تمام حرف های تهیه کننده سریال "پژمان"

با نگاهی به سریال‌های طنز تلویزیون نام محسن چگینی در تیتراژ بسیاری از مجموعه‌های طنز به چشم می‌خورد.

«مسافران»، «دزد و پلیس»، «چهارخونه»، «ساختمان پزشکان» و «شب‌های برره» از جمله کارهای او در مقام تهیه‌کننده است.

یک روز پاییزی بود که تصمیم گرفتیم به دفتر این تهیه‌کننده‌ی پرکار سریال‌های طنز تلویزیون برویم و به بهانه‌ پخش سریال «پژمان» پای گفتگویش بنشینیم.

محسن چگینی در این مصاحبه از دوستان مطبوعاتی گله کرد، از ضرورت استفاده از تیم‌های جدید در ساخت سریال‌های طنز گفت. او از لزوم راه‌اندازی شبکه‌های جدید نیز صحبت کرد.

بازگشت مهران مدیری به تلویزیون و آینده شبکه نمایش خانگی، پرورش نویسندگان و تهیه‌کنندگان و کارگردان‌های متخصص برای تلویزیون و ضرورت ساخت سریال‌های طنز و ارزیابی از وضعیت تلویزیون، از موضوعات مورد بحث در گفتگوی این تهیه‌کننده با خبرنگار ایسنا بود.

وقتی از این تهیه‌کننده درخصوص ضرورت استفاده از تیم‌های جدید برای ساخت سریال‌های طنز و اینکه تهیه‌کنندگان تا چه میزان این تمایل و قدرت ریسک‌پذیری را دارند که افراد جدیدی را وارد کار کنند، پرسیدیم، پاسخ داد: اگر منظور از تیم جدید درخصوص بازیگران باشد، این کار را در همه سریال‌هایی که ما ساخته‌ایم انجام داده‌ایم. مثلا در سریال «مسافران» آن کلیشه‌های معروف کمدی و بازیگرانی که همیشه تکرار می‌شدند را شکاندیم. این کاری است که همیشه می‌کنیم؛ چه در «مسافران» و چه در «ساختمان پزشکان»، از ترکیبی از بازیگرانی که کار کمدی کردند و بازیگرانی که بازیگرند، اما کار کمدی تاکنون نکرده‌اند استفاده کردیم. در «دزد و پلیس» این ریسک را کردیم و لولایی را آوردیم و به او کاراکتر جدیدی دادیم که کلیشه نباشد در «پژمان» هم کلا یک ماجرا و فضای جدید ی داشتیم.

وقتی از چگینی درخصوص لزوم راه‌اندازی شبکه‌هایی از جمله نسیم‌، تماشا و آی فیلم و نمایش پرسیدیم، توضیح داد: اتفاقی که در این چند ساله افتاده است، هجوم شبکه‌های فارسی‌زبان است که از طریق ماهواره‌ها برنامه‌هایشان پخش می‌شود. این‌ شبکه‌ها رقیب خیلی جدی برای تلویزیون هستند. عملا بخشی از بینندگان تلویزیون مشتری این شبکه‌ها هستند. شرایط نیز با سابق کاملا فرق کرده است. وقتی شبکه تماشا و یا نمایش شروع کرده‌اند و سریالی‌های تکراری پخش کردند توانستند مخاطب بگیرند، به نظرم این مدیران سازمان را ترغیب کرد تا شبکه‌های دیگر هم راه‌اندازی کنند و تخصصی‌تر نسبت به این شبکه‌ها برخورد کنند.

وی در ادامه گفت: اما فکر می‌کنم با شرایط فعلی یک سریال خیلی خوش شانس است که بتواند دیده شود ولی برای اینکه دیده شود به تکرارهای زیاد احتیاج دارد و در مقطع خودش زیاد پخش شود. چون تازه و زنده است، بهتر است. کاری که آن وری‌ها می‌کنند و یک سریال را چهار - پنج بار پخش می‌کنند ما هم همان کار را بکنیم.

