ابتکار: وضعیت امروز خوزستان، به دلیل تغییر اقلیم است

معصومه ابتکار با اشاره به اینکه برخی سازمان محیط‌زیست را محیط ایست می‌نامند، گفت: یک جایی باید بایستیم و نه بگوییم. امیدواریم قانون جامع ارزیابی محیط‌زیستی در مجلس به تصویب برسد. لازم است هیچ طرحی بدون ارزیابی تصویب و اجرا نشود، یعنی پیش از تصمیم باید ببینیم آیا آن منطقه ظرفیت زیستی بارگذاری صنعت جدید را دارد یا نه؟

معاون رئیس‌جمهور در ادامه افزود: ۲۵ میلیون نفر طی ۳۵ سال گذشته به تهران، قزوین و البرز مهاجرت کرده‌اند. تهران زیر یک درصد مساحت خاک ایران است ولی ۳۰ درصد صنایع کشور در آن متمرکز شده است. این حجم به همراه خود مسائل اقتصادی، سیاسی، امنیتی و زیست محیطی دارد. تهران در سال ۱۳۷۵ منحنی ظرفیت زیستی خود را گذرانده است و هر توسعه‌ای در تهران پس از سال ۱۳۷۵، بیش از توان تهران بوده است و نتیجه این شرایط پایین آمدن شاخص کیفیت هوا، فرو نشست زمین و نهایتا افت شاخص کیفیت زندگی است.

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست وضعیت امروز خوزستان را ناشی از تغییر اقلیم دانست و گفت: امروز تغییر اقلیم به صورت مشخصی، مشهود است. فعالیت‌های توسعه‌ای هرگز در جهت حفظ سرزمین نبوده است، از سرچشمه کارون تا سواحل خلیج فارس ۱۰۰ مورد مداخله دیده می‌شود. سوال مهم این است که آیا در سیاست‌های توسعه‌ای خوزستان، تغییر اقلیم را دیده‌ایم یا صرفا اولویت‌های منطقه‌ای را ملاک قرار داده‌ایم؟

ابتکار افزود: در طرح توسعه نیشکر و طرح‌های عظیم هرگز ارزیابی‌های محیط‌زیستی، ای.اِی.آی و اس.اِی.آی دیده نشده است، متاسفانه در ابتدای دولت دیدیم که ای.اِی.آی تشریفات شده است و همه چیز مهر طلایی ارزیابی می‌خورد. ۱۶۷ طرح ملی اصلا ای.اِی.آی نداشت و این هم به یکی از گرفتاری‌های متعدد ما در این دوره تبدیل شد تا آنها را ساماندهی کنیم. برخی از این طرح‌ها حتی تا ۹۰ درصد پیشرفت داشتند و دیگر نمی‌توان جلو آنها را گرفت و تنها راه سازماندهی است.

وی احیای تالاب‌ها را با بحث اصلاح الگوی کشت و برداشت آب مرتبط دانست و با اشاره به اینکه احیای تالاب‌ها یکی از دستور کارهای دولت است؛ درباره وضعیت حال حاضر ارومیه و هورالعظیم گفت که این دو تالاب که در ابتدای دولت خشک بودند، در حال حاضر آب دارند. در دریاچه ارومیه افزایش تراز را داریم و در تالاب هورالعظیم با برداشتن دریچه‌های شرکت‌های نفتی و تامین ۴ میلیارد متر مکعب آب توسط وزارت نیرو، در حال حاضر امکان صیادی و دامداری در محدوده تالاب هورالعظیم فراهم است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بخش دیگری از سخنرانی خود با اشاره به مساله آلودگی هوا گفت: در طول دوره دولت یازدهم، مساله آلودگی هوا به دلیل تاثیرات گسترده آن در زمره مهم‌ترین موضوعات قرار داده شد و امروز در این زمینه شاهد دستاوردهای قابل سنجشی برای دولت هستیم. این برنامه در هشت کلان شهر اجرا شده است. ۴۵ درصد نیروگاه‌ها در سال ۱۳۹۲، مازوت مصرف می‌کردند که امروز به زیر ۹ درصد رسیده است. اگر چه در برخی شهرها مثل اهواز به دلیل گرد و غبار و فعالیت‌های نفتی، همچنان وضعیت نامطلوبی را شاهد هستیم اما در سایر شهرها وضعیت بهتر شده است. تا روز ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۴، ۱۹۵ روز سالم داشتیم اما تا ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۵، ۲۶۴ روز سالم در تهران داشتیم. در اصفهان نیز تعداد روزهای سالم نسبت به سال ۱۳۹۲، سه برابر شده است. امسال در شیراز اصلا روز ناسالم نداشته‌ایم.

