فاجعه منا از زبان یک آمریکایی در حج

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ (۲ مهر ۱۳۹۴)، یکی از مرگبارترین روزها در تاریخ حج محسوب می‌شود و حادثه‌‌ای که در این روز -سومین روز از مراسم سالیانه حج- به وقوع پیوست یکی از وحشتناک‌ترین فجایع چند دهه اخیر در جهان به شمار می‌رود.

در ادامه گزارش آمده است: صدها بلکه هزاران نفر در این حادثه کشته شدند. با گذشت نزدیک به یک سال، مقامات سعودی تاکنون از ارائه توضیحات دقیق درخصوص علت به وقوع پیوستن این فاجعه و همچنین اعلام آمار دقیق قربانیان خودداری کرده‌اند. بیشتر کشته‌ها اهل ایران، رقیب سرسخت عربستان، بودند. این موضوع باعث تیرگی بیشتر روابط میان دو کشور شد و دولت [جمهوری اسلامی ایران] را بر آن داشت تا شرکت شهروندانش را در مراسم امسال ممنوع اعلام کند.

نگارنده گزارش سپس می‌نویسد: گزارش آسوشیتدپرس نشان می‌دهد در حادثه منا دست‌کم ۲۴۰۰ زائر از ۳۶ کشور جهان کشته شدند؛ این در حالی است که مقامات سعودی کماکان اصرار دارند تعداد قربانیان ۷۶۹ نفر بوده است. علی‌رغم آنکه [کشورهای دیگر] همواره درخصوص- مدیریت مراسم حج و [امنیت زائران] اظهار نگرانی کرده‌اند، خاندان آل‌سعود تنها خود را درباره نظارت و اجرای این مراسم محق می‌داند.

«رشید صدیقی» اهل آتلانتای آمریکا و از بازماندگان فاجعه سال گذشته در منا که ساعت‌های متمادی در گرمای شدید و زیر آفتاب سوزان عربستان، شاهد ناله‌ها و درخواست‌های کمک زائران حادثه‌دیده بوده است، درخصوص این فاجعه دلخراش توضیح می‌دهد.

صدیقی ۴۲ ساله ساعت ۶:۳۰ صبح از چادر محل اقامتش خارج و به همراه گروهی از دوستان و خویشاوندانش برای ادامه مراسم حج راهی می‌شود. صدیقی می‌گوید تنوع جمعیت زائران با رنگ پوست‌ متفاوت که پرچم‌های کشورهای خود را حمل می‌کردند صحنه باشکوهی را ایجاد کرده بود. اما، در یک لحظه جمعیت در حال حرکت بوسیله مأموران سعودی که مسیر عبوری را به دلایل نامعلوم مسدود کرده بودند، متوقف شد. صدیقی می‌گوید به همین دلیل گروه انبوهی از زائران راه مسیر فرعی را در پیش گرفتند. صدیقی و گروه همراهش نیز به دنبال جمعیت روانه می‌شوند. با باریک‌تر شدن مسیر، تنها یک نفر در آن واحد می‌توانست از مسیر عبور کند؛ بنابراین، صدیقی و گروه همراهش به ناچار از یکدیگر جدا می‌شوند. هر لحظه بر فشار جمعیت افزوده می‌شد و گروهی از زائران تلاش می‌کردند از نرده‌های واقع در دو سوی مسیر بالا رفته و جانشان را نجات دهند. صدیقی دو یا سه مرتبه بدلیل فشار جمعیت بر روی زمین می‌افتد. لباس بسیاری از زائران در این هجوم جمعیت پاره می‌شود.

صدیقی می‌گوید در آن لحظه‌های پر از التهاب وحشت‌زده به خانوادهاش فکر می‌کرد و اینکه آن‌ها در چه وضعیتی بودند. طبق مقررات وزارت حج عربستان سعودی، زائران ملزم هستند در گروه‌های تعیین‌شده و همراه هموطنانشان مراسم حج را به جای آورند. از آنجایی که صدیقی هندی‌تبار است به همراه گروهی از زائران هندی، پاکستانی و بنگلادشی مراسم را اجرا می‌کرد.

فشار جمعیت باعث زمین خوردن صدیقی شده بود اما پس از ۱۵ دقیقه، وی به طور معجزه‌آسایی از زیر دست و پای دیگر زائران بیرون کشیده شد. زائرانی از چادرهای مجاور به بازماندگان آب می‌رساندند؛ اما صدیقی شاهد جان سپردن بسیاری از زوار در پیش چشمان خود بود. پس از دو ساعت پلیس سعودی از صدیقی که صدمه ندیده بود می‌خواهد مراسم را به پایان برساند.

صدیقی پس از اجرای مراسم به چادرش بازمی‌گردد؛ اما از خویشاوندانش خبری نبود. روز بعد وی ساعت‌ها در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها در جستجوی اطلاعاتی درخصوص خانواده‌اش و دیگر افراد گروه همراهش بود. وی می‌گوید مقامات سعودی هیچ مکان خاصی را برای ارائه اطلاعات درباره مفقودان و قربانیان حادثه در نظر نگرفته بودند. بنابراین، وی ناچار بود هر روز تمامی مکان‌هایی را که احتمال می‌رفت اجساد عزایزانش در آن‌جا باشد، جستجو کند.

پس از این حادثه، ایران که بیشترین کشته‌ها متعلق به این کشور بود، از عربستان بدلیل سوء مدیریت مراسم حج و فاجعه منا انتقاد کرد. اندونزی از اقدامات سعودی‌ها پس از وقوع حادثه اظهار ناامیدی کرد. پاکستان یکی از متحدان نزدیک عربستان نیز اذعان کرد ریاض شمار کشته‌های این کشور را کمتر از آمار واقعی اعلام کرده است. با این وجود، مقامات اسلام آباد به رسانه‌های این کشور هشدار دادند هیچ مطلبی درخصوص سوء‌مدیریت مراسم حج منتشر نکنند.

سال ۲۰۰۶ نیز در حادثه مرگبار دیگری در اطراف «پل جمرات»، حدود ۳۶۰ زائر کشته شدند. این حادثه مقامات سعودی را بر آن داشت تا تصمیم به توسعه پل جمرات بگیرند.