چگینی در عین حال با بیان اینکه خیلی مهم است که تماشاگر بداند فلان شبکه مختص فیلم و سریال است و سریال‌هایی نشان می‌دهد که باکیفیت هستند، گفت: چیزی که بیننده را جذب می‌کند شرایط کیفی سریال‌ها و تایمی است که سریال در آن پخش می‌شود. حال مثلا اگر قرار است در طول سال، ساعت 9 هر شب یک سریال پخش شود، خیلی مهم است این باکس ساعت زنده بماند و هر سریالی در این ساعت پخش نشود. سریالی پخش شود که درصد کیفیت، درصد بیننده‌اش از قبل کمی روشن باشد. سریالی پخش نشود که بیننده کانال را خاموش کند و تماشاگر مشتری این ساعت آن شبکه خاص باشد.

تهیه‌کننده سریال «پژمان» در پاسخ به اینکه شبکه‌های جدید از جمله شبکه نسیم تا چه زمانی می‌توانند برنامه‌های قدیمی طنز را پخش کنند و تا چه زمانی بینندگان پای برنامه‌های آرشیوی دهه‌ی شصت و هفتاد می‌نشینند؟ گفت: این همان معضلی است که این شبکه‌ها ظرف چند سال آینده به واسطه تکراری بودنشان پیدا می‌کنند و بیننده‌هایشان را کم‌کم از دست می‌دهند. چون تولیداتی که تلویزیون دارد به اندازه‌ای نیست که این شبکه‌ها را پوشش دهد. باید تولیدات بیشتری داشته باشد و هدفمند‌تر باشد. برنامه‌های مختلفی با سلیقه‌های مختلف در شبکه‌های دیگر تولید شود که باید یک مقدار تخصصی‌تر شوند. می‌شود این شبکه‌های تخصصی را داشت، اما باید برنامه‌های مهم برای آن‌ها تولید کرد. نمی‌شود دائم تکرار کرد و به تکرار افتاد.

چگینی در مقاطعی با مهران مدیری در مقام مجری طرح و تهیه‌کننده همکاری داشت.

وقتی از او درباره‌ی اینکه محسن چگینی تا چه میزان پیش قدم شد تا افرادی مثل مهران مدیری و رضا عطاران را به تلویزیون برگرداند؟ پاسخ داد: بودن هر کدام از اینها باعث می‌شود که شرایط ساخت سریال‌های کمدی و طنز بیشتر و باکیفیت‌تر شود. ولی یک مسائل دیگری هم هست و آن اینکه وقتی که یک کارگردانی، یک بازیگر کمدی و یا یک نویسنده‌ای در حوزه مشابه تلویزیون مثل رسانه‌های تصویری درآمد بیشتری دارد، شما خیلی نمی‌توانی بگویی که آن درآمد را ول کن و بیا و برای تلویزیون کار کن.

این تهیه‌کننده با بیان اینکه خودبه‌خود افراد متخصص از تلویزیون خارج می‌شوند، گفت: این افراد یا وارد حوزه رسانه‌های تصویری می‌شوند یا وارد حوزه‌ی سینما. رسانه‌های تصویری که به نظر می‌آید خیلی هم موفق نیست. اگر حوزه نمایش خانگی بتواند حرفه‌ای و تخصصی اداره شود، قطعا می‌تواند رقیب سرسخت‌ تلویزیون باشد.

او در عین حال خاطر نشان می‌کند که اصلی‌تر از همه این‌ها به کیفیت رسیدن یک کار است و توضیح می‌دهد: اولین چیزی که خیلی مهمتر از هر موضوعی هست طراحی و قصه است. اگر طراحی و قصه یک سریالی درست نباشد، قطعا آن سریال موفق نیست شما در کار کمدی اگر نویسنده متخصص نداشته باشید نمی‌توانید صرفا با بازیگران کمدی کار خیلی خوب بسازید. شاید دو تا حرکت و شوخی هم بیاورید که مردم بخندند ولی ریشه یک کار خیلی مهم است، ریشه یک کار هم تم و قصه‌ی آن است.

این تهیه‌کننده در خصوص آینده‌ی شبکه نمایش خانگی و اینکه آیا می‌تواند رقیب جدی برای تلویزیون باشد؟ اظهار کرد: با این شکل که شبکه نمایش خانگی جلو می‌رود، آینده خوبی ندارد. چون شبکه خانگی اتفاقا باید یک درجه جلوتر از سینما و تلویزیون باشد به جهت اینکه با تلویزیون خیلی فرق می‌کند و چون بابت آن مخاطب پول می‌دهد، باید کار جذابی ارائه کند. به همین دلیل از نظر مخاطب‌شناسی کار باید حرفه‌ای‌تر باشد. متأسفانه در این بخش اشکال داریم و کارهایی را می‌بینید که شروع می‌شوند و سقوط می‌کنند. آن هم با وجود هنرپیشه‌های محبوبی که در آن استفاده می‌کنند.

