شوند. فراموش نكنید كه آنچه‌در به تعویق انداختن ابتلا به آلزایمر كمك می‌كند، تقویت یادگیری و حل مسائل جدید است.علاوه بر همه نكاتی كه گفتیم بر این مساله هم تاكید می‌كنیم كه خواب مناسب شبانه می‌تواند بهترین روش برای تقویت حافظه باشد. در واقع خواب كافی از 6 تا 9 ساعت در شبانه‌روز با تقویت كاركردهای ذهنی به تقویت حافظه و قدرت یادگیری كمك می‌كند.