چرا نفتکش ایرانی «سانچی» دچار حادثه شد؟

خبرگزاری اسپوتنیک نوشت: حادثه تصادف کشتی «سانچی» ساعت حدود هشت شب رخ داد، زمانی که اغلب نوبت کشیک افسر سوم کشتی یا بعبارتی کم تجربه ترین افسر کشتی می باشد. در چنین زمان‌هایی کاپیتان کشتی هوشیار و در وضعیت آماده باش کامل قرار دارد و حتی در جهت یابی نظارت دقیق دارد. اینکه در کشتی سانچی به وضوح چه اتفاقاتی رخ داده که در نهایت به حادثه منجر شده، متاسفانه تا باز نشدن و بررسی دقیق جعبه سیاه نمی توان اظهار نظر نمود.

نفتکش ایرانی سانچی پس از حدود ۸ روز سوختن به روی آب، به‌طور کامل در آب‌های چین غرق شد. برای بررسی دقیق‌تر این حادثه با کاپیتان سعید مایلی که ۱۵ سال سابقه دریانوردی را در کارنامه دارد به گفتگو نشسته وابعاد فنی این حادثه را مورد بحث قرار دادیم.

کانال شانگهای کابوس دریانوردی

کاپیتان سعید مایلی به اسپوتنیک گفت :مکانی که نفتکش ایرانی دچار حادثه شد دقیقا در ورودی کانال «شانگهای» است، جایی که بدترین ناوبری را برای کشتی‌ها در چین دارد. این کانال بسیار پرتردد است و صدها کشتی و قایق‌های بزرگ و کوچک در مسیرهای مختلف در حرکت هستند؛ در اینجا همیشه نقطه به نقطه کشتی‌های ماهیگیری حضور دارند. تمام این عوامل باعث می شود که امکان مانور کمتر و هدایت کشتی سخت‌تر شود؛ مسیر این کشتی(سانچی) نیز کمی مایل به شمال شرقی در مسیر کره بود و به احتمال قوی به دلیل همین عوامل امکان تغییر مسیر ناگهانی و شدید را نداشته، در چنین شرایطی هر لحظه احتمال می رود که کشتی از یک مانع عبور کند اما به مانع دیگری برخورد نماید. اینها را عرض کردم تا بگویم ناوبری در این منطقه همیشه سخت بوده و خواهد بود.

دو کشتی قطعا یکدیگر را در رادار دیده اند

کاپیتان مایلی در خصوص چگونگی عملکرد رادار و امکان محو شدن مانع بزرگی مانند کشتی در این حادثه توضیح داد: امکان محو شدن مانعی تا این اندازه بزرگ در رادار طرفین به هیچ وجه امکان نداشته و بی شک دو کشتی یکدیگر را دیده اند. در کل با اینکه موانع در رادارها اغلب شناسایی می شوند، اما به هر حال وقوع تصادم‌ها نیز گریز ناپذیر است. به عنوان مثال شرکت ملی نفت سال گذشته در مسیر سنگاپور دچار حادثه شد و با یک کشتی متعلق به خط کشتیرانی ام اس سی برخورد کرد، یا حوادثی که حتی مربوط به مشکلات ماشین آلات فنی کشتی می باشد و خطای انسانی که مهم ترین عامل حوادث دریایی به شمار می آید.

لزوم اقدام هماهنگ دو کشتی برای جلوگیری از برخورد/ضعف شدید دریانوردان چینی

کاپیتان مایلی ادامه داد: در اصلاح تخصصی وضعیتی داریم به نام close quarter situation یعنی وضعیت تقریبا تنگاتنگ که در چنین شرایطی یک کشتی به تنهایی نمی تواند عمل کند و لازم است که حتما دو کشتی و با هماهنگی هم اقدام نمایند. وضعیت فوق بسیار پیچیده است و در اینجا مشکل چند برابر نیز می شود، چراکه دریانوردان چینی بسیار دریانوردان ضعیفی هستند و از دانش زبان انگلیسی کمی برخوردار می باشند. خوب اینجا باید منتظر نتایج بررسی جعبه سیاه بود تا مکالمات بین دو کشتی روشن گردد و ببینیم که اساسا دو کشتی در این وضعیت تلاشی برای ارتباط گیری و تغییر مسیر با هماهنگی یکدیگر داشتند.

کشتی چینی جان خود را نجات داد اما…

به گفته این دریانورد باتجربه، جلوی کشتی مستحکم ترین بخش آن بحساب می آید و دیواره های عمودی که بالاترین مقاوت را در تصادفات دارد در جلوی کشتی قرار گرفته است. نکته قابل توجه اینجاست که کشتی چینی با نوک به بدنه نفتکش سانچی اصابت کرده و این وضعیت حکایت از آن دارد که احتمالا تلاش کرده با جلوی کشتی به نفتکش برخورد نماید تا میزان آسیب وارده به خود را به حداقل برساند، که این واقعا اسفناک است. اگر هر دو تلاش می کردند تا با کمترین زاویه به هم برخورد نمایند، هرگز این اتفاق رخ نمی داد و نهایتا دیوارهای دو کشتی فرو می رفت.

