۱۰پیام کلیدی پیشگیری از سوءتغذیه

در گذشته تصور بر این بود که سوء تغذیه خاص کشورهای فقیر آفریقایی و برخی مناطق جنگ‌زده دنیا است، حال آنکه تحقیقات نشان می‌دهد از شرقی‌ترین مناطق جهان در ژاپن و کره، تا آسیای میانه و اروپا و آمریکای لاتین و حتی در آمریکا و کانادا، سوء تغذیه جزء شایع‌ترین بیماری‌ها محسوب می شود و زنان و کودکان در معرض بیشتر آسیب‌های ناشی از سوء تغذیه هستند.

تحقیقات نشان داده است که دلایل ابتدایی ابتلا به سوء تغذیه در بین کودکان و زنان را فقر، نبود غذا، بیماری‌های مکرر، عادات غذایی نامناسب، فقدان توجه و فقر بهداشتی تشکیل می‌دهد که این موارد در دو سال نخست زندگی بیشترین خطر را برای کودک دارد.

زمانی که خانواده‌ها غذای کافی دراختیار نداشته باشند شرایط ابتلا به انواع بیماری‌های رایج نیز وجود دارد که کودکان بیشترین آسیب‌پذیری را در مقابل سوء تغذیه پیدا می‌کنند. هنگامی که کودکان بیمار می‌شوند، انرژی و مواد معدنی را زودتر از دست می‌دهند که همین امر زندگی آنان را در خطر بیشتری نسبت به بزرگسالان قرار می‌دهد.

تحقیقات یونیسف نشان داده است که هنگامی که بدن به اندازه کافی کالری، پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی لازم برای سلامتی اندام‌ها و بافت‌ها را دریافت نکند، سوء تغذیه تشدید خواهد شد.

بنابراین برای جلوگیری از سوء تغذیه و اصلاح الگوی غذایی کودکان، توجه به چند پیام لازم و ضروری است که می تواند مفید باشد.

پیام‌های کلیدی درباره سوء تغذیه

۱- یک کودک سالم بایستی به سرعت رشد کرده و وزن کسب کند. برای تحقق رشد، از زمان تولد تا دو سالگی، وزن کودک بایستی به طور مرتب افزایش یابد. اگر افزایش مرتب وزن کودک مشاهده نشد و والدین و دیگر مراقبان رشد را در کودک احساس نکردند، قطعاً مشکلی وجود دارد و کودک را بایستی به پزشک تغذیه ارجاع داد.

۲- شیر مادر یگانه غذایی است که کودک در ۶ ماه نخست به آن نیاز دارد. برای اطمینان از رشد و تکامل کودک، پس از شش ماهگی علاوه بر شیر مادر، غذاهای متنوعی نیز باید در رژیم غذایی کودک قرار بگیرد.

۳- در ۶ تا ۸ ماهگی، کودک بسته به اشتها نیازمند ۲ تا ۳ وعده غذایی (علاوه بر شیر مادر) است که از آغاز ۹ ماهگی این میزان باید به ۳ تا ۴ وعده غذایی (شاملمکمل‌های غذایی مانند میوه‌ها و آجیل و نان) افزایش یابد. مصرف مواد غذایی کودکان در ابتدا به صورت کم، اما همزمان با افزایش رشد؛ مقدار و تنوع آن باید افزایش یابد.

۴- زمان غذا خوردن کودک، دوره یادگیری، عشق و اثر متقابل است که رشد و تکامل جسمی، اجتماعی و احساسی کودک را ارتقا می‌دهد. والدین یا پرستاران کودک بایستی در طول غذا دادن با کودک صحبت کنند.

۵- کودکان به ویتامین A جهت مقاومت در برابر بیماری، محافظت چشم‌ها و کاهش خطر مرگ نیاز دارند. ویتامین A به وفور در بسیاری از میو‌ه‌ها و سبزیجات، روغن قرمز نخل، تخم مرغ، محصولات لبنی، جگر، ماهی، گوشت، غذاهای غنی شده و شیر مادر وجود دارد. در مناطقی که کمبود ویتامین A شایع است، مکمل‌های دوز بالای ویتامین A در دوره‌های چهار تا شش ماه در سن ۶ ماه تا ۵ سالگی می‌تواند مصرف شود.

۶- کودکان به غذاهای غنی از آهن برای حفاظت جسمی و توانایی‌های ذهنی و نیز جلوگیری از کم خونی نیاز دارند. مهم‌ترین منابع آهن شامل منابع حیوانی چون جگر و (به مقدار کمتر) گوشت و ماهی است. دیگر منابع نیز غذاهای غنی شده با آهن و مکمل‌های آهن است.

۷- ید برای تکامل مغز کودک در رژیم غذایی زنان حامله و کودکان خردسال نقش مهم و ضروری دارد. استفاده از نمک یددار به جای نمک‌های معمولی، می‌تواند سطح ید بالاتر از حد نیاز زنان حامله و فرزندانشان را تامین ‌کند.

۸- هنگامی که مصرف غذا و آب در کودکان افزایش می‌یابد، خطر اسهال به طور قابل ملاحظه‌ای فزونی می‌یابد. غذاهای آلوده به میکروب عامل اصلی اسهال و دیگر بیماری‌های مرتبط است که سبب از دست دادن مواد مغذی و انرژی مورد نیاز برای رشد و تکامل کودک خواهد شد. بهداشت مناسب، وجودآب سالم و مدیریت صحیح، آماده‌سازی و ذخیره غذا برای جلوگیری از بیماری‌ها حیاتی است.

۹- در طول یک بیماری، کودکان به مایعات بیشتر و تشویق برای خوردن وعده‌های معمول نیازمندند. همچنین کودکان شیرخوار طی بیماری بایستی شیر مادر بیشتری مصرف کنند. پس از یک دوره بیماری نیز کودکان نیاز به دریافت مواد غذایی بیشتر از حد معمول برای جبران کردن انرژی و مواد غذایی از دست رفته دارند.

۱۰- کودکان بسیار چاق و بسیار لاغر نیازمند توجه پزشکی بیشتر هستند. آنها باید به صورت مداوم تحت نظر پزشک سلامت یا مراکز درمانی برای ارزیابی و درمان باشند.

کمبود مواد غذایی تنها یکی از عوامل سوء تغذیه در جوامع امروزی است. متاسفانه عدم آگاهی سبب شیوع گسترده سوء تغذیه در اقصا نقاط دنیا حتی در کشورهای مرفه شده است. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.