همه چيز درباره ي علم ژنتيك

به گزارش فارس، علم زيست شناسي، هرچند به صورت توصيفي از قديم‌ترين علومي بوده كه بشر به آن توجه داشته است؛ اما از حدود يك قرن پيش اين علم وارد مرحله جديدي شد كه بعداً آن را ژنتيك ناميده‌اند و اين امر انقلابي در علم زيست شناسي به وجود آورد.

در قرن هجدهم، عده‌اي از پژوهشگران بر آن شدند كه نحوه انتقال صفات ارثي را از نسلي به نسل ديگر بررسي كنند ولي به 2 دليل مهم كه يكي عدم انتخاب صفات مناسب و ديگري نداشتن اطلاعات كافي در زمينه رياضيات بود، به نتيجه‌اي نرسيدند.

اولين كسي كه توانست قوانين حاكم بر انتقال صفات ارثي را شناسايي كند، كشيشي اتريشي به نام "گريگور مندل " بود كه در سال 1865 اين قوانين را كه حاصل آزمايشاتش روي گياه نخود فرنگي بود، ارائه كرد. اما متأسفانه جامعه علمي آن دوران به ديدگاه‌ها و كشفيات او اهميت چنداني نداد و نتايج كارهاي مندل به دست فراموشي سپرده شد.

به‌گفته فضل الله افراز،‌دكتراي ژنتيك جانوري، امروزه مهندسي ژنتيك خدمات شايان ذكري را به بشر ارائه كرده كه در تصوير ديروز او نمي‌گنجيده و امري محال محسوب مي‌شد. از برجسته‌ترين خدمات اين علم در حال حاضر مي‌توان موارد زير را برشمرد: اصلاح نژادي حيوانات و نباتات كه باعث بالا رفتن سطح كيفيت و كميت فرآورده‌هاي غذايي استحصال شده از آنان شده است، تهيه داروها و هورمون‌ها با درجه خلوص بالا و صرف هزينه‌هاي پايين درمان بيماري‌هاي ژنتيكي با ايجاد تغييرات در سلول تخم كه از جديدترين دستاوردهاي مهندسي ژنتيك محسوب مي‌شود و بسيار محدود است. پيش بيني محدود بيماري‌ها در فرزندان آينده يك زوج كه از اين طريق به زوج‌هاي جواني كه مي‌خواهند با يكديگر ازدواج كنند. خدمات مشاوره ژنتيك مي‌دهند و آنها را از وضعيت جسماني فرزندان آينده شان مطلع مي‌سازند.

تمام بيماري‌هاي ژنتيكي حتي در دوره جنيني نيز قابل درمان خواهند بود

به كمك اين علم از جهش‌هاي متوالي عوامل بيماري‌زا كه عامل اصلي فناناپذير بودن آنها است، جلوگيري به عمل مي‌آيد و درصد بالايي از بيماري‌هاي شناخته شده ريشه‌كن خواهد شد.كارت‌هاي شناسايي افراد، ژنتيكي خواهد شد كه براي هر دو فردي روي كره زمين (به‌جز 2قلوهاي همسان و كلون‌ها) متفاوت خواهد بود و دقيقاً هويت هر فرد را تعيين مي‌كنند.

روزي مي‌رسد كه در آينده مجرمان با گذاشتن كوچك‌ترين اثر بيولوژيكي از خود مثل يك تار مو به‌سرعت شناسايي خواهند شد. مي‌توان سرعت رشد موجودات مختلف را افزايش داد كه خود اين امر مزاياي بسياري را فراهم مي‌آورد كه از آن جمله مي‌توان به پرورش سريع حيواناتي همچون گاو و گوسفند اشاره كرد كه مي‌توانند نيازهاي غذايي يك جامعه را تا حد زيادي مرتفع كنند.

به نظر مي‌رسد ژنتيك بخش بسيار عظيمي از آينده را به خود اختصاص خواهد داد و شايد يكه تاز زمان باشد. البته براي اين علم جنجال برانگيز پاياني نمي‌توان متصور شد. تمام مواردي كه در بالا ذكر شد، از لحاظ نظري امكانپذير است؛ ولي نياز به تحقيق، مطالعات و آزمايشات فراوان دارد كه بشر بتواند به آنها دست يابد و چون مسلط بودن بر اين علم نياز به پشتوانه قوي علومي همچون بيولوژي سلولي ملكولي، بيوشيمي، فيزيولوژي و آمار و احتمالات دارد، بايد زحمات فراواني براي دستيابي به ويژگي‌هاي اين رشته از علم متحمل شد.

محمد تقي اكبري، رئيس انجمن ژنتيك ايران در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعي فارس با اشاره به علم ژنتيك گفت: علم ژنتيك در دنيا پيشرفت زيادي داشته و در 2 دهه گذشته با سرعت بيشتري روند ارتقاء را دنبال كرده است و به خاطر نقشه ژنوم انسان و گياهان يا ساير جانوران كه به دست آمده است،‌ توانستيم اطلاعات زيادي را از مكانيسم‌هاي آنها، اينكه چه‌طور جهش ژني اتفاق مي‌افتد، ‌يا چگونه مي‌توان از علم ژنتيك براي تشخيص و درمان بيماري‌ها يا توليد داروها استفاده كرد، را به دست بياوريم.

بايد تحقيقات در زمينه علم ژنتيك را افزايش يابد

فضل الله افراز،‌ دكتراي ژنتيك در زمينه جانوري در كشور نيز در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعي فارس گفت: ظرفيت ژنتيكي كشور در زمينه ژنتيك جانوري بسيار خوب است اما براي دست يافتن به اين فناوري نياز به توجه بيشتري به تحقيقات در اين زمينه دارد.

