سیروس مقدم، مرد سریالی خستگی ناپذیر

روزنامه هفت صبح: آبادانی الاصل، 59 ساله و فارغ التحصیل نقاشی؛ از نقاشی به طراحی صحنه و لباس رسید. به دستیاری کارگردانی که همکاری با او آرزوی هر کسی بود. جوانی که تا به حال حتی یک ساعت درس سینما نخوانده بود، دستیار همشهری اش شد. دستیار کارگردان مجموعه تلویزیونیِ «دایی جان ناپلئون»، ناصر تقوایی. «سیروس مقدم» از همان روزها شیفته سینما بود. عاشق سرک کشیدن در دنیای هنر. فرقی نمی کرد که طراح صحنه و لباس باشد یا دستیار کارگردان یا منشی صحنه.

در فیلم «ردپایی بر شن» با کارگردانی محمدرضا هنرمند در سال 1366 منشی صحنه بودن را تجربه کرد و پس از آن نوبت کارگردانی سه فیلم سینمایی شیخ مفید، شکوه بازگشت و گرگ های گرسنه رسید. در آثاری مثل آتش پنهان، جدال بزرگ و ای ایران دستیاری کرد و در کارنامه اش تجربه هایی مثل نگارش فیلمنامه سیرک بزرگ و سابقه مدیریت تولید برای سه فیلم دیگر، افسانه آن، گروهبان و شاخه های بید را ثبت کرد.

همه این کارها را کرداما سال ها بعد هم هنوز خود را دستیار تقوایی می داند؛ «من تا به حال حتی یک ساعت درس سینما یا تحصیلات آکادمیک این رشته را ندارم و نخوانده ام. تحصیلات من در زمینه هنرهای تجسمی از دانشکده هنرهای زیبا و در رشته نقاشی است. این را می گویم که بدانید، آنچه من از کارگردانی می دانم نتیجه تجربه من و سال ها دستیاری از دوران همکاری با آقای ناصر تقوایی به عنوان استاد و بعدها دیگر عزیزان است. اینکه می گویند مقدم لنز را می شناسد، چون از تقوایی آموختم، چون ایشان لنز را خوب می شناخت، اگر می گویند مقدم روانشناسی بازیگر را می داند، چون آن را در همکاری با استاد مسعود کیمیایی در گروهبان آموختم، اگر می گویند مقدم ظرائف صحنه را و استفاده از اشیاء را بلد است، به خاطر آن است که رشته تخصصی ام گرافیک و نقاشی است.»

اواخر دهه هفتاد «روزهای زندگی» را ساخت. سریالی پر اشک و آه که خواسته آن روزهای بیننده های تلویزیون بود. قصه ای که پر سوز و گداز بود و کتایون ریاحی و مجید مظفری در آن بازی می کردند. یک سال بعد سریال «مسافر» را کلید زد. موفق ترین سریال تلویزیونی درباره اعتیاد. ابوالفضل پورعرب و پانته آ بهرام قصه سریال مقدم را جذاب روایت کرده و به محبوبیت بالایی دست پیدا کردند.

اولین سال دهه هشتاد «پلیس جوان» را روی آنتن برد. مجموعه ای 26 قسمتی که نقش اولش را چهره ای بازی می کرد که آن روزها هنوز ستاره نبود ولی خوش درخشید. پروانه معصومی، داریوش ارجمند، فرهاد اصلانی، مریلا زارعی، سعید نیکپور و میترا حجار در سریال مقدم بازی می کردند اما شهاب حسینی توانست خودش را نشان بدهد و به عنوان یک ستاره مطرح کند.

«دریایی ها» سریال بعدی مقدم بود. سریالی پر بازیگر که با صدای علی لهراسبی روی تیتراژش به یادماندنی شد. ساخت ملودرام پر سوز و گداز «ریحانه» در سال 84 بیننده های زیادی را با خودش همراه کرد.س ریالی که داستانش در دو دوره مختلف زمانی دهه چهل و معاصر می گذشت. بازی متفاوت ایرج نوذری، حسن پورشیرازی، اتفسر اسدی در کنار رویا تیموریان، مرجان محتشم و زیبا بروفه کاملا فضای داستان را زنانه کرده بود.

مقدم با «ریحانه» اولین تلاش برای خلق یک قهرمان زن را شروع کرد و با سریال «نرگس» این تلاش را به پختگی نسبی رساند. سریالی که قهرمانش یک زن بود که زیر بار زور نمی رفت. مرحوم پوپک گلدره از نرگس شخصیتی ساخت که هنوز در ذهن بیننده هایش پر رنگ مانده اما میانه سریال او در تصادفی فوت کرد و قصه اش مثل داستان سریال اشک مردم را درآورد. حسن پورشیرازی هم که سال ها در تلویزیون و سینما خوش درخشیده بود، دوباره خودی نشان داد و «شوکت» جبار را در ذهن ها ماندگار کرد. اولین سریال 90 شبی تلویزیون که طنز نبود، توانست عنوان محبوبترین سریال تابستان 85 تلویزیون را از آن خودش کند.

