نیکی کریمی: جشنواره‌ها برایم الف و ب ندارند

«ادینبورگ» یا همان‌طور که خود اسکاتلندی‌ها آن را می‌نامند، «ادینبورو»، دومین شهر بزرگ اسکاتلند محسوب می‌شود که به‌خاطر انواع جشنواره‌های هنری و به‌خصوص تئاتری آن معروف است. جشنواره فیلم ادینبورو از سال 1947 شروع به کار کرده است و به‌همراه جشنواره کن، بعد از جشنواره ونیز قدیمی‌ترین رقابت‌های سینمایی اروپا به‌شمار می‌آید. این جشنواره امسال در شصت‌وهشتمین دوره‌اش از 28خرداد تا هشتم تیر برپا می‌شود. امسال در کنار نیکی کریمی به‌عنوان رییس هیات داوران، مایکل فیتزجرالد تهیه‌کننده و مارک رابینوویتز روزنامه‌نگار، آثار بخش بین‌الملل این جشنواره را داوری خواهند کرد.

بخش بین‌الملل با هدف شناسایی استعدادها و فیلم‌های جدید و جریان‌های نو فیلمسازی در خارج از بریتانیا راه‌اندازی شده و برنده اصلی این بخش جایزه‌ای به ارزش 10هزارپوند دریافت می‌کند. دیگر جایزه مهم این جشنواره جایزه مایکل پاول است که از سال 1993 به جشنواره اضافه شده و به فیلم‌های بلند داستانی بریتانیایی می‌پردازد. گفت‌وگویمان را با نیکی کریمی در آستانه سفرش به «اسکاتلند» می‌خوانید.

فکر می‌کنم تا امروز داوری‌های شما در سطح بین‌المللی از تعداد انگشتان دست‌ فراتر رفته. درست است؟
بله. فکر می‌کنم جشنواره ادینبورو، بیست‌وسومین حضورم است.

شما تنها عضوی از خانواده سینمای ایران هستید که در جشنواره‌های مختلف هنری- سینمایی دنیا به عنوان داور حضوری چنین مستمر و پیگیرداشته‌اید؛ حتی فکر می‌کنم بیشتر از عباس کیارستمی. نظرتان چیست؟
به هرحال حضور من به‌عنوان داور به چندسال اخیر مربوط نمی‌شود ‌بلکه به سال‌های دور بازمی‌گردد.

البته به یاد می‌آورم در آن سال‌ها در بدو امر به‌عنوان بازیگر جوایزی دریافت کردید؟
بله، همین‌طور است. به یاد می‌آورم برای نخستین‌بار برای بازی در فیلم «سارا» در جشنواره‌های «سن‌سباستین» اسپانیا و «نانت» فرانسه جایزه بردم. بعد از آن به جشنواره‌های زیادی دعوت شده و شناخته شدم. سپس چنین موفقیت‌ها و جوایز بین‌المللی برای بازی در فیلم‌هایی همچون «دو زن»، «نیمه‌پنهان»، «واکنش پنجم» در جشنواره‌های دیگر نیز تکرار شد. همان موقع بود که از من برای داوری در جشنواره «تسالونیکی» دعوت شد و بعد جشنواره‌های دیگر. پس از آن هم که فیلمسازی را شروع کردم و فیلم ساختم، هم به عنوان بازیگر و هم فیلمساز از من دعوت شد. درجامعه جهانی و بین‌المللی جشنواره‌های سینمایی خیلی بزرگ نیست، ‌یعنی تعداد جشنواره‌ها با اینکه زیاد است اما بعد از مدتی همه همدیگر را می‌شناسند. اولین فیلمی که من ساختم، «یک شب» بود که پخش‌کننده‌ای فرانسوی به نام MK2 داشت. این فیلم شاید به 80 جشنواره بین‌المللی دعوت شد.

از ‌نظر رتبه‌بندی، ‌برخی از این جشنواره‌ها در گروه «الف» و برخی هم در رده «ب» قرار می‌گیرند. اصولا از نظر داوری تفاوت این جشنواره‌ها چیست؟
واقعا ‌تفاوتی ندارند. بگذارید مثالی بزنم. من چند سال پیش عضو هیات داوران جشنواره فیلم کوتاه و انیمیشن «ازمیر» ترکیه بودم. آنجا فرصتی پیش آمد که فیلم‌های نسل جوان ترک را ببینم و برایم جالب بود. حتی کارگردانانی مثل «جیم جارموش» ترجیح می‌دهند به جای داوری فیلم‌های بلند، فیلم‌های کوتاه و تجربی را ببینند. چون می‌خواهند از استعدادهای بالقوه و نسل جوان آن کشور آگاهی پیدا کنند. بنابراین در هر حالت فیلم، فیلم است و باید آن را دید. منتها در جشنواره‌های «الف» دنیا، مثل لوکارنو، تسالونیکی، برلین و کن؛ فیلم‌ها برای نخستین‌بار به نمایش درمی‌آیند که خب اتفاق خوبی است.

در مدت 20سال چه تجربیاتی درباره داوری کسب کردید؟
اگر به معنای «تجربه» توجه کنیم که درپی آن دانش و آگاهی به همراه دارد، باید بگویم از این نظر تجربیات بسیاری کسب کردم و اصولا فیلم دیدن تجربه خوبی است. ما با دیدن فیلم‌های متعدد با زاویه‌دید و نگرش‌های مختلف مواجه می‌شویم؛ ضمن اینکه یکی از مزایای داوری این است که با نگاه و عقاید اعضای داوری بیشتر آشنا می‌شویم. طبیعتا داوران از جاهای مختلف و فرهنگ‌های متفاوت می‌آیند و بحث‌کردن با آنها گستره دید آدم را وسیع‌تر می‌کند. از سوی دیگر هم به معنای فیلم و سینما از دید کشورهای مختلف می‌توان پی برد و این هم تجربه منحصربه‌فردی است.

این روزها مشغول چه کاری هستید؟ ‌
مهرماه سال گذشته فیلمنامه‌ام با عنوان «شیفت شب» پروانه ساخت گرفت. حدود هفت، هشت‌ماه هم «شیفت شب» را همراه علی اصغری، نویسنده تقدیرشده فیلمنامه «دهلیز»، بازنویسی کردیم. حالا خوشبختانه کارم به مرحله پیش تولید رسیده است و مشغول آن هستم. ضمنا در فیلم آقای علی جلیلوند همراه امیر آقایی بازی کرده‌ام. ضمن اینکه از دو، سه‌ماه پیش فیلمساز تاجیک، ‌نوسیر سعیدف، به ایران آمد و قرار بود در فیلمش بازی کنم که به علت همزمانی با فیلم آقای جلیلوند و داوری جشنواره ادینبورو در لحظات آخر انصراف دادم.

شما که به فوتبال علاقه‌مند و پیگیرش هستید، نظرتان درباره نخستین بازی جام‌جهانی 2014 برزیل چیست؟
از بازی جذاب برزیل و کرواسی اینطور متوجه شدم که در روزهای آینده شاهد جام‌جهانی هیجان‌انگیز و غیرقابل‌پیش‌بینی‌ای خواهیم بود.