خطر در‌کمین مچ‌ شماست

شاید تا به حال اسم سندرم تونل کارپال را نشنیده باشید و فکر کنید یک بیماری تخصصی و حتی عجیب و غریب و نادر است در حالی که این سندرم که خیلی‌ها آن را با نام تنگی کانال مچ دست می‌شناسند، می‌تواند بیشتر افراد جامعه را مبتلا کند از آدم‌های پشت میزنشسته گرفته تا ورزشکاران و خانم‌های خانه‌دار. در واقع هر زمانی که دست فرد در طولانی‌مدت در حالتی غیراستاندارد قرار بگیرد احتمال بروز سندرم تونل کارپال وجود دارد. آیا می‌دانید بیشتر چه افرادی در معرض این بیماری هستند؟ روش‌های تشخیصی و درمانی چگونه است؟

سندرم تونل کارپال (CTS) یک اختلال مربوط به اعصاب است که بیشتر در کارمندان و افرادی که برای ساعت‌های طولانی پشت میز می‌نشینند و با رایانه کار می‌کنند دیده می‌شود. شاید جالب باشد بدانید احتمال بروز این بیماری مرتبط با اعصاب که درد و بی‌حسی دست بویژه مچ دست را به همراه دارد، در خانم‌ها سه برابر بیشتر از آقایان بروز می‌کند.

دکتر فریبرز حمزه‌زاده، متخصص ارتوپدی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: سندرم تونل کارپال، معمولا یک بیماری مربوط به شغل است و بیشتر در افرادی دیده می‌شود که مچ دستشان برای مدت طولانی در شرایط نامناسب و غیراستاندارد قرار دارد.

شاید این پرسش برایتان مطرح شود که چرا این سندرم «تونل کارپال» نامیده می‌شود؟ تونل کارپال، کانالی در مچ است که عصب میانی در آن قرار دارد. این عصب به انگشت شصت و قسمتی از کف دست، انگشت اشاره، انگشت میانی و نیمی از انگشت سوم حس می‌دهد. وقتی مچ دست در حالت نامناسب قرار بگیرد، فضای کافی برای عصب مدیان (عصب میانی) وجود ندارد و به این عصب فشار وارد می‌شود. همچنین وقتی این تونل ملتهب شود یا آسیب ببیند، به عصب هم صدمه وارد خواهد شد که بی‌حسی و ضعف و درد در انگشت‌ها را به دنبال دارد.

چرا بعضی‌ها دچار سندرم کانال کارپال می‌شوند؟

به گفته دکتر حمزه‌زاده، عوامل وراثتی نقش مهمی در بروز سندرم کانال کارپال دارند یعنی اگر در خانواده‌ای یک فرد مبتلا وجود داشته باشد این احتمال وجود دارد که افراد دیگر هم در معرض ابتلا به آن قرار بگیرند. در این میان علاوه بر قرار گرفتن دست در موقعیت نامناسب در طولانی‌مدت (مثلا در خیاط‌ها، خانم‌های خانه‌دار میانسال، کاربران رایانه، نجاران، تایپیست‌ها و صفحه‌آراها، کارگران، قصاب‌ها، مکانیک‌های خودرو، رانندگان ماشین‌های سنگین و...)، حرکات تکراری و مداوم مچ دست مثلا انجام ورزش حرفه‌ای تنیس یا پینگ‌پنگ، آسیب‌دیدگی مچ دست، وجود کیست یا تومور در داخل کانال، استرس کاری، استفاده مداوم از ابزاری که باعث ارتعاش دست می‌شود، پرکاری غده هیپوفیز، کم‌کاری تیروئید، روماتیسم‌های مفصلی، دیابت و... هم می‌توانند باعث بروز سندرم کانال کارپال شوند. حتی بارداری هم این بیماری را تشدید می‌کند چون با تغییرات هورمونی در این دوره، فشار به کانال دست افزایش می‌یابد؛ هر چند پس از زایمان بیماری خود به خود درمان خواهد شد.

علائم سندرم تونل کارپال

دکتر حمزه‌زاده با بیان این که این بیماری در مراحل ابتدایی با بی‌حسی، سوزش و خارش دست به‌ویژه در شب‌ها همراه است، می‌افزاید: احساس کاهش حس در مسیر انگشت شست و منتهی شدن به انگشت وسط و حلقه وجود دارد و با پیشرفت بیماری عضلات کف دست نیز درگیر می‌شود. در عین حال، معمولا بیمار با احساس درد در دست از خواب بیدار می‌شود و برای ساکت شدن درد مجبور است دستش را به سرعت تکان دهد. حتی سندرم تا جایی پیشرفت می‌کند که انجام یک کار ساده مثل برداشتن کتاب هم به سختی انجام می‌شود.

همچنین احساس درد و بی حسی در مراحل ابتدایی فقط در مچ و انگشتان احساس می‌شود، اما به مرور زمان درد دست از مچ به قسمت‌های بالایی و شانه سرایت خواهد کرد. با مشاهده علائم اولیه، بیمار باید به سرعت به پزشک مراجعه کند و متخصص با انجام معاینات بالینی و در صورت نیاز گرفتن نوار عصب و عضله و در برخی موارد به کمک ام.آر.آی، بیماری را تشخیص می‌دهد.

همه چیز درباره درمان‌های شایع

درد ناشی از سندرم تونل مچ دست معمولا در مراحل اولیه با رعایت اصول استاندارد یعنی استراحت دادن به دست و کاهش حرکات مچ قابل کنترل است و در مرحله بعدی به بیماران استفاده از مچ بند و آتل و مصرف مکمل‌های ویتامینی و داروهای ضد درد و التهاب مثل آسپرین، ایبوپروفن و دیکلوفناک تجویز می‌شود. اما در صورت پیشرفت بیماری فرد باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد تا فشار از روی عصب برداشته شود و درد تسکین پیدا کند. بهبود کامل چند ماه طول می‌کشد و فرد نباید هرگز سراغ کارهایی برود که زمینه‌ساز بروز بیماری بوده است. مثلا اگر شخصی تایپیست بوده است بعد از بهبود دیگر نمی‌تواند شغلش را ادامه دهد چراکه احتمال عود مجدد زیاد است. در این میان انجام فیزیوتراپی زیر نظر متخصص و نرمش‌های ویژه در تسکین دردها تا حدی موثرند. فراموش نکنید بعضی از پزشکان برای درمان و کاهش درد به مچ دست بیماران کورتون تزریق می‌کنند که البته این روش مورد تائید بیشتر جراحان نیست.