عربستان در «الحدیده» به دنبال چیست؟

رژیم سعودی تقریبا از اوایل هفته جاری حملات تجاوزکارانه و گسترده‌ای را به همراه متحدان خود از جمله امارات متحده عربی به الحدیده آغاز کرد. سعودی‌ها این حملات را در حالی کلید زدند که بسیاری از نهاد‌ها و سازمان‌های حقوق بشری درباره تبعات و پیامد‌های آن هشدار داده بودند. به عنوان نمونه برخی از سازمان‌های بین المللی نظیر صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) اعلام کرده بوده بودند که عملیات نظامی در الحدیده جان ۳۵۰ هزار کودک یمنی را با مخاطره مواجه می‌سازد.

این در حالی است که طرف‌های بین المللی همچون روسیه نیز به عملیات نظامی نظامی تجاوزکارانه عربستان سعودی در یمن واکنش نشان دادند. مقامات مسکو صراحتا اعلام کردند که عملیات نظامی در الحدیده ضمن بر جای گذاشتن تلفات انسانی گسترده موجب به خطر افتادن راهکار سیاسی برای برون رفت از بحران یمن خواهد شد. با این حال، مقامات رژیم سعودی چشم خود را به روی تمامی هشدار‌ها چه از سوی نهاد‌های حقوق بشری و چه از سوی کشور‌های مختلف، بسته و بی محابا مناطق مختلف الحدیده و به ویژه بندر استراتژیک آن را بمباران کردند.

در همان ساعات اولیه آغاز عملیات نظامی تجاوزکارانه در استان الحدیده، ائتلاف متجاوز عربی به سرکردگی عربستان سعودی مدعی تسلط بر فرودگاه استراتژیک الحدیده شد؛ ادعایی که خیلی زود توسط ارتش و کمیته‌های مردمی یمن تکذیب شد. پس از مطرح شدن این ادعای مضحک و عجولانه، نیرو‌های یمنی تصاویری را از فرودگاه الحدیده منتشر کردند که به خوبی نشان می‌داد این فرودگاه هنوز سقوط نکرده است؛ مسأله‌ای که موجب شد تا رسوایی بزرگی برای عربستان سعودی و متحدان آن در نزد افکار عمومی به وجود آید.

در هر حال، ائتلاف متجاوز عربی به سرکردگی عربستان سعودی طی چند روزی که از آغاز عملیات تجاوزکارانه الحدیده می‌گذرد، نتوانسته توفیق چندانی را در این میدان خلق کند. در نقطه مقابل، سعودی‌ها و متجاوزان ضربات سخت و سهمگینی را نیز متحمل شده اند. در همین ارتباط، منابع یمنی تلفات نیرو‌های ائتلاف عربستان سعودی و امارات در ساحل غربی یمن را ده‌ها نفر اعلام کردند. شبکه تلویزیونی «الغدیر» به نقل از منابع یمنی نوشت که نیرو‌های ارتش یمن در جبهه «الحدیده» ۱۳۰ نفر از نیرو‌های ائتلاف مذکور را به اسارت گرفته‌اند.

این تعداد اسیر مربوط به درگیری‌های سه‌شنبه هفته جاری بوده و پیش از این نیز ۱۲۳ نفر از نیرو‌های ائتلاف که بیشترشان از نیرو‌های وابسته به دولت مستعفی یمن بوده، به اسارت نیرو‌های انصارالله درآمدند. این را نیز باید اضافه کرد که نیرو‌های یمنی علاوه بر نبرد در الحدیده و وارد آوردن ضربات مهلک به پیکره سعودی‌ها در این استان، همزمان مواضع حساس و استراتژیک آن‌ها را نیز تحت حملات موشکی و گسترده خود قرار داده اند. به عنوان نمونه می‌توان به شرکت نفتی آرامکو اشاره کرد که در شهر‌های مرزی هدف حملات موشکی یمنی‌ها قرار گرفت.

اما سؤالی که هم اکنون به ذهن مخاطب متبادر می‌شود این است که چه چیزی موجب شد تا عربستان سعودی پس از شکست‌های متوالی در جریان بیش از سه سال نبرد در یمن اکنون به فکر الحدیده افتاده و برای تسلط کامل بر آن تلاش کند؟ این سؤال نیز وجود دارد که چرا سعودی‌ها و متحدان آن یعنی امارات متحده عربی تمام تلاش‌های خود را روی استان عدن متمرکز نکردند تا شاید در آن جبهه پیروزی را برای خود کسب کنند؟ در پاسخ به این سؤالات و شبهات باید به اهمیت استراتژیک الحدیده اشاره کرد که سعودی‌ها بدان چشم طمع دوخته اند.

