نگاهی به سیاست های جدید سرافراز؛شبکه ها با کدام سیاست آمدند با کدام توجیه رفتند؟

موج تغییرات هر روز به نقطه‌ای از ساحل گسترده صدا و سیما می‌رسد و بخشی دیگر از چهره‌ها و سیاست‌های تلویزیونی را جابجا می‌کند. سرعت تغییرات صورت گرفته در چند هفته گذشته این قدر پرشتاب بود که رسانه‌ها نتوانستند اتفاق‌های مربوط به‌ تلویزیون را به درستی تجزیه و تحلیل کنند. در این مدت رفت و آمد مدیران به ساختمان جام‌جم زیاد بود و خیلی از ادارات در راستای سیاست «چابک‌سازی» با هم ادغام شدند.

اگر بخواهیم از منظر بینندگان پرشمار تلویزیون به این ماجراها نگاه کنیم حذف شبکه تماشا و ادغام آن با شبکه نمایش و در ادامه‌اش اضافه شدن شبکه‌های افق و نسیم به گیرنده‌های دیجیتال سراسر کشور، مهم‌ترین تحولی بوده که صورت گرفته است. ‌

برای مخاطبان عام تلویزیون خیلی اهمیتی ندارد که فلان مدیر آمد و فلانی رفت. آنها نام خیلی از مدیران را هم نمی‌دانند و اصلا برایشان فرقی نمی‌کند که کدام نیروی اجرایی می‌خواهد هدایت یک شبکه را به عهده بگیرد. اما ادغام شبکه نمایش و تماشا خبری بود که مردم در شبکه‌های اجتماعی به آن واکنش نشان دادند و در سایت‌ها نظر خودشان را در این رابطه بیان کردند.

با این حال مسوولان صدا و سیما در برابر این همه شور و شوق، سیاست سکوت را در پیش گرفتند و توضیح ندادند از حذف شبکه پرمخاطب تماشا چه انگیزه‌ای داشتند.

هنوز کسی نمی‌داند که چرا وقتی بنا بر ادغام بوده قرعه فال به نام دو شبکه نمایش و تماشا خورده است؟ چون یکی فیلم نشان می‌دهد و آن یکی سریال؟ یعنی دنیای فیلم‌‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی ایرانی و خارجی این‌قدر به هم نزدیک است که بتوان هر دو را در یک ظرف ریخت و با هم مخلوط کرد؟

مخاطبان شبکه نمایش، سینماروها و فیلم‌بین‌های حرفه‌ای بودند. این شبکه هر هفته مروری بر فیلم‌های کلاسیک خارجی و داخلی داشت و این آثار را همراه با نقد و تحلیل روانه آنتن می‌کرد. فیلم‌های جدید و قدیمی ایرانی هم در سبد شبکه نمایش سهم خوبی داشتند. چند ساختمان آن‌طرف‌تر شبکه تماشا بیشتر زنان خانه‌دار و مخاطبان معمولی را هدف قرار گرفته بود و برای مخاطبان عام تلویزیون سریال‌های خانوادگی مثل شیدایی، هانیکو و میوه ممنوعه را پخش می‌کرد.

اینکه دو گروه مخاطب متفاوت را چطور می‌شود همزمان در یک شبکه گردهم آورد و راضی هم نگه داشت سوالی است که حتما در روزهای آینده مدیران به آن پاسخ خواهند گفت. احتمالا شبکه تماشا چند سال پیش بر اساس نیازها و ضرورت‌هایی افتتاح شده است. قرار هم نبوده شبکه تاریخ مصرف‌داری باشد و در مناسبت خاصی برنامه پخش کند. آیا الان همه آن ضرورت‌ها از بین رفته است؟ آیا ادغام این دو شبکه بر مبنای یک پژوهش و نظرسنجی دقیق صورت گرفته است؟

یادمان باشد مدیر جدید صدا وسیما در چشم به هم زدنی تصمیم مدیریتی خودش را گرفت و سراغ نظرسنجی‌ها نرفت.