او گفت: نفتکشها دو جداره هستند و بعد از دیواره اولیه، لایه های محافظتی وجود دارد و بعد از آن محفظه اصلی است؛ اما در این حادثه، شدت ضربه وارد شده بسیار بالا بوده، تاجایی که لایه های محافظتی را از بین برده و به محفظه اصلی بار که حاوی ۱۳۶ هزار تن نفت خام و میعات گازی بوده برخورد کرد و گاز قابل اشتعال بلافاصله نشت کرده است.

جداشدن کشتی چینی از سانچی، اشتباه و عامل جرقه احتمالی بوده است

مایلی گفت: اشتباه دیگری که احتمالا از سوی کشتی چینی انجام گرفته و صحت آن بعد از بررسی جعبه سیاه مشخص می شود، اقدام به جداشدن از بدنه نفتکش ایرانی بعد از تصادم است. با جداکردن بدنه کشتی‌ها از یکدیگر و با ساییده شدن دو جداره آهنی جرقه زده می شود و منبع اشتعال ایجاد می گردد و در نتیجه انفجار صورت می گیرد.

وی ادامه اد: برخی همکاران دریانورد در واحد تحقیقات که در آن منطقه حضور داشتند از انفجارهای پراکنده در نفتکش گزارش داده اند و کل نفتکش یکجا منفجر نشده است، اما در پاسخ به این سوال که خدمه کشتی چقدر فرصت دارند تا خود را نجات دهند باید بگویم تمام آن بستگی به انفجار اولیه دارد. در این مورد نیز متاسفانه انفجار اول بقدری مهیب بوده که در همان انفجار اول تمامی سرنشینان کشتی متاسفانه کشته شدند و تمام این مدت نیز ما تنها با امید به معجزه دلگرم بودیم.

اگر خدمه ۲۰ دقیقه تا انفجار اول زمان داشتند می توانستند نجات پیدا کنند

کاپیتان مایلی اظهار کرد: اگر فاصله زمانی میان برخورد دوکشتی تا زمان وقوع انفجار بیشتر از نیم ساعت باشد، سرنشینان کشتی می توانند خود را نجات دهند، چراکه عملیات گریز با قایق‌های نجات حدود ۲۰ دقیقه زمان می برد و البته دستور کاپیتان در این اقدام تعین کننده است و تا قبل از این دستور همه تلاش می کنند تا کشتی را حفظ کنند. این تصمیم حقیقتا برای کاپیتان بسیار سخت است.
اینکه چرا سرنشینان سانچی موفق به گریز از کشتی نشدند باز با بررسیهای بیشتر روشن می شود، آیا زمان کافی برای فرار از کشتی بوده و به اشتباه در نفتکش مانده اند؟ یا انفجار بقدری سریع رخ داده که دیگر زمانی برای اقدام به گریز باقی نمانده است؟ اینها از مواردی است که قطعا بررسی می شود.

نیروهای امداد رسان

کاپیتان مایلی در ادامه افزود: چند روز اول حادثه نیروهای امدادی چین حضور داشتند، اما از روز پنجم امداد رسان‌های ژاپن نیز وارد عمل شدند و به گفته دوستانی که در آن منطقه حضور داشتند، علی رغم تعداد کم کشتی‌های امداد رسان، بشدت برای کنترل آتش تلاش می کردند. متاسفانه حجم آتش زیاد و امکان نزدیک شدن به منبع آتش بسیار سخت بوده است؛ بعلاوه انفجارهای پی در پی تلاش امدادگران را بی ثمر گذاشت.

او ادامه داد: مفاهیم غیرت و از خود گذشتگی نزد اقوام و ملتهای مختلف تعاریف گوناگونی دارد، و ما نمی توانیم بگوییم که چینی ها در امدادرسانی کم گذاشتند. به هر حال آنها نیز انسان هستند و هر انسانی طبیعتا از آن حجم آتش و کشتی که هر لحظه دچار یک انفجار جدید می شود دچار هراس می شوند. آنها تنها توانستند در بخشی که هنوز در آتش فرو نرفته نبود، وارد شده و دو جسد در بخش عرشه به همراه جعبه سیاه را بیرون بکشند.

کاپیتان مایلی گفت: تمام خدمه کشتی شاهدان عینی این ماجرا هستند و از آنجایی که کشتی متعلق به کمپانی دولتی بوده و چین می خواهد که خود را هرچه بیشتر از تقصیرات مبری نماید، تا به این لحظه اجازه مصاحبه و درج خبر به هیچ یک از این افراد داده نشده است.

واقعیت حادثه هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد و شایعات اطراف این ماجرا مثل هدف قرار گرفتن از سوی موشکها واقعا تنها در حد همان شایعه است.