او درخصوص علت ضعف شبکه نمایش خانگی توضیح داد: باز دوباره چیزی که مهم است پرداخت قصه است که در شبکه نمایش خانگی خوب پرداخت نمی‌شود. اینکه چه قصه‌ای را مطرح می‌کنیم، چه تیم و چه بازیگران و کارگردانی می‌خواهند کار را بسازند مهم است. در حوزه نمایش خانگی گردانندگان آن سوارِ کار نیستند و دائم آزمون و خطا می‌کنند و فرصت‌ها در شبکه نمایش خانگی در حال نابودی است.

این تهیه‌کننده سپس به این نکته اشاره می‌کند که متأسفانه در ایران نویسندگان خوب کم داریم و می گوید: واقعا بیشتر از 10 - 12 تا نویسنده خوب نداریم. نه در حوزه تلویزیون، بلکه در حوزه سینما هم همین‌طور است. مگر می‌شود با این تعداد کم نویسنده کل حجم تولیدات تلویزیون و سینما را پوشش داد. هیچ وقت نمی‌شود.

این تهیه‌کننده با اشاره به اینکه در سرتاسر تهران کلاس بازیگری دایر است، اما به مقوله‌ی نویسندگی پرداخته نشده است، گفت: نویسندگی مهم‌ترین حوزه فرهنگی کشورمان است که متأسفانه نه در تلویزیون و نه در سینما به این مقوله پرداخته نشده و تقویت نویسنده جدی گرفته نشده است. شما می‌بینید سرتاسر تهران کلاس بازیگری است و تعداد بسیاری دوست دارند بازیگر شوند و خیلی هم آدم‌های با استعدادی از همین کلاس‌های بازیگری وارد حرفه بازیگری می‌شوند، ولی نویسندگی یک حرفه تخصصی است که کسی نمی‌تواند بگوید من خوشم می‌آید نویسنده شوم، بلکه باید استعدادش کشف شود و تربیت شود تا وارد عرصه تولید شود. در این زمینه عملا به نظر می‌آید صفر هستیم.

چگینی یک بار دیگر تاکید می‌کند که قطعا هر کار خوبی که شما در تلویزیون دیده‌اید چه در گذشته و چه در حال و چه در آینده می‌بینید، مطمئن باشید که یک نویسنده خوب و یک فیلم‌نامه خوب اولش بوده است. امکان ندارد شما یک فیلمنامه خوب داشته باشید ولی عوامل خوبی نداشته باشید و نتیجه‌اش یک کار بد شود. حداقل یک کار متوسط می‌شود. ولی اگر فیلمنامه بد باشد، شما هر چه بازیگر خوب هم بیاورید کارگردان درجه یک بیاورید، امکان ندارد آن کار خوب شود.

این تهیه‌کننده با اعتقاد بر اینکه تلویزیون مشکل افراد متخصص را دارد و به شغل‌ها درست نمی‌پردازد، گفت: همه درگیر بازیگرند؛ چرا؟ چون اگر مجله‌ای عکس بازیگری را می‌زند ویترین کار است، برای همین فرصت نقد و بررسی آدم‌های دیگر وجود ندارد.

چگینی درباره مسؤولیتش به عنوان تهیه‌کننده نیز توضیح می‌دهد: من به عنوان تهیه‌کننده باید جوابگوی کار بدم باشم. تهیه‌کننده کسی است که یک کاری را شروع می‌کند و آدم‌ها را دور هم جمع می‌کند. اگر این آدم‌ها متخصص نباشند، نویسنده بد باشد، کارگردان حرفه‌ای نباشد و بازیگران خوب نباشند، نتیجه آن، یک کار بد می‌شود. ولی شما می‌بینید وقتی کاری خوب می‌شود، با بازیگران مصاحبه می‌شود و آنها می‌گویند خوب بود، خوب شد و ... اما وقتی هم بد شود همین بازیگران می‌گویند من از ابتدا می‌دانستم کار بد بود و هیچ کس بالا سر کار نبود و در واقع هیچ مسؤولیتی نمی‌پذیرند.