فرض کنیم که این اتفاق افتاده و نظرسنجی‌ها نشان داده‌اند که افتتاح شبکه تماشا ضرورتی نداشته است. در این صورت تکلیف کارهای پژوهشی قبلی چه می‌شود؟ آیا کار مطالعاتی همکاران آقای ضرغامی در دو سال پیش اشتباه بوده و امروز غلط بودنش در پژوهشی دیگر به اثبات رسیده است؟

واقعیت این است که هم افتتاح شبکه تماشا تصمیمی لحظه‌ای بود و هم حذف آن! اگر این تصمیم‌ها بر مبنای یک کار علمی صورت گرفته بود امروز شاهد این مدیریت دوگانه نبودیم. حذف و اضافه شبکه‌های تلویزیونی را که می‌بینیم یاد وضعیت آسفالت خیابان‌ها می‌افتیم. شهرداری با کلی زحمت نعمت آسفالت را به ساکنان یک کوچه هدیه می‌کند و چند روز بعد شرکت آب و فاضلاب با دستگاه‌های حفاری به جان آسفالت داغ می‌افتد. بعد هم نوبت دیگر دستگاه‌های خدمات‌رسان می‌شود و ... حالا حکایت صدا و سیماست.

مدیر جدید صداوسیما می‌تواند این توجیه را بیاورد که ما به دلیل محدودیت‌های فنی مجبور به حذف یکی از شبکه‌ها بودیم و چاره دیگری نداشتیم. آن وقت ما هم حق داریم بپرسیم که پس چرا سراغ دیگر شبکه‌های کم‌مخاطب مثل بازار و مستند نرفتید؟ شورای نظارت بر صدا و سیما که در برابر نحوه پخش موسیقی‌ در یک برنامه رادیویی اظهار‌نظر می‌کند چرا تا کنون هیچ موضع‌گیری خاصی در برابر کم و زیاد شدن شبکه‌ها نداشته است؟

ماجرا وقتی پیچیده‌تر می‌شود که بدانیم حذف و اضافه شبکه‌ها فقط به «تماشا» محدود نمی‌شود. شبکه پنج قرار است از این پس با محوریت موضوعات اقتصادی برنامه پخش کند که مطمئنا کارش با شبکه بازار تداخل خواهد داشت. برنامه‌های کودک قرار است از شبکه دو به شبکه پویا منتقل بشوند. از آن طرف شبکه زیارت که با حمایت شهرداری مشهد و استانداری خراسان رضوی 6 میلیارد تومان بودجه جذب کرده بود، نیامده سرنگون شد و با آنتن خداحافظی کرد.

تلویزیونی که کمبود بودجه دارد و هشتش گرو نهش است، به خاطر یک برنامه‌ریزی غلط 6 میلیارد تومان بودجه بادآورده را از دست داد. صدا و سیمای ما اگر برنامه‌ریزی مدون بلند‌مدتی داشته باشد گرفتار این گونه مشکلات نمی‌شود. . شاید مدیر بعدی 10 سال بعد شبکه‌های فعلی را نپسندد و به جایشان بخواهد شبکه‌های کتاب و گردشگری و ‌جهان سیاست و تاریخ معاصر و موسیقی‌های درخواستی تاسیس کند. واقعا چه تضمینی هست که شبکه‌های تازه‌تاسیس مثل بازار، مستند، افق، نسیم، ورزش، پویا و... در سال‌های آینده حذف نشوند و سرجایشان باقی بمانند؟

شبکه پنج قرار است از این پس با محوریت موضوعات اقتصادی برنامه پخش کند که مطمئنا کارش با شبکه بازار تداخل خواهد داشت. برنامه‌های کودک قرار است از شبکه دو به شبکه پویا منتقل بشوند. از آن طرف شبکه زیارت که با حمایت شهرداری مشهد و استانداری خراسان رضوی 6 میلیارد تومان بودجه جذب کرده بود، نیامده سرنگون شد و با آنتن خداحافظی کرد.