پیش‌بینی زمان یافتن هواپیمای گمشده مالزی

در حال حاضر، همه امیدها برای یافتن هواپیمای گمشده بوئینگ 777 پرواز 370 هواپیمایی مالزی، در گرو موفقیت یک زیردریایی زردرنگ کوچک به نام آرتمیس است که نام خود را از الهه یونانی به همین نام، که رب النوع شکار بود گرفته است.

این زیردریایی 6.4 متری بدون سرنشین، اکنون در عمق 4.8 کیلومتری زیر سطح آب در اقیانوس هند جنوبی در حال انجام عملیات جستجو است.

کار به طرز دردناکی کند پیش می‌رود. تونی ابوت، نخست وزیر استرالیا هفته قبل هشدار داد که عملیات جستجو در محدوده 46 هزار کیلومتر مربعی معین شده، ممکن است 6 تا 8 هفته به طول بینجامد. ولی شاید حتی این تخمین هم خوشبینانه باشد.

در تایید این نگرانی کافی است بدانید که روز دوشنبه هفته گذشته، اولین شیرجه آرتمیس در سفر به بستر اقیانوس، به دلیل این که بیش از حد پایین رفته بود، 6 ساعت متوقف شد و کل عملیات 16 ساعت به طول انجامید. در نهایت هم سیستم حفاظتی خود زیردریایی آن را به سطح دریا بازگرداند.

سپس آب‌وهوای بد، تاخیر بیشتری را سبب شد. وقتی در روز سه‌شنبه هوا خوب شد، آرتمیس به کمک یک کشتی نقشه‎برداری انگلیسی که به نقشه برداری از بستر اقیانوس می‌پردازد تا نقشه دقیق‌تری از آنجا به دست دهد، به بستر اقیانوس بازگشت. آرتمیس قرار است در عمق 4.5 کیلومتری کار کند.

جیم گیبسون، مدیرعامل شرکت فینیکس اینترنشنال، (مالک این زیردریایی و طرف قرارداد نیروی دریایی امریکا برای عملیات جستجو و یافتن اشیای غرق شده کشتی‌ها) می‌گوید: «هیچ نقشه دقیق و قابل اعتمادی برای این منطقه وجود ندارد».

این تنها یکی از مشکلات پیش روی عملیات جستجو برای بوئینگ 777 گمشده است. هواپیما با 239 مسافر و خدمه در روز 8 مارس/17 اسفند گذشته در پرواز MH370 خطوط هوایی مالزی و در مسیر کوالالامپور به پکن گم شد. گمان بر این است که هواپیما در نزدیکی سواحل پرت در غرب استرالیا، سقوط کرده باشد.

آرتمیس تنها یکی از ابزارهای دارای فناوری سطح بالا و البته جدیدترین آنها است که در طولانی‌ترین عملیات جستجوی تاریخ (که هنوز هم به پایان نرسیده)، به کار گرفته شده‌اند. این زیردریایی از نوع Bluefin-21 است، کلاس پیچیده‌ای از وسایل نقلیه زیرآبی خودکار (AUV) که در سراسر جهان مشغول کار است، و کارهایی که انجام می‌دهد شامل یافتن هواپیماها و کشتی‌های غرق شده، نقشه‎برداری از معادن زیرآبی،‌ نقشه برداری از یافته‌های باستان شناسی زیر آبی و نجات زیردریایی‌ها است.

این ابزار اولین بار توسط گروهی از مهندسین آزمایشگاه دریایی ام‌.آی‌.تی ساخته شد؛ بعدها اعضای گروه شرکت بلوفین روبوتیکز را در کوینسی ماساچوست تاسیس کردند. این شرکت تاکنون حدود 100 دستگاه بلوفین ساخته که در سه مدل مختلف و با قیمت‌های 4 تا 6 میلیون دلار عرضه می‌شوند.

اندازه کوچک بلوفین، حمل و نقل ساده آن را امکان پذیر ساخته است. بلوفین 21 که بزرگ‌ترین مدل این زیردریایی است، تنها 53 سانتی‌متر قطر دارد و ظاهرش شبیه یک اژدر نظامی است.

ای‌.یو‌.وی‌های بلوفین دو تفاوت عمده با دستگاه‌های کنترل از راه دور (ROV) دارند. این ابزارها تایتانیک را جستجو کرده و جعبه‌های سیاه هواپیمای پرواز 447 ایرفرانس را هم که در سال 2009/1388 در اقیانوس اطلس سقوط کرد، بازیابی کردند. آر‌.او‌.وی‌ها به یک کشتی مادر متصلند که دامنه حرکت آنها را محدود می‌کند، و تکنیسین‌های مستقر روی کشتی آنها را هدایت می‌کنند. اما ای‌.او‌.وی می‎تواند به طور مستقل و بدون فرمان از بالا حرکت کند.

در مقابل، آر‌.او‌.وی‌ها می‌توانند اجسام را از بستر دریا با خود بالا بیاورند؛ کاری که بلوفین از عهده آن بر نمی‌آید.

به گفته گیبسن، آرتمیس نام بامسمایی برای این زیردریایی است، چون جستجوگر مکمل سیستم کششی جستجوی نیروی دریایی به نام «اوریون» است، که نام خود را از بزرگ‌ترین شکارچی در اسطوره‎های یونانی گرفته است. آرتمیس پیش از ارسال به استرالیا برای به کارگیری در این عملیات جستجو (که اکنون هواپیماها و کشتی‌های 8 کشور در آن شرکت دارند)، به یافتن یک فروند هواپیمای اف- 15 نیروی هوایی امریکا که در اوکیناوای ژاپن سقوط کرده بود، کمک کرد و در جستجوی هواپیمای سقوط کرده آملیا ارهارت نیز نقش داشت.

بلوفین در جستجوی هواپیمای مالزیایی هر بار 24 ساعت زیر آب خواهد بود. پایین رفتن آرتمیس 2.5 ساعت و بازگشت آن به سطح آب 1.5 ساعت طول می‌کشد. و به گفته گیبسن، دانلود داده‌ها هم 4 ساعت دیگر طول می‌کشد. در نتیجه زیردریایی هر بار 16 ساعت می‌تواند زیر آب بماند و با استفاده از سونار اسکن جانبی خود (که با استفاده از صوت به جای نور، از فناوری آکوستیک برای تولید تصاویر سه بعدی استفاده می‌کند) از بستر دریا نقشه برداری کند.

برای تصویربرداری، آرتمیس 46 متر بالاتر از بستر دریا حرکت می‌کند و نوارهای موازی را پوشش می‌دهد. زیردریایی در هر روز می‌تواند 39 کیلومتر مربع (مربعی به ضلع 6.3 کیلومتر ) را پوشش دهد.