روزانه چقدر قرآن بخوانیم؟

معمولاً کسی که در مقام وصیت و سفارش است چیز‌هایی را سفارش می‌کند که مهم و سرنوشت ساز باشد. یکی از وصایای رسول خدا (صَلى الله عَلیه وَ آله) به امیرمؤمنان علی (عَلیه السَلام) تلاوت مستمرّ قرآن است، چنانچه فرموده اند: وَ عَلَیکَ بِتَلاوَة القُرآن عَلی کُلِّ حالٍ؛ در همه حال و در هر شرایطی قرآن تلاوت کن.

بسیاری از عبادات هنگام مریضی، مسافرت یا جهاد در راه خدا از انسان ساقط می‌شود و یا تخفیف پیدا می‌کند. اما خداوند تأکید می‌نماید در این موارد نیز سعی کنید تا می‌توانید قرآن بخوانید: إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنى‏ مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذینَ مَعَکَ وَ اللَّهُ یُقَدِّرُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَیْکُمْ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضى‏ وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ؛ ‏ بزودی گروهی از شما بیمار می‌شوند و گروهی دیگر برای بدست آوردن فضل الهی و (کسب روزی) به سفر می‌روند و گروهی دیگر در راه خدا جهاد می‌کنند (و از تلاوت قرآن بازمی مانند)، پس به اندازه‌ای که ممکن است از آن تلاوت کنید. (سوره مزمل: آیه ۲۰)

همانگونه که انسان برای انجام کار‌های روزانه برنامه تهیه می‌کند و هر روز صبح به برنامه اش نگاه می‌کند تا کار‌های روزانه را مطابق آن انجام دهد، هر مسلمانی که می‌خواهد به قرآن عمل کند لازم است به طور مستمر و روزانه به قرآن مراجعه کند تا در پرتو دستورات و راهنمایی‌ها قرآن در دنیا و آخرت کامروا شود.

قرائت قرآن و امام خمینی (ره)

خوب است برای دانستن جایگاه ویژه قرائت قرآن در بین عبادت‌ها به دو خاطره خواندنی از زندگی حضرت امام خمینی (ره) اشاره کنیم چنانچه یکی از بستگان نزدیک امام در این زمینه نقل می‌کند: یک دفعه که با ایشان در نجف بودیم، چشمشان ناراحت شده بود. دکتر بعد از معاینه چشمشان گفت: «شما باید چند روز قرآن نخوانید و به چشمتان استراحت بدهید». امام خندیدند و گفتند:

دکتر؛ من چشمم را برای قرآن خواندن می‌خواهم. چه فایده‌ای دارد که چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما یک کاری بکنید که من بتوانم قرآن بخوانم!

حضرت آیة ا... توسّلی از نزدیکان حضرت امام (ره) در زمینه قرائت مداوم و روزانه قرآن به وسیله حضرت امام خمینی (ره) می‌گوید: امام با همه اشتغالاتی که داشتند، به انجام مستحبات، به ویژه خواندن قرآن، دعا و نماز اول وقت، اهمیت می‌دادند.

امام، هر روز، سه تا پنج مرتبه قرآن می‌خواندند. در ماه مبارک رمضان، سه بار قرآن را ختم می‌کردند.

مقدار قرائت روزانه

شاید بعضی از مردم بپرسند حال که قرائت روزانه قرآن این همه اهمیت دارد، سزاوار است روزانه چند آیه از قرآن خوانده شود؟ پاسخ این پرسش در احادیث زیادی آمده است.

کمترین مقدار قرائت: در حدیثی که از امام باقر (عَلیه السَلام) رسیده است استفاده می‌شود اگر مسلمانی بخواهد از غافلان و بی خبران نباشد بایستی روزانه حداقل ده آیه از قرآن بخواند. امام پنجم (عَلیه السَلام) این مطلب را از رسول گرامی خدا (صَلى الله عَلیه وَ آله) نقل کرده است:

مَن قَرَأَ عَشرَ آیاتٍ فی لَیلَةٍ لَم یُکتَب مِنَ الغافِلینَ؛ هر کس در هر شب ده آیه قرآن بخواند از جمله بی خبران و غافلین نوشته نخواهد شد.

البته این مقدار قرائت، غیر از قرائت آیاتی است که هر مسلمانی در نماز می‌خواند، زیرا آن آیات بخشی از نماز است و خواندن آن بر هر مسلمان مکلفی واجب است.

