ابهام آمانو درخصوص یکی از بندهای برجام

یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه خواستار شفاف‌سازی درباره بند T ضمیمه اول برجام شد که بر سر راستی‌آزمایی از آن میان روسیه با آژانس و کشورهای غربی اختلاف وجود دارد.

مخالفان توافق هسته‌ای پیشتر به دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد داده‌اند از بند T مندرج در ضمیمه اول توافق هسته‌ای با ایران به عنوان بهانه‌ای برای بازرسی از سایت‌های نظامی ایران استفاده کند.

در این بند، «فعالیت‌هایی که می‌تواند در طراحی و توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای نقش داشته باشند» ممنوع شده‌اند. این فعالیت‌ها طبق متن توافق هسته‌ای موارد ذیل را شامل می‌شوند:

طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از مدل های کامپیوتری برای شبیه سازی وسایل انفجاری هسته‌ای.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چاشنی‌های انفجاری چند نقطه که برای توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای مناسب هستند مگر اینکه مقاصد غیر هسته‌ای بودن آن توسط کمیسیون مشترک تایید شده باشد و موضوع پایش باشد.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از سیستم‌های تشخیص انفجار (دوربین‌های Streak ، دوربین‌های سرعت بالا و یا دوربین‌های Flash x-ray) مناسب برای توسعه تجهیزات انفجار هسته‌‌ای مگر اینکه مقاصد غیر هسته‌ای بودن آن توسط کمیسیون مشترک تایید شده باشد و موضوع پایش باشد.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چشمه­‌های نوترونی هدایت کننده انفجارات یا مواد خاص برای چشمه‌های نوترونی هدایت کننده انفجارات.
خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده راستی‌آزمایی از مفاد مندرج در این بند بر خلاف بسیاری از دیگر بخش‌های برجام چندان روشن نیست و در آن اشاره‌ای به نقش آژانس نشده است.

روسیه می‌گوید که عدم اشاره به آژانس نشان می‌دهد که این نهاد بین‌المللی موظف به راستی‌آزمایی از آن نیست. کشورهای غربی و آژانس با این تفسیر مخالفند.
آمانو در پاسخ به سوال رویترز مبنی بر اینکه آیا آژانس ابرازهای لازم برای راستی‌آزمایی از بند T را دارد گفت: «ابزارهای ما محدود هستند.»

وی اضافه کرد: «به عنوان مثال، در بندهای دیگر ایران متعهد به ارائه اطلاعیه، قرار دادن فعالیت‌های خود تحت پادمان‌های آژانس یا اعطای دسترسی شده است. اما در بند T ما چنین تعهدی را شاهد نیستیم.»
مدیر کل آژانس گفت امیدوار است که طرف‌های برجام درباره این موضوع در نشست‌های کمیسیون مشترک بحث کنند.

او گفت: «شفاف‌سازی بیشتر، سازنده خواهد بود. روسیه، دیدگاه متفاتی دارد. آنها معتقدند که این در حیطه وظایف آژانس نیست. سایرین دیدگاه‌های متفاوتی دارند و رایزنی‌ها در این باره ادامه دارد.»

آمانو در بخش دیگری از اظهاراتش بار دیگر به پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام اشاره کرد. او گفت که بازرسی‌های تکمیلی - که اغلب بازرسی‌های سرزده تحت پروتکل الحاقی را شامل می‌شوند- بدون مشکل انجام می‌شوند.

وی علی‌رغم این گفت: «نمی‌خواهم این را هم بگویم که هیچ شباهتی وجود ندارد، چون در مورد برجام، دیپلماسی کارساز واقع شد.»