تغییر موضع اتحادیه اروپا

به گزارش پارسینه؛ «الدار مامدوف» تحلیلگر و مشاور سیاسی فراکسیون سوسیال دموکرات ها در پارلمان اروپا در گزارشی نوشت که این پارلمان به تازگی و در اقدامی نادر بیانیه ای تند (شدید اللحن) را در محکومیت نقض حقوق بشر در عربستان سعودی با 460 رای موافق در برابر 153 رای مخالف تصویب کرد.

در این گزارش تحلیلی که هفدهم فوریه (28 بهمن 1393 خورشیدی) در پایگاه اطلاع رسانی لوبلاگ منتشر شد، آمده است: «رائف بدوی» وبلاگ نویس سعودی که مقام های ریاض وی را به ارتداد متهم و به یک هزار ضربه شلاق ،10 سال زندان و پرداخت 228 هزار یورو جریمه ی نقدی به دلیل راه اندازی تارنما یا وب سایتی لیبرال محکوم کردند، محوری ترین موضوع این بیانیه بود که به طور کلی در آن از وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی انتقاد شده است.

از دیدگاه مامدوف، بیانیه ی نمایندگان پارلمان اروپا صریح بود. با آن که در این بیانیه به اصلاحات بسیار جزیی انجام شده در زمان «ملک عبدالله» توجه شده است، ساختار سیاسی و اجتماعی عربستان سعودی را «بسیار غیر دموکراتیک» توصیف کرد که زنان و مسلمانان شیعه را شهروند درجه ی 2 می داند، به شدت علیه نیروی کار خارجی تبعیض روا می دارد و همه صداهای مخالف را سرکوب می کند». آنها پرونده رائف بدوی را نماد تفسیر افراطی از قوانین و همچنین سخت گیری عقیدتی در حکومت سلطنتی سعودی دانستند.

به باور این تحلیلگر «پارلمان اروپا همچنین در بعضی بندهای (پاراگراف های) بیانیه از نقش عربستان سعودی به عنوان مهم ترین حامی مالی، کمک کننده و اشاعه دهنده ی تفسیر افراطی از اسلام انتقاد می کند که در فرقه ای ترین دیدگاه آن الهام بخش سازمان های تروریستی مانند گروه های داعش و القاعده بوده است. این بیانیه در بخش های پایانی از اعضای اتحادیه اروپا می خواهد در روابط خود با عربستان سعودی تجدیدنظر کنند؛ طوری که بتوانند منافع امنیتی، انرژی و اقتصادی خود را پی بگیرند اما تعهدات محوری حقوق بشری آنها تحت الشعاع قرار نگیرد».

بر پایه ی گزارش تحلیلی «الدار مامدوف»، انتقاد بی سابقه از عربستان سعودی در قالب بیانیه یادشده که به طور معمول ریاض متحد نهاد اتحادیه اروپا به شمار می آید، با برخورد به نسبت ملایم تر با ایران به طور کامل متفاوت است که رقیب منطقه ای عربستان محسوب می شود. پارلمان اروپا در تازه ترین بیانیه خود در ماه مه 2014 (اردیبهشت 1393) از آن چه «موارد نقض حقوق بشر در ایران می داند»، انتقاد کرد اما لحن کلی بیانیه مثبت تر بود و بر حوزه های همکاری تاکید می کرد.

از نگاه مامدوف، بیانیه پارلمان اروپا به معنای تغییر مواضع و اولویت های منطقه ای اتحادیه اروپا نیست. سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنان بر پایه ی تصمیم های شورای اروپا شکل می گیرد که مهم ترین نهاد اتحادیه اروپا است و سران دولت ها در آن حضور دارند و نه پارلمان اروپا. شورای اروپا همچنان عربستان سعودی را متحدی مهم می داند و «دونالد تاسک» رییس این شورا ملک عبدالله را متحدی مهم برای اتحادیه توصیف می کرد. اما این بیانیه پیام سیاسی مهمی به ریاض و تهران است.

به عقیده ی این تحلیلگر، بعد از حملات تروریستی (دهشت افکنی) پاریس و کپنهاگ، بیانیه ی پارلمان اروپا نشان می دهد سیاستگذاران اروپایی، دیپلمات ها و تشکیلات امنیتی به این فهم و درک فزاینده رسیده اند که پیشینه ی (سوابق) عربستان سعودی در حمایت از گروه های افراطی می تواند ریشه ی تهدیدهای تروریستی باشد در حالی که مخالفت ایران با القاعده و گروه تروریستی داعش، به اروپا برای سرکوب این تهدیدها کمک می کند. چشم انداز همکاری منطقه ای با ایران برای سرکوب داعش، القاعده و طالبان به موضوع نشست های اندیشکده های اروپایی در این روزها تبدیل شده است. نقش تثبیت کننده ایران در منطقه گفتمان غالب این روزها است.

