سرانه تولید کتاب به ازای هر ایرانی

محمد اللهیاری فومنی رئیس اداره کتاب ارشاد در یادداشتی که در ویژه نامه صنعت نشر برای عرضه در فرانکفورت منتشر شده است به بررسی نشر پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است.

ماهنامه صنعت نشر ایران به کوشش اتحادیه چاپخانه داران و کتابفروشان تهران ویژه نامه نشر ایران را برای عرضه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در ۱۰۰۰ نسخه منتشر کرده است. محمد اللهیاری فومنی دبیر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این ویژه نامه در یادداشتی با عنوان «مروری بر نشر ایران پس از انقلاب اسلامی» به بررسی نشر ایران به ویژه در سال های اخیر پرداخته است.

این یادداشت به شرح ذیل است:

«ایرانیان به واسطه فرهنگ غنی و تاریخ هفت هزار ساله خود، سابقه دیرین های در شعر و ادب دارند. بسیاری از آنچه امروز به عنوان میراث فرهنگی ایران از آن یاد می شود، حاصل سنگ نوشته ها و ثبت و ضبط تجربیات و خاطرات، آن هم با روشهای ابتدایی و دشوار است. علاوه بر میل به کتابت و سخن گفتن آهنگین در میان ایرانیان، یکی از ویژگی های دیگر آنان گشاده دستی و سخاوت در شراکت آگاهی و دانش خود با دیگران است. این نکته ای است که پیش از اسلام در دوره امپراطوری های جهانی ایرانیان و نیز پس از اسلام و گسترش مرزهای آن تا اندلس خودنمایی می کرد و دانش ایرانیان در این دوره به سراسر دنیا رفت و امروز جهانیان به نیکی از آن یاد می کنند و بسیاری از پیشرفت های دوره جدید را مدیون ایرانیان می دانند.

به این مقدمه تاریخی باید افزود، که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، صنعت نشر کشور نیز همپای سایر عرصه ها دستخوش تحول اساسی و پیشرفت شگرف شده است؛ در حالی که در سال ۱۹۷۸ یعنی یک سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تعداد عناوین منتشر شده کتاب در کشور به سختی به هزار عنوان در سال می رسید، این عدد در سال ۲۰۱۲ یعنی سی و چهار سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به بیش از شصت و نه هزار عنوان در سال رسیده است و با محاسبه تیراژ آنها می توان گفت سرانه تولید کتاب به ازای هر ایرانی سه نسخه کتاب در طول یک سال است. تولید این حجم قابل توجه کتاب در کشور که حاصل زحمات ناشران پرتوان، نویسندگان زحمتکش و مترجمان چیره دست ایرانی است، مرتبه ای قابل توجه برای صنعت نشر ایران در منطقه و سطح بین الملل حاصل نموده است.

در طول سال های اخیر ناشران ایرانی کوشیده اند، آثار خود را بیش از گذشته در بازارهای تجاری بین المللی کتاب عرضه نمایند و با عقد قراردادهای خرید و فروش، انتشار و ترجمه این آثار سهم خود را در انتقال میراث مشترک فرهنگی بشر و تعامل دوطرفه ایفا نمایند. هر ساله آثار قابل توجهی از فارسی به زبان های دیگر و نیز از زبان غیر فارسی به فارسی ترجمه و نشر می شود.

عمده داستان های بلند نویسندگان معتبر غیر ایرانی در کشور ترجمه و منتشر می شود و در زمینه انتشار آثار ایرانی به زبان غیر فارسی چند سالی است که ناشران خارجی تمایل قابل توجهی نشان می دهند و این نشان می دهد مضامین خلق شده توسط نویسندگان ایرانی که عمدتاً در حوزه میراث مشترک بشری و دارای مضامین بلند اخلاقی و انسانی است مرز نمی شناسد.

همچنین به واسطه رشد و تولید علم در ایران و جمعیت قابل توجه دانشجویان و اساتید، آخرین کتابهای علمی منتشره در دنیا توسط ناشران مختلف، در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به صورت سالانه عرضه می شود و ایران یک بازار بالفعل اقتصادی مناسب برای ناشران بین المللی به حساب می آید.

حتی در برخی موارد، ایران به دفتر منطقه ای برخی ناشران بین المللی معتبر تبدیل شده است. تصویرگری کتاب های ایرانی خصوصاً تصویرگری کتابهای کودک و نوجوان ایرانی با اقبال ناشران و علاقمندان بین المللی مواجه می شود. شاهد مثال این مدعا درج تصویر یکی از تصویرگران جوان ایرانی در کاتالوگ نمایشگاه بین المللی بولونیا در همین سال های اخیر است. تصویرگران ایرانی تصاویر شاد، ساده و با مفاهیم عمیق خلق می کنند و در سالهای اخیر جوایز مختلف تصویرگری قابل توجهی کسب کرده اند.

شاید بیجا نباشد اگر ادعا کنیم که تصویرگری ایرانی نسبت به نشر ایرانی جهانی تر شده است. افزایش کیفیت چاپ کتاب در ایران شامل حروفچینی، صفحه آرایی، ویراستاری، طراحی جلد و چاپ آن به رونق اقتصادی کتاب کودک کمک شایانی نموده و می نماید.

ایران امروز، ایران فرهنگی است، ایران صلح و دوستی است، ایران توحیدی و اخلاق گر است و افزایش تعامل بین المللی ناشران ایرانی با همتایان خارجی خود در چارچوب مقررات و اصول توافق شده بین المللی وزنه برابری را به نفع فرهنگ و نشر ایرانی سنگین خواهد نمود و دولت نیز موظف است موانع موجود داخلی و بین المللی را در زمینه هر چه بیشتر اقتصادی تر شدن صنعت نشر بردارد.