تهیه‌کننده‌ «پژمان» افزود: متأسفانه خیلی راحت همه پشت کارهایشان قایم می‌شوند و کسی هم به آن‌ها نمی‌پردازد که چه شده است. این همه کار در سینما توسط تهیه‌کنندگانی که اصلا اسمشان نمی‌دانی چیست، تولید می‌شود. آنها با عنوان تهیه‌کننده یک پولی داشته‌اند و سرمایه‌گذار بوده‌اند و می‌آیند. در صورتی که پیشینه و تخصصی هم ندارند و نمی‌دانی پیش از این چه کارهای دیگری داشته‌اند. اصلا چه زمینه‌ای پشت این آدم‌ها است. خب این‌ها می‌آیند و نتیجه این می‌شود که شما می‌بینید سینمای ما روبه سرازیری می‌رود.

چگینی به این نکته در حوزه سریال‌سازی اشاره می‌کند که بعضی وقت‌ها کارهای بد و ضعیف ساخته می‌شود، به خاطر این است که آدم‌های متخصص که اصل و پشت کارند، جدی گرفته نمی‌شوند و توضیح می‌دهد: این بخش مهمی است که هیچ وقت جدی گرفته نمی‌شود. تعادلی که باید وجود داشته باشد، از بین رفته است؛ به عنوان مثال یک مرتبه در تلویزیون و سینما می‌بینید فردی تهیه‌کننده کاری است که هیچ پیشینه‌ای ندارد. این مساله اساسا در کوتاه مدت و بلند مدت به تولید ضربه خواهد زد. این مساله مهمی است و هیچ کاری هم نمی‌شود کرد. نه کسی به آن می‌پردازد و نه اتفاقی می‌افتد. در حالی که اگر 20 سال پیش اسم تهیه‌کنندگانی که در سینما کار می‌کردند را نام ببرید، چند درصد آدمی وجود داشت که غیرمتخصص باشد. واقعا کم بودند و اکثرا تهیه‌کنندگان خوبی بودند. متاسفانه درصد کارهای خوب سینما در سال‌های دهه 70 و 60 واقعا با کارهای الان اصلا قابل ملاحظه نیست.

تهیه‌کننده‌ی سریال «ساختمان پزشکان» در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با پرسشی مبنی بر اینکه تلویزیون چه کند که افراد متخصص را نگه دارد؟ مواجه شد که اظهار کرد: در هر صورت تلویزیون جایی است که باید به مردم خوراک دهد، کار نمایشی تولید کند و این کار را تا آخر ادامه دهد. برای ادامه‌دار و کیفیت‌دار بودن کارها،‌ تلویزیون باید در این بخش به ویژه فیلمنامه سرمایه‌گذاری کند. اتفاق برای کیفیت وقتی می‌افتد که شما نویسندگان خوب را پرورش دهید و خروجی داشته باشید. شما می‌توانید به اندازه کافی بازیگر اضافه کنید اما این بخش، بخش تخصصی است و باید پرورش داده شود.

چگینی درخصوص مطالب بالا اضافه می‌کند: من 20 سال با عناوین تهیه‌کننده، مجری طرح، دستیار کارگردان کار کرده‌ام و با کلی تجربه هنوز مانده‌ام که سریال‌های خارجی چطور این همه جذابیت دارند و هر قسمت آن‌ها بیننده‌ را روی زمین میخکوب می‌کند. خیلی مهم است من به عنوان تهیه‌کننده بروم و ببینم چطور این آدم‌ها این کارها را می‌سازند. چطور به این 100 قسمت رسیدند که در عین حال جذاب هم هستند. چگونه می‌نویسند، چگونه کار کمدی خوبی دارند، چگونه این همه گره و پیچ در داستان‌هایشان دارند و برایشان جذاب است، چه تایمی تولید و پخش می‌کنند. چطور 10 سال یک سریال را می‌سازند، آن‌وقت ما بعد از شش ماه همه به هم می‌خوریم و هر کسی یک طرفی می‌رود؟ خب این کارها را آن ور ادامه می‌دهند، ما فقط نتیجه کارشان را روی آنتن می‌بینیم و نمی‌بینیم چه اتفاقی در آن زیر می‌افتد. در صورتی که مهم این است که چه اتفاقی در آن زیر می‌افتد تا آن چیزهایی که جزو تخصص‌ ماست و ما نیاز داریم یاد بگیریم و خوب انجام نمی‌شود. من که نمی‌توانم خودم بروم. تازه ما دوست داریم خودمان هم برویم با هزینه خودمان، اما این وظیفه تلویزیون است که این راه‌ها را برای ما تولیدکنندگان باز کند.

