جمشید پژویان: آینده خوبی برای صنعت خودرو پیشبینی نمی کنم

هدانا: بازار خودرو هنوز هم سامان ندارد و افزایش قیمت خودرو و بی‌سامانی در قیمت‌گذاری موجب شده که در طول یکی دو سال گذشته قیمت خودرو به طور سرسام‌آوری افزایش پیدا کند.

جلسات بهارستان نشین ها با خودروسازان و همچنین جلسات قیمت‌گذاری خودرو در شورای رقابت هم نتوانست به نتیجه‌ای مطلوب برسد و وضعیت بازار خودرو با وجود این جلسات حتی از گذشته هم بی‌سامان‌تر شد تا وضعیت بازار خودرو به امروز در سال 93 رسید.

امروزی که قرار است بنزین تک نرخی شود و برای ان قیمت بالای 1000 تومان پیشبینی می شود و به نظر می رسد دوباره خودروسازان بنای گرانی داشته باشند.

این در حالی است که پس از افزایش قیمت شدید خودرو در دو سال اخیر ، پس از گرانی برق در اواخر سال گذشته ، دوباره خودروسازان زمزمه افزایش قیمت سر دادند.

به این ترتیب است که تکلیف بازار خودرو هنوز مشخص نیست.برای تشریح وضعیت بازار خودرو ، خبرنگار هدانا به گفت و گو با جمشید پژویان رئیس سابق شورای رقابت و کارشناس اقتصادی در حوزه خودرو پرداخته که به شرح زیر است:

آقای پژویان به عنوان یک کارشناس اقتصادی در حوزه خودرو از نظر شما، اجرای فز دوم هدفمندی و گرانی بنزین چه تاثیری در قیمت خودرو خواهد داشت؟

بدیهی است که وقتی بنزین به عنوان یک مکمل برای خدمات خودرو گران می شود انتظار می رود که شاهد کاهش قیمت خودرو باشیم. خودروهایی که مصرف سوخت بیشتری دارند گران تر می شوند و برعکس خودروهایی که مصرف بنزین پایین تری دارند انتظار است که این تغییر قیمت در دو جهت مختلف برای خودروها اتفاق بیفتد. یعنی اگر خودروهای پرمصرف به سمت افزایش قسمت تمایل پیدا کند، خودروهای کم مصرف به سمت کاهش قیمت سوق پیدا میکند.

اما آنچه که در واقعیت اقتصاد انتظار می رود و امید است، این است که خودروسازان داخلی به سمت تولید خودروهای کم مصرف سوق پیدا کنند هرچند که این تکنولوژی در خارج وجود دارد و امکان واردات آن وجود دارد اما به دلیل پایین بودن ارزش ريال و بالا بودن قیمت گمرک قیمت نهایی این خودروها در حد متقاضیان خریداران این خودروها نیستند.

شاید این عاملی باشد که خودروسازان داخلی را به سمت یک نوع تکنولوژی بهتر و صرفه جویی در حامل های انرژی هدایت کند اما از سمت دیگر اگر به دنبال افزایش قیمت حاملان انرژی در قیمت سایر کالاها افزایش داشته باشیم همان طور که در دوره پیش وزارت صنایع قیمت کالایی مثل پولیمر و مس افزایش داد، این ها عواملی می شود برای افزایش هزینه تولید خودروهای داخلی.

یعنی خودروسازان از یک سمت در جهت این گرایش قرار می گیرند که با افزایش قیمت حامل انرژی قیمت قیمت خودرو را کاهش دهند و هم به دلیل افزایش هزینه های تولید می توان افزایش قیمت خودرو را از آنها انتظار داشت اما این که به کدام یک غلبه می کند را نمی توان تعیین کرد پرا که در حالت کلی به دلیل این که تولید خودرو در ایران یک صنعت انحصاری شناخته می شود تعیین دستور العمل قیمت خودرو خارج از اختیار خودروسازان است.

چرا در سال 92 تولید خودرو کاهش یافت و آیا این روند در سال 93 ادامه می یابد؟

بستگی دارد به مشکلاتی که در تولید و تقاضا اتفاق می افتد. آنچه که خودروسازان عنوان می کردند این بوده است که قطعات را در اختیار نداشتند، که البته باور آن کمی مشکل است چرا که اگر تقاضا داشته باشید قطعه سازان قطعات مورد نیاز برای شما تولید خواهند کرد.

