حمله موشکی آمریکا به سوریه؛ دلایل و پیامدها

حمله موشکی بامداد جمعه آمریکا به یک پایگاه اصلی نیروی هوایی ارتش سوریه در استان حمص درست 3 روز پس از انجام حمله شیمیایی به شهرک "خان شیخون" در استان ادلب صورت گرفته است.

درباره دلایل احتمالی و پیامدهای این حمله که به دستور مستقیم دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا صورت گرفته می توان به نکاتی چند اشاره کرد:

1- این نخستین مداخله نظامی مستقیم آمریکا در بحران سوریه از زمان آغاز ناآرامی و جنگ داخلی این کشور در 6 سال گذشته محسوب می شود. آمریکا پیشتر نیز حملات هوایی زیادی را به مواضع برخی گروه های تروریستی از جمله داعش در سوریه انجام داده بود اما این حمله نخستین حمله نظامی مستقیم آمریکا به یک پایگاه نظامی ارتش سوریه با اعلام رسمی است که در نوع خود مهم است و می تواند نشان از تغییر سیاست آمریکا باشد و دارای پیامدهای خاص خود نیز باشد.

2- دونالد ترامپ در طول کارزار انتخاباتی خود و پس از رسیدن به منصب ریاست جمهوری همواره از سیاست ها و رویکرد باراک اوباما سلف خود در موضوع بحران سوریه انتقاد کرده و به ویژه نوک تیز پیکان حملات خود را به ماجرای " ترسیم خط قرمز دروغین و شعاری " اوباما علیه بشار اسد درباره استفاده از سلاح های شیمیایی (در سال 2012) و سپس ماجرای حمله شیمیایی تابستان 2013 و عدم مداخله نظامی آمریکا معطوف می کرد.

با سخنان روز چهارشنبه ترامپ در نشست خبری مشترک با پادشاه اردن و تهدیدها و خط و نشان های او کاملا قابل پیش بینی بود که رییس جمهور آمریکا طرح هایی در دست اجرا دارد و حمله بامداد امروز(جمعه) به سوریه تفاوت آشکار او را با اوباما در زمینه عمل به شعارها و وعده ها نشان داد. ترامپ با این حمله به صورت نمادین تفاوت معنادار خود با اوباما را هم در عرصه افکار عمومی آمریکا و هم در عرصه جهانی به رخ کشید.

3- حمله بدون هشدار و غافلگیر کننده ترامپ پیام معناداری برای دوستان و دشمنان آمریکا در منطقه دارد. ترامپ پیشتر بارها نسبت به انجام " پروپاگاندا" پیش از انجام حملات نظامی انتقاد کرده و گفته بود او انجام حملات را پیشتر اعلام نخواهد کرد تا این حملات برای دشمنان آمریکا غافلگیر کننده باشد. حمله بامداد جمعه به سوریه نیز در چارچوب همین رویکرد ترامپ صورت گرفته است و تنها گفته می شود ساعاتی پیش از حمله به صورت محرمانه به برخی از متحدان آمریکا در منطقه از جمله اسراییل اطلاع داده شده بود.

4- با حمله اخیر آمریکا به سوریه دوستان واشنگتن در منطقه جان تازه ای یافتند و دشمنان آمریکا نیز با واقعیت آمریکای جدید ترامپ و سیاست های متفاوت واشنگتن با دوره 8 ساله دولت باراک اوباما مواجه شدند. این حمله می تواند به صورت نمادین پیام های صریحی به دوستان و متحدان از سویی و به دشمنان آمریکا از سوی دیگر داشته باشد.

5- با این حمله ائتلاف مخالفان حکومت بشار اسد در منطقه جان تازه ای می گیرد. از سال 2014 بدین سو و به ویژه از زمان ورود روسیه به کارزار نظامی در سوریه، ائتلاف مخالفان حکومت سوریه در منطقه در حاشیه قرار گرفته و ابتکار عمل در جنگ داخلی سوریه در دست روسیه و ایران قرار داشت. انجام این حمله نظامی آمریکا تا حدودی به لحاظ روانی در بازسازی توان ائتلاف مخالفان حکومت سوریه موثر خواهد بود و در صورت تداوم می تواند ابتکار عمل را از دست دولت روسیه خارج کرده و توازن موجود در عرصه بحران سوریه را به سمت نیروهای مخالف حکومت سوریه بچرخاند.

