نقاط تاریک ایرلاین‌های ایرانی

اقامت چند میلیون ایرانی در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و استرالیا باعث شده سالانه تعداد زیادی از مسافران میان این کشورها و آسمان ایران تردد کنند. ترددی که با توجه به عدم فعالیت شرکت‌های ایرانی در آن، عملا یک بازار بکر را در اختیار ایرلاین‌های خارجی قرار می‌دهد.

بر اساس آمارهایی که وزارت راه و شهرسازی ارائه کرده، شرکت‌های هواپیمایی خارجی در طول سال به ایرانی‌ها چهار میلیارد دلار بلیت می‌فروشند. برای آنکه بزرگی این رقم مشخص شود، باید نگاهی به قراردادهای خرید هواپیما از سوی ایران کرد.

طبق قراردادی که ایران‌ایر با ایرباس بسته بود، 100 فروند هواپیمای جدید با رقمی حدود 10 میلیارد دلار وارد ایران می‌شد و این به معنای آن است که تنها در صورتی که این هواپیماها دو و نیم سال در آسمان ایران فعالیت کنند، از محل بازارهای خارجی، تمام مبلغ خریدشان را به دست خواهند آورد.

شرکت‌های ایرانی که حدود چهاردهه پیش توانسته بودند بخشی از بازار فروش بلیت میان آسیا و اروپا را به دست آورند، در حال حاضر نیز صرفا پروازهایشان را به همین دو قاره محدود کردند تا جایی که با توجه به وجود برخی مشکلات سیاسی، نبود برنامه مناسب و البته نداشتن ناوگان کافی هیچ پروازی میان ایران و قاره‌های آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه برقرار نیست.

بررسی‌های خبرنگار ایسنا نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از پروازهای بین‌المللی ایران از سوی سه شرکت هواپیمایی ایران ایر، آسمان و ماهان انجام می‌شود.

شرکت‌های ایرانی پروازهای برنامه‌ای مشخصی را به مقصد کشورهایی چون فرانسه، ایتالیا، آلمان، هلند و روسیه دارند که معمولا با تقاضای بالای مسافران با بیشترین ضریب اشغال انجام می‌شود. برای مثال شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر پروازهای برنامه‌ای مشخصی را به مقصد شهرهایی چون استکهلم، آمستردام، پاریس، رم، فرانکفورت، کلن، لندن، مسکو، میلان، وین و هامبورگ دارند. شرکت هواپیمایی ماهان نیز در مسیرهایی مانند پاریس، میلان، بارسلونا، مونیخ، دوسلدورف، سن پترزبورگ و مسکو مسافران خود را جابه‌جا می‌کند و در برنامه فصلی به عنوان تنها شرکت ایرانی به مراکش و کازابلانکا نیز پروازهایی را انجام می‌دهد.

شرکت آسمان نیز جز سوئد بخش دیگر تمرکز خود را به پروازهای آسیایی اختصاص داده و در سایت شرکت هواپیمایی تابان نیز یک مسیر برنامه‌ای به مقصد اوکراین در نظر گرفته شده است.

با توجه به قراردادهای منعقد شده میان سازمان هواپیمایی کشوری و برخی از دیگر کشورها، ایرلاین‌های ایرانی پروازهای منطقه‌ای برابری با ایرلاین‌های دیگر حاضر در همسایگی ایران دارند. از این رو تقریبا بسیاری از شرکت‌های ایرانی در طول هفته برنامه‌های برای پرواز به کشورهای ترکیه، قطر، امارات، ارمنستان، آذربایجان و عراق را در دستور کار خود قرار داده‌اند. همچنین مقاصدی در شرق آسیا مانند تایلند، کره جنوبی، ژاپن و چین نیز در دستور کار شرکت‌های ایرانی قرار دارد.

این بازار از دست رفته در کنار هزینه‌ای که در نگاه کلان به اقتصاد ایرلاین‌های ایرانی وارد می‌کند، برای مسافران نیز هزینه‌ای بیشتر دارد.

برای مثال در مسیرهایی مانند تهران - پاریس یا تهران - رم که ایرلاین‌های ایرانی در آن فعالند مسافران می‌توانند با خرید یک بلیت مستقیم با هزینه‌ای کمتر به مقصدشان برسند این در حالی است که برای سفر به کشورهایی مانند کانادا، ایالات متحده آمریکا و استرالیا نیاز به استفاده از پروازهای خارجی است که با تغییر ایرلاین یا توقف‌های چند ساعته در کنار طاقت‌فرسا شدن سفر، هزینه پروازها را برای مسافران ایرانی چند برابر می‌کند.

هرچند با توجه به تحریم‌های جدید آمریکا امکان ورود هواپیماهای نو به کشور دشوارتر از هر زمان دیگری شده اما شاید با در نظر گرفتن برخی سیاست‌های جدید بتوان از ناوگان فعلی نیز استفاده کرد تا لااقل برای بخشی از مسیرهای پرمسافر ایرانی امکان برقراری پروازهای مستقیم را به وجود آورد. پروازهایی که انتقال آن‌ها به ایران در صورتی که تنها بتوانند بخشی از این بازار سالانه چهار میلیارد دلاری را تغییر دهد، قطعا شرایط اقتصادی شرکت‌های ایرانی را نسبت به گذشته با تغییرات مثبت جدی مواجه خواهد کرد.