اردن در دوراهی عربستان - ایران

به گزارش پارسینه ؛برخی کشورهای عربی منطقه، سر دوراهی مانده اند؛ ماندن کنار عربستان و «جبهه ضد ایرانی» عربی یا نزدیک شدن به ایران. اردن از جمله این کشور ها است.

ناصر جوده، وزیر امور خارجه پادشاهی اردن دیروز در یک سفر غیرمنتظره به تهران آمد تا بعد از گذشت 8 سال نخستین وزیر خارجه ای از این کشور باشد که به ایران سفر کرده است.

این سفر از جنبه های مختلف دارای اهمیت بود که مهم ترین آن کم سابقه بودن انجام چنین سفری بود. آخرین سفر یک مقام اردنی به تهران به سفر قائم مقام وزیر خارجه وقت اردن برای شرکت در شانزدهمین اجلاس سران غیرمتعهد در تابستان 91 بازمی گردد که البته سفری دو جانبه محسوب نمی شود.

روابط ایران و اردن در سال های گذشته به ویژه با شروع تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا و پس از آن تحولات سوریه شاهد افت و خیز و تنش بوده است و در همین راستا سفارت این کشور در تهران از حدود 6 سال پیش تا ماه گذشته بی سفیر بود.

دی ماه سال 92، در راستای بهبود روابط ایران و اردن، محمد جواد ظریف در جریان یک سفر منطقه ای به اردن سفر کرد و علاوه بر دیدار با وزیر خارجه اردن با ملک عبدالله دوم پادشاه این کشور دیدار و گفت وگو کرد که این دیدار سرآغاز تحولی تازه در روابط دو کشور بود.

هر چند این تحول با تاخیر یک ساله بروز پیدا کرد و منجر به سفر کم سابقه وزیر خارجه اردن به کشورمان شد.

وزیر امور خارجه پادشاهی اردن دیروز در دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران از جمله محمد جواد ظریف وزیر خارجه و حسن روحانی رییس جمهوری کشورمان، روابط با تهران را برای امان مهم برشمرد و پیشنهاد داد که اتحادیه عرب همانند گفت وگوهایی که با دیگر کشور ها دارد، گفت وگوی عربی - ایرانی هم داشته باشد.

این در حالی است که چند روز پیش از این سفر، بر اساس آنچه نیویورک آبزرور، مدعی شد ملک عبدالله، پادشاه اردن به ریاض سفر کرد تا در کنار عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر و سلمان، پادشاه جدید عربستان دور تازه ای از رایزنی ها را در دستور کار قرار دهد تا اتحادی تازه میان این کشور ها عربی از یک سو علیه ایران و از سوی دیگر علیه داعش شکل دهند.

نیویورک آبزرور در ادامه این گزارش با طرح این ادعا که داعش و ایران دشمن مشترک برای کشورهای عرب منطقه محسوب می شود مدعی شد که عربستان، مصر و اردن در حال طراحی استراتژی برای چگونگی مقابله با این تهدید ها دانست.

چندی پیش هم دیپلمات های عربی مدعی شده بودند که «ملک سلمان»، پادشاه جدید عربستان قصد تشکیل بلوکی جدید در خاورمیانه برای مقابله با نفوذ ایران دارد و دیدارهای اخیر با مقامات اردن، مصر و ترکیه در همین راستا است.

تشکیل جبهه ضد ایرانی تحت مدیریت عربستان سعودی اتفاق تازه ای محسوب نمی شود و این جبهه، پیش از این نیز تشکیل شده بود و تحت هدایت سعودی‎ها فعال بود.

اوج فعالیت این جبهه در سال های نخست تحولات سوریه از یک سو و اتخاذ سیاست تهاجمی در سیاست خارجی دولت محمود احمدی نژاد از سوی دیگر بروز پیدا کرد.

بنابراین این تحلیل و ادعای رسانه ای مبنی بر اینکه اردن به دعوت عربستان قصد آن دارد که بار دیگر در جبهه ضد ایرانی حضور داشته باشد از آن جهت می تواند قابل تامل باشد که اردن تاکنون روابط خود با جمهوری اسلامی ایران را به طور مستقل تنظیم نکرده است و این روابط متاثر از مناسبات تهران و ریاض بوده است.

بر این اساس در رقابت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، هر گاه دو کشور از روابط خوب و مناسبی برخوردار بودند روابط ایران و اردن هم متاثر از آن در روند عادی و طبیعی قرار داشت.

با این حال به نظر می رسد که تحولات جدید منطقه ای به خصوص گسترده شدن خطر فعالیت داعش در عراق و سوریه که به تهدیدی علیه کشورهای منطقه تبدیل شده است کشور های عرب منطقه از جمله اردن را سر دوراهی ماندن در جبهه ضد ایرانی یا خارج شدن از آن قرار داده است.

در ماه های اخیر برای بسیاری از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای این واقعیت به اثبات رسیده است که از میان بازیگران اصلی تحولات منطقه این تنها جمهوری اسلامی ایران است که از یک سو به دلیل نفوذ قابل توجه خود در دو کشور سوریه و عراق و از سوی دیگر به دلیل جدیت در مبارزه با تروریسم توان ایستادگی در برابر داعش را دارد.

این واقعیت برای اردنی که اکنون زخم خورده داعش محسوب می شود نیز اثبات شده است.

پس از آنکه داعش معاذ الکساسبه، خلبان اردنی را زنده زنده در قفسی سوزاند، جو ضد داعشی در سطح عمومی و رسمی این کشور شکل گرفت و حتی ملک عبدالله دوم لباس رزم به تن کرد و خود در صف مقدم ارتش این کشور برای مبارزه با داعش قرار گرفت.

با این حال تاکنون اردن به تنهایی و یا همراه با ائتلاف مبارزه با داعش نتوانسته است به خواسته های خود جامه عمل بپوشاند و انتقامی که مد نظر داشته است را بگیرد.

از این رو اردن هم به این نتیجه رسیده است که قرار گرفتن در کنار جمهوری اسلامی ایران نیز می تواند اهداف مد نظر این کشور در مبارزه با داعش و تروریسم منطقه ای را زود تر عملی کند.

بر این اساس به نظر می رسد که این شرایط اردنی ها را همانند برخی دیگر از کشورهای منطقه به دوراهی ماندن کنار عربستان و «جبهه ضد ایرانی» یا نزدیک شدن به ایران کشانده است.

به این ترتیب در صورتی که اردن تصمیم بگیرد - حتی به طور موقت- راهی که به ایران ختم می شود را انتخاب کند، این شرایط می تواند نقشه های عربستان را برای تشکیل و فعال کردن دوباره ائتلاف ضد ایرانی در منطقه را نقش بر آب کند.

فرارو