6- استقبال دولت های متحد آمریکا از حمله نظامی این کشور به سوریه می تواند محور متروک سابق "جبهه غربی- عربی مخالفان حکومت بشار اسد" را با محوریت و رهبری آمریکا بازسازی کند. استقبال، عربستان سعودی، ترکیه، اسراییل و متحدان اروپایی واشنگتن از جمله فرانسه و بریتانیا از این اقدام نظامی، ظرفیت جدیدی را در اختیار رهبر جدید آمریکا قرار می دهد تا رهبری جبهه مخالفان ایران در منطقه را به دست گرفته و فشار بیشتری را متوجه جمهوری اسلامی ایران و گروه های متحد آن کند.

7- هنوز مشخص نیست که اقدام نظامی آمریکا علیه سوریه ادامه دار خواهد بود یا اینکه تنها یک بار و به منظور ترمیم وجهه و پاسخی به حمله شیمیایی روز سه شنبه به ادلب صورت گرفته است. با وجودی که به نظر نمی رسد دونالد ترامپ به دنبال گشودن یک جبهه جدید از نبرد نظامی برای نیروهای آمریکایی در خاورمیانه باشد، اما در مورد خاص بحران سوریه هر گونه اقدام نظامی بیشتر آمریکا در این محیط جغرافیایی، این کشور را با دولت روسیه "سرشاخ" کرده و واشنگتن را رودرروی مسکو قرار خواهد داد. پیامدی که به نظر نمی رسد ترامپ و کابینه او به دنبال آن باشند.

8- یکی از نیازهای آمریکا و متحدان این کشور برای تغییر توازن موجود در عرصه جنگ داخلی سوریه تضعیف موقعیت ارتش سوریه و توان هوایی ارتش این کشور است. در سال ها و ماه های گذشته نیروی هوایی سوریه با کمک نیروی هوایی روسیه توانسته است حملاتی هدفمند و موفق را به مواضع گروه های مخالف بشار اسد انجام داده و دست بالا را در جنگ داخلی سوریه به نفع دولت سوریه حفظ کند. نابودی توان هوایی ارتش سوریه این برگ برنده را از دست حکومت بشار اسد خارج خواهد کرد ؛ همان طور که برقراری منطقه پرواز ممنوع در صورت تحقق می توانست حریمی را در اختیار مخالفان حکومت سوریه قرار دهد تا از گزند حملات هوایی ارتش سوریه در امان باشند. هم اکنون در موازنه موجود بین نیروهای مخالف و حکومت سوریه این توان هوایی و موشکی است که دست برتر را در اختیار ارتش سوریه قرار داده است و در صورت تضعیف این دو نیرو، برتری کنونی نیروهای حامی حکومت سوریه تداوم نخواهد یافت.

9- مهم ترین تاثیر و پیامد حمله اخیر آمریکا به سوریه پیامدها و تاثیرات روانی روی جبهه مخالفان حکومت سوریه خواهد بود. گویی پس از 4 سال "عسرت" و پراکندگی و بی رهبری، ایالات متحده آمریکا بالاخره قصد آن دارد که به نقش نخستین خود در دو سال نخست آغاز بحران سوریه بازگردد و به رهبری نیروهای پراکنده و ائتلاف بی رمق افتاده مخالفان حکومت سوریه جان تازه ای بدهد.
در روزها و هفته های آتی و با برداشتن گام های احتمالی دیگر دولت جدید آمریکا، مشخص خواهد شد، آیا دولت ترامپ قصد تداوم بازی تازه شروع شده در سوریه را خواهد داشت یا اینکه حمله نظامی اخیر به سوریه تنها به قصد تنبیه بشار اسد بابت حمله به ادلب بوده است.- گفتنی است دولت سوریه اتهام حمله شیمیایی به ادلب را رد می کند ولی دولت آمریکا و متحدان این کشور می گویند این حمله کار نیروی هوایی سوریه بوده است-

پرواضح است که با توجه به نقش کنونی روسیه در بحران سوریه دولت ترامپ پیش از گسترش بیشتر اقدامات نظامی مستقیم علیه حکومت سوریه، خود را با هیمنه ارتش روسیه در پهنه سوریه مواجه خواهد دید و از این رو ادامه اقدامات نظامی یکجانبه آمریکا علیه حکومت سوریه در واقع صف آرایی نظامی مستقیم این کشور علیه روسیه خواهد بود، اقدامی که به نظر می رسد مورد خواست دولت جدید آمریکا نیست و به نظر می رسد دولت جدید آمریکا برای اجتناب از رویارویی با روسیه، در صورت داشتن طرح هایی برای مداخلات مستقیم بیشتر در سوریه باید مسایل را پشت میز مذاکره با روس ها و بده - بستان های احتمالی با مسکو حل کند.