کارگردان پیشکسوت با عصبانیت می گوید چرا در فیلمهای تو دست بچه ها «تبلت» است!

«عملیات مهدکودک» فیلمی مناسب کودکان و نوجوانان است و سازنده با شناخت درست از دنیای کودکان فیلمی جذاب، شاد و مفرح ساخته است. فرزاد اژدری جزو نسلی جوان از فیلم سازان سینمای ایران است که با ساخت فیلم کودک کارشان را آغاز و با آن هم ادامه داده است. در فیلمهای اژدری نکته مهم استفاده درست از پیامهای اخلاقی، عنصر فانتزی و جلوه های ویژه کامپیوتری است با این حال فیلمهای وی علیرغم کیفیت بالا به دلیل عدم اختصاص زمانی مناسب برای اکران چنان که باید قدر ندیده اند. احمد محمداسماعیلی در «نسیم» با اژدری درباره مصائب کار در ژانر کودک حرف زده است.

* آیا کار کردن در ژانر کودک هنوز هم به مانند قبل دشوار است یا به واسطه حضور جلوه های ویژه رایانه ای این کار ساده تر شده است؟
نه تنها آسانتر نشده که ساخت فیلم کودک به سختی گذشته است و شاید هم بدتر و دشوارتر شده است زیرا باید برای جلب حمایت دوستان بارها و بارها درباره ضرورت تولید فیلم کودک صحبت کرد و به عبارتی باید از ابتدا چرخ را اختراع کنیم. عده ای از دوستان دست اندرکار علاقه ای به ساخته شدن فیلم های کودکانه ندارند.

* اصلی ترین دلیل مخالفت برای ساخته نشدن فیلم های کودک چیست؟
تابوی نانوشته ای در ذهن مسئولین و دست اندرکاران سینما وجود دارد که فیلم های کودک فروش خوبی ندارد و همین تابو است که باعث سنگ اندازی در مسیر علاقمندان به این گونه فیلمسازی می شود.

* به نظر شما این عقیده درست نیست؟ آن هم با همین اکرانهای بدی که در اختیارت قرار داده اند؟
نه ، اگر با این دیدگاه مبنی بر عدم مخاطب داشتن فیلم کودک کنار بیایم سینمای کودک شرایط نامطلوبی پیدا می کند و باید منتظر باشیم که تلویزیون و یا بنیاد سینمایی فارابی برای تهیه فیلم کودک اقدام کنند و در چنین وضعیتی نباید از بازیگر حرفه ای وستاره استفاده کنیم و داستان فیلم هم باید در یک آپارتمان محدود شود. با چنین شرایطی، یک فیلم ابتر، خنثی و بی سروته ساخته می شود که نه به درد کودک می خورد و نه مخاطب بزرگسال رغبتی به دیدنش پیدا می کند. اگر به صورت واقعی نگران و علاقمند نسل بعدی و کودکانمان هستیم و می خواهیم اصالت های ایرانی و اسلامیان حفظ شود باید روی کودکان سرمایه گذاری های لازم را انجام بدهیم و با اکران نیم بند سه، چهار فیلم کودک در طول سال نمی توانیم در این خواسته و تامین خوراک فرهنگی برای کودکان موفق باشیم .

* یکی از معضلات سینمای کودک نبود قهرمان به شکل مصطلح آن در سینمای جهان است اما انگار شما خیلی دوست دارید از این قهرمانان در آثارتان استفاده کنید.
بله ، به شدت موافق هستم . کودک باید قهرمان محبوبش را روی پرده سینما ببیند و باید در تولید فیلم کودک از متل ها و افسانه های قدیمی بهره برد. در خیلی از متل های کهن ایرانی یک بچه قهرمان است. بچه ای که می رود و بر دیو، پادشاه و یا خان ستمگری چیره می شود. ما هم باید قهرمانان ایرانی را در فیلمها مورد توجه قرار دهیم. قهرمانانی که برآمده از ادبیات شیرین خودمان هستند. موقعی که نسبت به شاهنامه و کلیله و دمنه و سایر گنجینه های ادب فارسی بی تفاوت هستیم چه انتظاری داریم که دچار شبیخون فرهنگی دشمنان نشویم. در متل و افسانه های قدیمی با واژه های ارزشمندی مثل ایثار ، فداکاری و مهربانی و الگوشدن روبه رو هستیم . در این افسانه ها به اهمیت احترام به بزرگترها و عشق به میهن بها می دهند. هنر هالیوود در این است که داستان های قدیمی را مدرن و به روز می کند و این رویه باعث جذب مخاطب می شود و دوستان کارگردان ایرانی، حداقل قهرمان پروری را در فیلم های کودک انجام می دهند و مدام می خواهند اندرز دهند.

* حرف هایی که مطرح می کنید جنبه ایده آلیستی دارد و ما شاهد هستیم حتی روی کتاب و لوازم التحریر کودکانمان به جای استفاده از نمادهای ایرانی چهره های انیمشن های هالیوودی چاپ می شود. با این وضعیت و گران بودن هزینه تولید یک فیلم آیا تهیه کننده ای این مخاطره را انجام می دهد که بر اساس زندگی قهرمان های ایرانی فیلم کودک تهیه کند؟
از شما سوال می کنم اگر همین الان نمایش فیلم های خارجی در سینماهای کشور آزاد شود ، آیا مردم ترجیح می دهند این فیلم ها را با زبان اصلی ببیند و یا اینکه فیلمی ایرانی با زبان فارسی ببینند. طبیعی است که فیلم ایرانی هم مخاطب خود را خواهد داشت اما ساخت فیلم خوب مسئله مهمی است و با بد تعریف کردن، اضافه کردن چاشنی عرفان بازی و بیان مستقیم و بدون نگاه خلاقانه به مسائل دینی نمی توانیم فیلم دارای مخاطب بسازیم.