ولی مشکل جدی در آن دوره این بود که قطعه سازان داخلی به جای تولید قطعات در داخل به سمت واردات قطعات خودرو از چین رفتند و کاهش ارزش ریال باعث شد که قیمت قطعات وارداتی چند برابر شود این عامل عمده ای شد تا قطعات به اندازه کافی در اختیار خودروسازان قرار نگیرد و یا اگر قطعات به اندازه کافی وجود داشت قیمت بالای این قطعات، خودروسازان را وادار می کرد تا هزینه هایشان را بالاتر ببرند. و اگر خودروسازان می خواستند تولیدات خودرو را بالا ببردند باید قیمت خودروها را پایین می آوردند و این به ضرر خودروسازان تمام می شد.

در هر حال جنبه ی انحصاری بودن این است که کنترل بازار را از طریق کنترل مقدار عرضه در بازار یا از طریق قیمت گذاری می توانید در دست بگیرید و اگر خودتان نتوانید قیمت را کنترل کنید می توانید از طریق کنترل عرضه یا کاهش عرضه ، بازار را دچار کاهش عرضه خودرو کنید که در نتیجه قیمت خودرو افزایش خواهد یافت.

شما معتقدید خودروهای داخلی به سوی ارزانی می روند یا گرانی؟

گرانی و ارزانی خودروهای داخلی به هزینه های تولید آنها و دستور العمل قیمت ها و این که چه مقامی قیمت را برای خودروها تعیین می کند بر می گردد. قبلا این کار را شورای رقابت انجام می داد همچنان که شورای رقابت کنترل بر روی قیمت مخابرات و غیره را هم برعهده داشت. ولی این شیوه امروزه تغییر کرده و دولت بیشتر تعیین کننده این قیمت ها است.

این که چگونه این قیمت ها تعیین شود، تعیین کننده افزایش یا کاهش قیمت خودرو خواهد بود البته تنها راه پیش پای خودروسازها با توجه به افزایش هزینه های تولید این است که تولیداتشان را افزایش دهند تا بخشی از این هزینه های ثابت را سدشکن کنند و انتظار این است که اگر قرار است که قیمت خودرو افزایش نیابد باید تولید خودرو افزایش پیدا کند.

حذف یارانه پر در امد ها تاثیری در بازار خودرو دارد یا خیر؟

حرف را خیلی راحت می زنند اما این که آیا می توانند همه اقشار پر درآمد را شناسایی کنند یا نه؟ و آیا می توانند یارانه ی تمام این افراد را حذف کنند یا نه ؟ نیازمند بانک های اطلاعاتی بسیار قوی است. ما در طی سالیان دراز نتوانسته ایم چنین بانک اطلاعاتی را برای سیستم مالیاتی کشور ایجاد کنیم. حذف یارانه اقشار پردرآمد تأثیری در بازار خودرو ندارد.همچنین حذف یارانه ها تأثیری در تقاضای آنها برای سایر کالاها نمی تواند بگذارد.

تکلیف قیمت گذاری خودرو از نظر شما چه می شود؟

اگر در یک چهارچوب علمی انجام شود بدیهی است که می تواند قیمت خودرو را به صورتی تعیین کند که رفاه مصرف کنندگان و متقاضیان حفظ شود.

چه آینده ای را برای صنعت خودرو کشور پیش بینی می کنید؟

در واقع من نمی توانم آینده خوبی را برای صنعت خودرو کشور پیش بینی کنم چرا که سال های سال است که این سوال برای من مطرح است که آیا ما یک کشور خودروساز هستیم؟ کشورهایی که در دنیا خودروساز هستند از 6 الی 7 کشور بیشتر تجاوز نمی کنند. 200 و اندی کشور در جهان وجود دارد. همه آنها خودروساز نیستند. کشورهایی که دارای مزیت هایی هستند می توانند خودروساز باشند.

البته ما هم دارای مزیت هایی هستیم ولی به دلیل دخالت های مختلف دولت و اجازه رشد سریع برخی کمپانی های تولیدکننده خودروها و عدم اجازه رقابت خودروسازان در کنار رشد سریع این کمپانی ها و از طرف دیگر با پایین آوردن نرخ گمرک اجازه رقابتی شدن بازار خودرو داده نشد که می توانست قیمت گذاری خودرو توسط خودروسازان انجام گیرد همه اینها به معنای این است که ما نتوانسته ایم نقشه راه مناسب برای صنعت خودرو در طی چند دهه ی گذشته ایجاد کنیم.