این بیانیه همچنین می تواند پیامدهای کاربردی مهمی داشته باشد. از جمله این که قراردادهای دوجانبه بعضی کشورهای عضو اتحادیه اروپا با عربستان سعودی را روشن تر می کند. فرانسه، آلمان، سوئد و انگلیس قراردادهای فروش سلاح با عربستان سعودی امضا کرده اند. اما این قراردادها با اصول قید شده در «موضع مشترک اتحادیه اروپا در مورد کنترل صادرات سلاح» از جمله احترام به حقوق بشر در کشور مقصد نهایی، ممنوعیت صادرات به کشوری که موجب تحریک یا تمدید درگیری ها می شود، لزوم توجه به پاسداشت صلح، امنیت و ثبات منطقه ای تناقض دارد. فروش سلاح به ریاض باعث رقابت تسلیحاتی در منطقه ی متشنج خاورمیانه می شود؛ بنابر این به طور خاص این اقدام 'تنش های فعلی را وخیم تر' کرده و با 'پاسداشت صلح، ثبات و امنیت منطقه ای' تناقض دارد.

به توشته ی مشاور سیاسی فراکسیون سوسیال دموکرات ها در پارلمان اروپا رابطه ی نزدیک بعضی اعضای این اتحادیه با عربستان سعودی به شکل های دیگر نیز مروج انواع بی ثباتی است. بررسی وضعیت فرانسه در این زمینه مفید است. پاریس خصمانه ترین مواضع را علیه ایران در گفت وگوهای هسته ای اتخاذ کرده است. ریاض نسبت به این گفت وگوها دید بسیار انتقادی دارد. فرانسه هرگز نقشی برای ایران به عنوان بازیگر کلیدی در پایان دادن به بحران و جنگ داخلی سوریه نمی پذیرد؛ با این که لجاجت پاریس خسارت فراوانی برای مردم سوریه به بار آورده است.

اما این امر با خواست عربستان سعودی هماهنگ است که مشارکت ایران در مذاکرات صلح سوریه را به کلی رد می کند. جای تعجبی ندارد که رییس گروه دوستی پارلمان اروپا با شبه جزیره عربستان را «میشل آلیوت - ماری» وزیر دفاع فرانسه در دولت «نیکولا سارکوزی» برعهده دارد که در این دولت، روابط فرانسه با کشورهای حاشیه خلیج فارس تقویت شد. در همان حال او یکی از اعضای فعال شبکه ی به اصطلاح 'دوستان ایران آزاد' در پارلمان اروپا است. این شبکه برای سازمان منافقین خلق، لابی می کند و ریاض از حامیان مالی آن است.

بنا بر اعلام ایرنا،‌ به اعتقاد مامدوف، یکی دیگر از حوزه هایی که باید به دقت بررسی شود و در بیانیه اتحادیه اروپا علیه عربستان نیز آمده است حمایت مالی برخی مقام ها و نهادهای اقتصادی این کشور از القاعده است. پس از افشای رسوایی 'سوئیس لیکس' که به تازگی خبر آن منتشر شد و از تخلف بانک انگلیسی «اچ اس بی سی» حکایت دارد، شماری از مشتری های سعودی این بانک از حساب خود برای انتقال پول به القاعده استفاده می کردند. «زکریا موساوی» یکی از اعضای پیشین القاعده در زندان فدرال آمریکا شاهزاده های سعودی را حامیان اصلی القاعده معرفی کرده است. گواهی (شهادت) وی یکی دیگر از دلایل این موضوع است که اکنون بهترین وقت برای انتشار عمومی 28 صفحه از گزارش رخداد 11 سپتامبر است که به نقش عربستان سعودی در این رخداد می پردازد.

در پایان ِگزارش تحلیلی مامدوف آمده است: «به یقین بهبود وضعیت حقوق بشری در ایران باعث می شود بازنگرش اتحادیه اروپا در روابط با عربستان سعودی از یک سو و تغییر دیدگاه نسبت به ایران از سوی دیگر از نظر سیاسی برای حلقه های اصلی افکار عمومی در اروپا قابل قبول تر باشد؛ وضعیتی که منافع متقابلی برای ایران، اروپا و ثبات خاورمیانه دارد».