* یعنی سرگرم سازی باید الویت باشد؟
بله، آن هم برای کودک که از اهمیت بیشتری برخوردار است. سینمای هالیوود به شیوه سرگرم سازی فیلم تولید می کند و در لابلای سرگرم سازی مسائل آموزشی هم طرح می کند اما متاسفانه در سینمای کودک ما همه دنبال نصیحت و اندرز هستند. دو سال پیش که فیلم «عملیات مهد کودک» را می ساختم بازیگر کودک فیلمم یک نقاشی در دستش بود و وقتی از او پرسیدم موضوع نقاشیش چیست و او گفت در باره جهنم نقاشی کرده و معلمش تاکید داشته که حتما باید در باره جهنم نقاشی کنند. می بینید اوضاع مدارس ما را! این معلم عزیز به جای اینکه از بچه ها بخواهد بهشت را نقاشی کنند با تاکید می خواهد که بچه ها از این سن و سال با جهنم درگیر بشوند! کودک باید در این سن و سال با زیبایی ها و لطف و شفقت خدا آشنا شود.

* پس چرا برخی از فیلمسازان می گویند در زمینه کودک با فقر سوژه روبروییم؟
ما با موضوعات جذاب زیادی برای ساخت فیلم کودک روبه رو هستیم. حضور کودک در جامعه یا مدرسه و نحوه ارتباطش با همسالان و بزرگترها سوژه های خوب ومناسب برای فیلم سازی هستند. براساس چنین ویژگیهایی در هالیوود مجموعه فیلمهای «وقایع یک پسر شل و ول» ساخته شده که روایتگر زندگی پسری از دوران کودکی تا دوران تحصیل در دانشگاه است که می خواهد جزو بهترین ها باشد اما با اتفاقات خنده داری مواجه می شود. قهرمانی که ویژگی های عادی دارد و حتی در برخی از مواقع دست و پاچلفتی به نظر می رسد.

* البته محدودیتهای ممیزی هم همواره در سینمای ما وجود داشته. این طور نیست؟
صددرصد. الان اگر بخواهیم با نگاه نقادانه به مسائل آموزشی در مدارس فیلم بسازیم، نظام آموزشی کشور زیر سوال می رود. سال گذشته دو طرح به شورای فیلم نامه فارابی ارائه کردم و به من گفتند به چه حقی راجع به فرشته ها فیلم ساخته ای؟ نمی دانم آیا این جواب منطقی است یا نه، شماها باید قضاوت کنید ؟ و دوست محترم کارگردان پیش کسوت سینمای کودک با عصبانیت روی میز می کوبد و می گوید من حالم از مضمون دینی فیلم های تو به هم می خورد و چرا در در فیلم های تو دست بچه ها «تبلت» وجود دارد. نمی دانم به این دوست عزیز چه پاسخی بدهم. ایشان گویا در این مملکت زندگی نمی کند و نمی داند در کوره دهات هم دست بچه ها تبلت های صدهزار تومانی چینی وجود دارد. نمی شود با نشان ندادن مسائل صورت مسئله را پاک کرد. دوستان شورای فیلم نامه فارابی به من پیشنهاد دادند که برو و فیلم «پاتال و آرزوهای کوچک» و «گلنار» را ببین و مثل مضمون این فیلم ها فیلم نامه بنویس و فیلم بساز! فیلم «گلنار» را برای دختر هشت ساله ام گذاشتم تماشا کند به زور تا نیمه توانست فیلم را تماشا کند. دوستان نمی خواهند بفهمند زمانه تغییر پیدا کرده است. حضرت علی(ع) می فرمایند فرزندانتان را با مقتضیات زمانه پرورش بدهید اما ما هنوز در بند سه دهه قبلیم!

* چرا فیلمهای شما مرتب در اکران ضربه می خورند و همواره بدترین زمان اکران به آنها می رسد.
البته اکران «عملیات مهد کودک» بهتراز فیلم اولم بود اما احساس می کنم این عزم وجود دارد که فیلم های با رویکرد دینی در کلیه مراحل در مهجوریت و بایکوت قرار گیرند. «سلام بر فرشتگان» را در ماه محرم اکران کردند که پیدا بود می خواهند فیلم را نابود کنند! اگر فیلم های با مثلث عشقی و به ظاهر خط شکن می ساختم اکران خوبی به من می دادند. همین امسال هم می خواستند «عملیات مهدکودک» را در محرم اکران کنند اما منوچهر زبردست و گویا فیلم پخش کننده «عملیات مهد کودک» با دقت اکران فیلم را در محرم امسال قبول نکردند و در شرایط فعلی اکران فیلم بهترین زمان بود با این حال اکران ایده آل فیلم کودک در تابستان است که آن هم به ما نمی رسد.

* با این وضعیت بد اکران باز هم علاقمند به کار در سینمای کودک هستید؟
به قول معروف تا چه پیشنهاداتی داشته باشم. چندین فیلم نامه بزرگسال و کودک آماده ساخت دارم اما دوستان به من می گویند فیلم کودک نساز، برو فیلم جدی بساز! البته جهت اطلاع دوستان بگویم فیلم اجتماعی جدی هم بلدم بسازم کما اینکه تله فیلم «در دل تاریکی» را در گذشته در این ژانر ساخته بودم که مخاطب هم داشت. اما در این وانفسا که همه به فکر خودنمایی هستند این تعهد را در خودم احساس می کنم که همچنان برای کودکان کشورم فیلم بسازم.

شبکه ایران