پنجاه آیه، قرائت ذاکران: در ادامه حدیث قبلی آمده است، کسی که هر روز پنجاه آیه قرآن تلاوت کند در زمره کسانی است که همیشه به یاد خدا هستند: وَ مَن قَرَأَ خَمسینَ آیةً کُتِبَ مِنَ الذّاکِرینَ.

همچنین مرحوم فیض کاشانی از فقیهان، مفسران و عارفان برجسته شیعه، در کتاب شریف «المحجة البیضاء» در این مورد چنین نوشته است:

اگر قاری قرآن از متفکران در معانی قران است... پس به روایتی عمل کند که می‌فرماید: هر روز پنجاه آیه خوانده شود، زیرا از امام صادق (عَلیه السَلام) روایت است که فرمود:

القُرآنُ عَهدَ اللهِ اِلی خَلقِِه فَقَد یَنبَغی لِلمَرأ المُسلِمِ اَن یَنظَرُ فی عَهدِهِ وَ اَن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً؛ قرآن پیمان خدا با مردم است. پس یقیناً برای شخص مسلمان سزاوار است که با دقت در پیمان خویش بنگرد و از آن در هر روز پنجاه آیه بخواند.

مقدار قرائت کسبه و تجّار

اصناف و بازاریان محترم نیز باید اهتمام شایسته‌ای به قرائت قرآن داشته باشند. چقدر خداپسندانه است که اصناف ما در این زمینه به اصناف و بازاریان قدیم اقتدا کنند.

کسبه و بازاریان شیعه از قدیم الایام از اقشار متدین و علاقه‌مند به قرآن و اهل بیت (عَلیه السَلام) بوده اند. حتی می‌توان گفت: در حفظ شعائر اسلامی و برپایی جلسات قرآن و عزاداری از سایر اقشار جامعه پیش قدم‌تر بوده اند. همان گونه که در بیشتر شهر‌های ایران اسلامی نیز در حال حاضر همین طور است.

همه شنیده و یا خوانده اند که کسبه قدیم علاوه بر اینکه موقع نماز کسب و کار را تعطیل می‌کردند و نماز‌های یومیه را به جماعت می‌خواندند، کسب و کار روزانه را با نام و یاد خدا شروع می‌کردند. عده زیادی از بازاریان و کسبه جزء، بعد از آماده کردن محل کار خود قرآن‌ها را باز می‌کردند و کار روزانه را با کلام خالق یکتا شروع می‌کردند. این سنت حسنه موجب می‌شد در طول کسب روزانه به یاد خدا باشند و از گزند شیطان و حرام‌های اقتصادی در امان باشند. در نتیجه در گروه کاسبانی قرار گیرند که حبیب خدا هستند و هم اینکه خداوند به کسب و کار آن‌ها برکت می‌داد.

رئیس مذهب ما، حضرت امام صادق (عَلیه السَلام)، خطاب به تجار و کسبه مسلمان چنین می‌فرمایند:
چه چیزی تجاری را که در بازار مشغول کار است مانع می‌شود وقتی که به منزلش بازمی گردد، نخوابد تا اینکه سوره‌ای از قرآن را بخواند. پس برایش مقابل هر آیه‌ای که می‌خواند ده حسنه نوشته می‌شود و از او ده کار زشت محو می‌گردد.

اوقات تلاوت قرآن

از آیات قرآن کریم و احادیث استفاده می‌شود که قرائت قرآن و ذکر خدا در همه اوقات خوب است. ولی در این وقت‌ها و زمان‌ها سفارش شده است:

صبح‌ها بعد از نماز صبح، هنگام غروب، شب قبل از خواب، نیمه‌های شب و سحرگاهان.

از این رو جا دارد هر کسی به فراخور حال و فرصت‌هایی که دارد یکی یا بعضی از این اوقات را مشخص کند و به تلاوت قرآن بپردازد.

منابع:

۱-شیخ حر عاملی. وسایل الشیعه، ج. ۴: ۸۲۵.
۲- کلینی. اصول کافی، ج. ۲: ۴۴۶، ۴۴۸.
۳-شیخ صدوق. ثواب الاعمال: ۱۲۷.
۴-ابوالفضل علامی میانجی. آشنایی با آداب تلاوت قرآن: ۶۹.

منبع: خبرگزاری میزان