وی افزود: یکی از مباحث مهم دیگر تنوع زیستی و جنگل در کشور است، طبیعت ایران به دلیل واگذاری‌ها دچار آسیب جدی شده است و لازم است جنبه‌های محیط‌زیستی اولویت پیدا کند. نیازمند این هستیم که در بحث جنگل‌ها، جنبه حفاظتی بر جنبه بهره‌برداری از آنها غلبه پیدا کند. در اجلاس جهانی تنوع زیستی اعلام شد که ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در زمینه تنوع زیستی است که حتی برخی کارشناسان داخلی معتقدند فراتر از این، ما جزو ۱۰ کشور اول در جهان هستیم. تنوع زیستی، سرمایه طبیعی هر کشوری است و آنهایی که سیاست‌گذاری خردمندانه دارند از این سرمایه ژنتیک کشور حفاظت می‌کنند. اگر از این سرمایه حفاظت نکنیم آن را از دست می‌دهیم مانند ببر مازندران و شیر ایرانی که از دست داده‌ایم.

معصومه ابتکار با اشاره به احیای شورای عالی محیط‌زیست در دولت فعلی گفت: برای اولین بار پنج محدوده قرق اختصاصی را تعریف کرده‌ایم که با جلب مشارکت بخش خصوصی، تکثیر طبیعی حیات وحش به صورت طبیعی انجام می‌شود و بهره‌برداری از این محدودها به وسیله بخش خصوصی در چارچوب‌های تعیین شده انجام می‌شود. ما ۲۶۷ منطقه حفاظت شده داریم که با بخش خصوصی بر اساس ضوابط و استانداردهای تعیین شده و با رویکرد گردشگری همکاری داریم.

وی معتقد است که وضعیت محیط‌زیست در دولت فعلی از چند زاویه نسبت به دوره‌های قبل بهبود داشته است که این شرایط اول ناشی از نگاه شخصی رئیس‌جمهور است که در بین همه مشکلات فراوانی که دولت یازدهم با آن مواجه بود، اولیه جلسه دولت را به محیط زیست اختصاص داد و این یعنی تعیین اولویت برای دولت. دوم در همکاری‌های صورت گرفته با مجمع تشخیص مصلحت نظام که مقدمات لازم برای سیاست‌های کلی محیط زیست را فراهم و در آستانه برنامه ششم ابلاغ شد. همچنین ابلاغ این سیاست‌ها با دو اتفاق مهم در سطح جهانی یکی شکل‌گیری سند توسعه پایدار جهان و دیگری توافق پاریس همزمان شد. سیاست‌های کلی نظام با هر دو سند مذکور همخوانی داشت. بنابراین یک فرصت استثنایی برای محیط‌زیست ایران به وجود آمد که یک همگرایی در داخل کشور و همچنین با سندهای بین المللی در این دوره دیده می‌شود.

ابتکار با اشاره به سند برنامه ششم گفت: برای اولین بار یک سند فرابخشی تهیه شده است به این شکل که تقریبا همه دستگاه‌ها باید برنامه خود را در حوزه محیط‌زیست اعلام کنند و در نتیجه اکنون سندی داریم که همه دولت را در بر می‌گیرد و محیط‌زیست را موضوع همه دستگاه‌ها و کل مجموعه حاکمیت می‌کند. علاوه بر این در دو سال ابتدایی این دولت کارنامه محیط‌زیستی همه دستگاه‌ها را استخراج کرده‌ایم و امیدواریم به زودی بتوانیم کارنامه چهارساله دستگاه‌ها را در این حوزه تهیه کنیم.

لازم به ذکر است این نشست با عنوان «الزامات محیط‌زیستی برنامه ششم توسعه» که روز شنبه ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۵ در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار شد؛ سی و نهمین نشست از سلسله گفتگوهای راهبردی این مرکز بود.