تهیه‌کننده «پژمان» همچنین درخصوص لزوم ساخت سریال‌های طنز در تلویزیون که در مقاطعی هم کمرنگ شد، گفت: در هر صورت تلویزیون احتیاج به بودجه بیشتری دارد که بتواند تولید بیشتری داشته باشد و قطعا می‌تواند در هر ژانری این تولید را داشته باشد و اگر تولید این سریال‌ها و به ویژه طنز کم شده است، دلیل اولش محدود شدن بودجه است و شرایط سختی که برای تلویزیون ایجاد شده است. تزریق بودجه امری است که در هر صورت به برنامه‌ها تعمیم داده می‌شود و اگر تولیدکننده با مشکل بودجه مواجه شود، شرایطشان سخت و کار کردن هم برایشان دشوار می‌شود.

وی افزود: مهم است که تلویزیون یک بودجه محکم‌تری داشته باشد تا بتواند کارهای متنوعی بسازد. دلیل اصلی بودجه است. علت دیگری فکر نمی‌کنم داشته باشد که تلویزیون کمتر به سراغ کار طنز برود. برنامه‌های نمایشی ساختن برای مردم اولویت‌ است. زمانی که شب مردم از محیط کار خسته به خانه می‌روند لبخندی به لب مردم می‌آورد و این از نظر روانی و تربیتی خیلی ارزش دارد و مهم است. ولی مستلزم ساخت این کارها بودجه است.

این تهیه‌کننده درباره‌ روند ساخت سریال «شمعدانی» گفت: سریالی جدید به کارگردانی سروش صحت و با عنوان موقت «شمعدانی» دو - سه ماه آینده کلید می‌خورد.

او افزود: این مجموعه یک کار خانوادگی کمدی و طنز است و اکنون در مرحله‌ی پیش تولید اولیه است.

چگینی در ادامه با این پرسش نیز مواجه شد که چرا فردی رسانه‌یی نیست و او را زیاد در رسانه نمی‌بینیم که در نهایت در پاسخ گفت: کلا تهیه‌کنندگان رسانه‌یی نیستند. یک وقت‌هایی آدم مدام مصاحبه کند حرف‌های تکراری می‌زند، یک بار مصاحبه کند به نظرم کفایت می‌کند. ضمن اینکه دوستان مطبوعاتی مرحله‌ی آخرشان تهیه‌کننده است که با آن‌ها حرف بزنند و این هم که حرف می‌زنند در خصوص بودجه است. این خوب نیست و قاعده‌ای است که همچنان پیش می‌رود. در نهایت هم که وقتی با بازیگران مصاحبه می‌کنند می‌پرسند که تهیه‌کننده خوب پول داده است یا نه.

وی افزود: وقتی شما راجع به تخصصی‌ترین عوامل یک کار به این تعریف می‌رسید که تهیه‌کننده خوش حساب بوده است یا نه، باید متأسف شد. اینکه یک تهیه‌کننده چگونه عوامل را هدایت کند انگار مهم نیست و نزدیک‌ترین تعریف انگار فقط به دستمزد مرتبط است. در همه جای دنیا هم ممکن است اینگونه باشد. این قاعده که بازیگر ویترین کار است، درست است، ولی حداقل در دنیا، روزنامه‌ها و مطبوعات عوامل تخصصی‌ برایشان مهم است. مهم است کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده چه کسی است. در یک برنامه تلویزیونی یک گروهی را دعوت کردند، دو تا شوخی، دو تا خنده و عید است و خداحافظ! اصلا برای چه دعوت کردید نه سوال حرفه‌ای نه سوال تخصصی و نه چیزی! خیلی مهم است کسی که برنامه را می‌چرخاند وارد حیطه کار شود، نقد کند و چالش داشته باشد.

