"مادر مه" آیین گشایش نوروز در خانه مازندرانی‌ها

در آغازین ساعت تحویل سال در بسیاری از مناطق مازندران، بعد از خواندن دعای تحویل سال و آغاز سال جدید آیینی برگزار می‌شود که به آن "ماد رمه یا مارمه" می‌گویند.

در آیین "ماد رمه" برکت به خانه و زندگی در سال جدید آورده می‌شود و کسی به عنوان ماد رمه یا مارمه که قدمش خوش یمن است از اعضای خانواده انتخاب شده و قبل از تحویل سال وضو گرفته و با مجمعی که در آن قرآن، آب، آیینه، سبزه و شاخه‌های سبز جوان قرار دارد به خارج از خانه می رود تا سال تحویل شود.

بعد از تحویل سال این فرد وارد خانه شده، به تمام اتاق‌ها سرک می‌کشد و به چهار گوشه اتاق‌ها آب می پاشد، قرآن را کنار سفره می‌گذارد و شاخه‌های سبز را به نیت سالی سرسبز و خوش و خرم برای خانواده، جلوی در اتاق آویزان یا روی تاقچه اتاق ‌می گذارد و عیدی خود را از بزرگ خانواده می‌گیرد و همگی با خوردن شیرینی دعا می‌کنند که سال خوب و پربرکتی را در پیش داشته باشند.

حسین اسلامی ساروی از مورخان تاریخ مازندران در گفت‌و‌گو با ایسنا، با بیان اینکه من بر این باورم که اسم این واژه مادرمه یا مارمه نیست بلکه "ماد رمه" است و ریشه آن مادر نیست، اظهار کرد: همه بر این باورند که بعد از اینکه سال تحویل شد حیاط به حیاط و باغ به باغ را پاگشا می‌کنند و از کسی که معروف به خوش قدمی و با برکت باشد می‌خواهند تا زمانی که سال تحویل شد با قرآن گام نخست آن خانه را با پای خودش پاگشا کند.

وی با بیان اینکه آیین پاگشا کردن و گام اول نهادن به خانه برای آغاز سال جدید را "ماد رمه" گویند، افزود: اما این سنت همچنان در مازندران است و در مناطق دیگر هم بزرگترهای خانه با در دست داشتن قرآن، سال نو را با گام نخست خود پاگشا می کنند و درب خانه به روی مهمان بعد از آنها گشوده می‌شود و تا آن خانه ماد رمه و یا پاگشا نشود در آن خانه را باز نمی‌کنند.

اسلامی تصریح کرد: در برخی نواحی معمولا از پرنده و اسب برای پاگشایی سال جدید استفاده می‌کردند به این صورت که صاحب خانه کبوتری در دست می‌گرفت و با دو دستش کبوتر را جلو می‌انداخت به این منظور که کبوتر به عنوان مثال این خانه یا مزرعه را پاگشا کرد چون کبوتر پرنده‌ای خوش نام و خوش یومن و با برکت است.

اسلامی خاطرنشان کرد: در روستایی دیدم که با اسب خانه‌هایشان را پاگشا می‌کردند به این شکل که سر اسب را وارد اتاق‌ها و مزرعه‌هایشان می‌بردند تا سال جدید را آغاز کنند.

این مورخ تاریخ بیان کرد: در شهرها بیشتر از انسان‌هایی که به خوش نامی، خوش رویی و خوش اخلاقی مشهور بودند، می‌خواستند تا سال نو را برای آنها پاگشا کنند.

اسلامی با اشاره به اینکه کسی که می‌خواهد در سال نو خانه را پاگشا کند پیش از تحویل سال به بیرون از خانه می‌رود، گفت: این فرد باید نخستین کسی باشد که به خانه وارد می‌شود و او کسی است که در سال جدید نخستین در را باز می‌کند.

حمزه محمدی کارشناس مردم شناسی نیز در خصوص آیین پاگشایی بعد از سال تحویل در گفت‌و‌گو با ایسنا، گفت: مازندرانی‌ها معتقد بودند که اگر با آغاز سال جدید فردی از اعضای خانواده که معمولا عزیزتر بود و یا به نظر بقیه خوش روزی تر است وارد خانه شود با خود خیر و برکت می‌آورد.

وی با اشاره به اینکه "ماد رمه" معمولا از فرزندان آخر خانواده انتخاب می‌شد، افزود: چون فرزندان آخر خانواده عزیزتر بودند و پا قدم آنها به اعتقاد خانواده سبک‌تر بود.

محمدی در پایان گفت: بعد از تحویل سال نو اعضای خانواده هم عیدی و دست سبکی به مارمه می‌دادند تا برای آنها سال جدید پربرکت باشد.

انتهای پیام