به گفته وي ژنتيك جانوري دربرگيرنده حيات وحش، ‌دام و طيور و آبزيان در سطح كشور است. اين علم از زمان تأسيس دانشكده دامپزشكي در كشور آغاز شد و در حال حاضر در زمينه حيات وحش در كشور پيشرفت‌هاي خوبي حاصل شده است.

افراز تصريح كرد: در زمينه دام و طيور و آبزيان علاوه بر شناسايي ذخاير ژنتيكي حيات وحش، تعيين استراتژيك حفظ آنها اهميت دارد. در حقيقت ما به‌دنبال افزايش ظرفيت دام و طيور در كشور هستيم.
وي گفت:‌ پيشرفت‌هايي كه در زمينه ژنتيك جانوري در كشور صورت گرفته است مانند افزايش ميان تخم‌گذاري در برخي از حيوانات و ايجاد الياف بيشتر و نيز افزايش ميزان شير در گاو و گوسفند تنها با استفاده از علم ژنتيك و علم آمار بوده است. به‌طور كلي در كشور در زمينه علم ژنتيك جانوري داراي موقعيت بسيار خوبي هستيم اما ارتقاي اين موقعيت نياز به تحقيقات و پژوهش بيشتر در اين زمينه در كشور است.

اين دكتراي ژنتيك افزود: اين حوزه از علم پيشرفته ژنتيك به‌خصوص در مورد حيوانات در حال انقراض كاربرد ويژه‌اي دارد. با توجه به اينكه دام و طيور در اقتصاد كشور نقش مؤثري دارد بنابراين 60 درصد توليدات ناخالص در كشاورزي مربوط به دام و طيور مي‌شود در همين راستا مي‌توان با استفاده از ژنتيك جانوري، ظرفيت ژنتيكي دام و طيور در كشور را افزايش داد.

وي خاطرنشان كرد:‌براي استفاده از ظرفيت موجود در كشور بايد زمينه كار و پژوهش را در دانشكده دامپزشكي و كشاورزي فراهم كنيم و با اختصاص بودجه اقتصادي مناسب به محققان و متخصصان زمينه دلگرمي براي ماندن در داخل كشور را فراهم كنيم.

محمد تقي اكبري، رئيس انجمن ژنتيك ايران نيز در اين مورد به خبرنگار فارس گفت: علم ژنتيك در دهه 70 ميلادي ابداع شد و مورد توجه‌ خيلي از دانشمندان و محققان در داخل و خارج كشور قرار گرفت اما كشور ما در آن زمان به دليل مشكلاتي مانند جنگ و ديگر مشكلاتي از اين قبيل،‌ نتوانست همپاي كشورهاي پيشرفته‌اي مانند تركيه در اين زمينه پيش رود.

وي تصريح كرد: اما پژوهشگران كشور در پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها، سعي در جبران اين عقب افتادگي داشتند و خوشبختانه، ما اخيراً شاهد پيشرفت‌هايي نظير امكان تشخيص بيماري‌ها و پيشگيري از ابتلا به آن، به وسيله اين علم پايه هستيم.

اكبري خاطرنشان كرد: بيش از يك دهه است كه محققان تلاش مي‌كنند، تا بتوان جنين‌هاي مبتلا به تالاسمي را در مادران باردار تشخيص دهيم و به دنبال اين تحقيقات و مطالعات حتي در اين زمينه توانسته‌ايم مجوز سقط اين جنين‌ها را صادر كنيم.
وي در خصوص جايگاه كشور از نظر كاربرد علم ژنتيك افزود: كشور ما با وجود اين پيشرفت‌هاي اخير در مرحله جذب اين علم است و پروژه‌هاي تحقيقاتي زيادي را در اين زمينه‌ها در دست اجرا داريم، كه با اجرايي شدن اين طرح‌ها اميد است در آينده نزديك در زمينه اين علم،‌ به سطح ديگر كشورهاي پيشرفته جهان برسيم.

رئيس انجمن ژنتيك مي‌گويد: همچنين پروژه‌هايي در خصوص جلوگيري از انقراض حيوانات و گونه‌هاي گياهي نادر به كمك علم ژنتيك،‌ در دست اجرا است.
وي افزود: با استفاده از اين روش مي‌توان گياهاني كه نادر هستند يا منحصر به فرد‌ هستند، را از نقاط مختلف كشور جمع‌‌آوري و بعد سلول‌هاي آنها را نگهداري كرد،‌ به گونه‌اي كه در صورت انقراض مي‌توان آنها را احياء كرد.

اكبري تصريح كرد: البته در علم ژنتيك نياز به امكاناتي براي انجام عمل است،‌ به‌طوري كه بدون اين امكانات در كشور، ما پيشرفتي را در اين زمينه مشاهده نخواهيم كرد.
وي گفت: اما با توجه به تحقيقاتي كه دانشمندان و دانشجويان اين علم در اين زمينه ژنتيكي در حال انجام است، ‌مشاهده مي‌كنيم كه به كمك اين روش در علم ژنتيك،‌ اميد است به زودي بتوان جانوراني مانند گوزن‌ها و ساير گياهان را كه در حال انقراض هستند،‌ مجدداً احياء‌ كرد و به آنها زندگي دوباره بخشيد.

رئيس انجمن ژنتيك كشور افزود: به‌طور كلي علم ژنتيك در دنيا پيشرفت زيادي كرده، اما در كشور ما به علت يكسري مسائل،‌ نتوانسته همپاي ساير كشورهاي پيشرفته در اين زمينه ارتقاء پيدا كند. در حالي كه با وجود تلاش محققان ايراني بسيار اميد است كه بتوانيم در اين زمينه نيز پيشرفت چشمگيري داشته باشيم.
گزارش از فائزه خلوصي