سال بعد، نوبت کلید زدن سریال های معنوی بود. سرعت او در ساخت سریال های تلویزیونی تازه داشت خودش را نشان می داد! «پرواز در حباب» با بازی حامد کمیلی و آرام جعفریدر کنار عبدالرضا اکبری و علی نصیریان سریال پلیسی استانداردی را از او به جای گذاشت. حامد کمیلی سال بعد بازیگر شماره یک «اغما» شد. بازیگر سریال مناسبتی مقدم که در ادامه ژانر ماورایی در ماه رمضان روی آنتن رفت. امین تاریخ هم در این سریال به گروه بازیگران مقدم پیوست تا با بازی در نقش دکتر پژوهان باعث لذت بردن مخاطب از فضای معنوی و ماورایی سریال شود.

دغدغه ای که آقای کارگردان سال بعد هم در ماه رمضان 87 با ساخت «روز حسرت» دنبالش کرد. او این دو سریال را در ژانر ماورایی ساخت اما مقدم خودش را درگیر یک ژانر خاص نکرد. او دو نوروز متوالی دو سریال طنز ساخت. «پیامک از دیار باقی» و «چاردیواری» در سال های 87 و 88 که با حضور بازیگرانی مثل افسانه بایگان، امیر جعفری، سعید آقاخانی، آتیلا پسیانی و جواد عزتی جذاب و شیرین از کار درآمدند. مقدم با ساخت «رستگاران» تجربه تازه ای در ملودرام های شبانه را شروع کرد. او ثابت کرد که در آستانه ساخت ششمین اثر تلویزونی اش با روانشناسی مخاطب ایرانی به خوبی آشنا است و از این آگاهی در شخصیت پردازی و فضاسازی های داستان خودش به درستی استفاده می کند و به اصطلاح رگ خواب مخاطبان را در دست دارد. آنچه بیش از این در «رستگاران» به چشم آمد مثلث مقدم، سعید نعمت الله (نویسنده) و محمدرضا شفیعی (تهیه کننده) بود. مثلثی که در «زیر هشت» هم ادامه پیدا کرد.

فرم، ساختار روایی، شیوه قصه گویی، مضمون ها و قصه هایی که اغلب به ژانر خانوادگی، مسائل و چالش های آن در جامعه معاصر مرتبط می شود و نوع تصویربرداری، قاب بندی و تنوع در زاویه بندی دوربین و همچنین نماهای کلوزآپ و بسته از شخصیت ها، موقعیت ها و اشیا امضاهای سیروس مقدم شدند. ویژگی هایی که فرم موسیقی متن و ترانه تیتراژی را هم می توان به آنها اضافه کرد. نوروز 90 او سری اول «پایتخت» را ساخت. مجموعه ای که موفق ترین سریال مقدم به حساب می آید و آنقدر موفق بود که در نوروز 92 هم سری دوم آن ساخته شد. محسن تنابنده، احمد مهران فر، ریما رامین فر و علیرضا خمسه قصه ای را با کارگردانی مقدم جلوی دوربین بردند که نمونه ای موفق از کمدی ایرانی به حساب می آید و حالا همه کمدی هایی شبیه آن مثل «دودکش» را با سریال ماندگار مقدم مقایسه می کنند.

او در فاصله دو قسمت پایتخت سریال های «تا ثریا»، «چک برگشتی» و «دیوار» را هم روی آنتن برد که دوتای اولی موفق شدند دوباره بیننده ها را پای تلویزیون بکشانند اما سومی که در اصل مینی سریال بود نتوانست موفقیت سریال های قبلی مقدم را تکرار کند. سیروس مقدم نشان داده که بیکار نمی ماند. او بعد از پایتخت 2 بلافاصله ساخت یک سریال دیگر را کلید زد. اوتا ماه رمضان فقط 30 روز وقت داشت و می خواست 30 قسمت «بچه های نسبتا بد» را در همین زمان کوتاه برای شبکه یک بسازد. هر چند سریال از کنداکتور رمضان تلویزیون بیرون رفت اما مقدم در همین فرصت کوتاه سریالش را تمام کرد تا پاییز امسال شاهد روی آنتن رفتن آن باشیم.

بعد از توافق با حمید گودرزی، اشکان خطیبی، یوسف تیموری، میلاد کی مرام، علی طباطبایی و مهرانه مهین ترابی هم به بازیگرهای سریال جدید آقای کارگردان اضافه شدند. قصه سریال طنز او از این قرار است که این چند جوانِ بی پول تصمیم می گیرند ماشین پر از سکه بهار آزادی را بدزدند، غافل از اینکه پدر یکی از بچه ها صاحب همین ماشین است.

مقدم برای فیلمبرداری این سریال باز هم فرشاد گل سفیدی را انتخاب کرده. با این حساب از همین الان منتظر تماشای نماهایی از پشت گلدان، زیر سینی چای واز پسِ آنتن روی پشت بام باشید! او این روزها فقط چند روز پس از پایان فیلمبرداری سریال «بچه های نسبتا بد» در تدارک ساختن سومین قسمت پایتخت برای نوروز 93 است. او حالا مدیر کارخانه سریال سازی در تلویزیون است. سیروس مقدم در 14 سال گذشته 23 سریال ساخته و با بیش از 500 قسمت و 20000 دقیقه سریال، تلویزیون را به اشغال خودش درآورده است. کارنامه ای که تصویرهای ماندگاری را هم در ذهن مخاطبان تلویزیونی ثبت و ضبط کرده است.