واقعیت این است که شهر الحدیده که روزگاری عروس دریای سرخ نامیده می‌شد یکی از پر جمعیت‌ترین شهر‌های یمن بعد از تعز به شمار می‌رود و حالا یکی از اولین شهر‌هایی است که میزان سوء تغذیه و بی توجهی پزشکی در آن به شدت بالا است و با وجود اینکه این شهر پتانسیل کشاورزی بالایی دارد، اما با توجه به وضعیتی که جنگ در این شهر ایجاد کرده کشاورزان حدیده دیگر توانایی استفاده از زمین‌های کشاورزی خود را ندارند.

دلیل دیگر نگرانی‌ها نسبت به حدیده این است که این شهر و بندر و فرودگاه آن دروازه اصلی عبور کمک‌های بشر دوستانه، دارو و مواد غذایی برای مناطقی در یمن است که تحت کنترل انصار الله است، حمله به این شهر و مسدود شدن این گذرگاه جان میلیون‌ها یمنی در مناطق تحت کنترل انصار الله را به خطر می‌اندازد.

به همین دلیل مارتین گریفیتس فرستاده سازمان ملل در پرونده یمن پیشنهاد داده تا این شهرتحت کنترل سازمان ملل قرار بگیرد و فرودگاه صنعا نیز بازگشایی شود تا پرواز‌های غیر نظامی به صنعا از سر گرفته شود که به گفته یک منبع مسئول در دفتر سازمان ملل در یمن به العربی الجدید، امارات، عربستان و دولت مستعفی یمن این طرح را رد کرده اند.

پر واضح است که الحدیده به عنوان «محل تنفس» مردم محاصره شده یمن محسوب می‌شود و همین مسأله موجب شده تا خشم سعودی‌ها و متحدان آن‌ها برانگیخته شود. به همین دلیل است که عربستان سعودی و امارات متحده عربی به صورت مشترک حملات پردامنه خود به الحدیده را کلید زدند تا این گلوگاه و این گذرگاه کمک رسانی را بر مردم یمن مسدود سازند. از این مَنظر تسلط بر الحدیده از اهمیت بسیاری برای سعودی‌ها برخوردار است. مقامات رژیم سعودی و هم پیاله‌های آن‌ها خود به خوبی می‌دانند که اگر الحدیده به دست آن‌ها بیفتد، می‌توانند از این رهگذر، حلقه محاصره مردم یمن را تنگ‌تر و دشوارتر از گذشته سازند.

اما آنچه که بر اهمیت استراتژیک الحدیده افزوده و موجب شده تا متجاوزان سعودی چنگ و دندان خود را روی این شهر بیندازند، وجود بندر استراتژیک الحدیده در آن است. سعودی‌ها خود به خوبی می‌دانند که تسلط کامل بر این بندر استراتژیک آن‌ها را بر دیگر استان‌های ساحلی واقع در شمال یمن مشرِف می‌سازد و باعث می‌شود تا راه آن‌ها به سمت استان‌های ساحلی شمالی بیش از پیش هموار شود. از سوی دیگر، تسلط بر بندر الحدیده به سعودی‌ها این امکان را می‌دهد تا بر تمامی گذرگاه‌های آبی یمن سیطره یابند.

اهمیت استراتژیک دیگر استان الحدیده موقعیت جغرافیایی استراتژیک این استان است. استان الحدیده در ۲۲۶ کیلومتری غرب صنعاء پایتخت یمن واقع شده و همین بر اهمیت استراتژیک آن افزوده است. این بندر تنها گذرگاه امدادرسانی و ارسال کمک‌های بشردوستانه برای مردم یمن محسوب می‌شود که سعودی‌ها از طریق تسلط بر آن می‌توانند فشار‌های ضد انسانی خود بر مردم یمن را بیش از پیش افزایش دهند؛ مسأله‌ای که موجبات نگرانی بسیاری از نهاد‌های حقوق بشری را فراهم آورده است.

نکته قابل تأمل دیگر در خصوص اهمیت استراتژیک الحدیده که سعودی‌ها بدان چشم طمع دوخته اند، این است که الحدیده به مرکزیت یمن یعنی صنعاء بسیار نزدیک است. تفاوت الحدیده و عدن برای سعودی‌ها این است که فاصله عدن از دیگر شهر‌ها و استان‌های یمن بسیار زیاد است.

در حد فاصل میان عدن و دیگر شهر‌ها و استان‌های یمن ارتفاعات و کوه‌ها و مسیر‌های صعب العبوری وجود دارد که موجب می‌شود عربستان سعودی عملا نتواند از عدن به عنوان پایگاهی برای دسترسی به دیگر مناطق یمن بهره برداری کند. برهمین اساس، نزدیکی فاصله الحدیده به صنعاء و دیگر شهر‌های یمن وجه تمایز آن (الحدیده) با عدن محسوب می‌شود؛ لذا عربستان سعودی قصد دارد در الحدیده که به مرکزیت یمن یعنی صنعاء بسیار نزدیک است، پایگاه‌های نظامی را ایجاد کند؛ پایگاه‌هایی که بتواند از طریق آن‌ها به سهولت به دیگر مناطق یمن دسترسی پیدا کند.