چگینی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود درخصوص انتقاد مسعود فروتن نیز پاسخی ارائه داد.

مسعود فروتن پیش از این در نقد «پژمان» اظهار کرده بود، در سریال «پژمان» وقتی دو نفر با هم در یک نما حرف می زنند، فاصله‌ی آن ها با یکدیگر یک متر است، اما از نمایی دیگر این فاصله دو یا سه متر به نظر می‌رسد؛ در حالی که چنین موضوعی در برنامه‌های قدیمی وجود نداشت؛ چرا که کارگردان تلویزیونی پشت دوربین می نشست.

چگینی در این خصوص توضیح داد: مسعود فروتن نظر خودش را گفته است. قبول ندارم که اشکالی دارد به جهت اینکه تصویربرداری امری سلیقه‌ای است شما می‌توانید فیلمبرداری تخت انجام دهید، می‌توانید فیلمبرداری با رنگ عجیب و غریب داشته باشید و همچنین فیلمبرداری با دوربین روی دست یا ثابت کار را انجام دهی، کسی ممکن است بدش بیاید و کسی هم بپذیرد و دوست داشته باشد. نمی‌شود گفت بد است. می‌توانیم بگوییم سلیقه‌ها فرق دارد.

سروش صحت پیش از این گفته بود «پژمان» سریالی فوتبالی نیست.

چگینی در پاسخ به اینکه چه تعریفی از این سریال دارد؟ اظهار کرد: درست است این سریال فوتبالی نیست، بلکه راجع به آدمی است که شغلش فوتبال است. سریال فوتبالی ماجراهای فوتبال، پشت پرده‌های فوتبال است و همه چیز آن راجع‌ به فوتبال است، اما «پژمان» راجع به آدمی است که شغلش فوتبال بود و حال فوتبالش تمام شده و نمی‌خواهد بپذیرد، از طرفی این بین فوتبالیست‌ها مرسوم است که ورزشکاران و حتی هنرمندان وقتی دورانشان تمام می‌شود مرگ اولشان است. بین فوتبالیست‌ها بیشتر از هر قشر دیگری سن اهمیت دارد، مثلا کار هنر با سن و سال نیست. می‌توانی فراموش شوی و یا نشوی. ولی بازی فوتبالیست در یک دوره‌ای بالاخره تمام می‌شود. در سن 35 سالگی، 36 سالگی و این مرگ اولشان است. خیلی سخت است که یک فوتبالیست از مشهور بودن، بازی کردن در زمین‌های فوتبال دل بکند و زندگی جدیدی را شروع کند که مثل زندگی معمولی‌شان نیست.

این تهیه‌کننده در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه حضور بازیگران چهره دستمزدهای بالایی را می‌طلبید، آیا پژمان بودجه‌ی متفاوت‌تری داشت یا حضور بازیگران و بازیکنان فوتبال در این سریال، به واسطه‌ی رابطه‌ای که وجود داشته بوده است؟ توضیح داد: این سریال هم مثل بقیه سریال‌ها بودجه‌ای معمولی داشت. بودجه پژمان کمتر نباشد، بیشتر از سریال‌های شبکه نبوده است. بخش اعظمی از بازیگرانی که در این مجموعه کار کرده‌اند، دوستان من بودند، سابقه همکاری با من داشتند و قطعا این لطف را داشتند که اگر حالا جایی دستمزد گران‌تر می‌گرفتند اینجا یک مقدار کم‌تر بگیرند.

محسن چگینی در پایان به پژوهش و پرورش آدم‌ها در حوزه تخصصی تلویزیون تاکید کرد و گفت: بزرگترین حرفی که تأکید دارم، پژوهش و پرورش آدم‌ها در حوزه تخصصی تلویزیون است. اگر من تهیه‌کننده هستم در حوزه تخصصی باید چیزهای جدید یاد بگیرم. باید پرورش پیدا کنیم و از همه مهمتر نیاز به پرورش نویسنده‌های جدید در حوزه سینما و تلویزیون داریم. اگر این مشکل حل شود کیفیت آثار تلویزیونی قطعا خیلی بهتر می‌شود.