کتاب «پزشک پرواز»؛ ادای دینِ یک پزشک به جنگ

دفتر روزانه هر پزشکی، صرفنظر از نوع تخصص و مکانی که به طبابت می‌پردازد، از ماجرا‌های ریز و درشتی پُر می‌شود که هر کدام قصه‌ای دارد و غصه ای. مواجهه با بیماران مختلفی که هر کدام خُلق و خویی دارند و یک زندگی خاص.

شنیدن خاطرات یک پزشک از زبان خودش می‌تواند برای هر شنونده‌ای جالب و جذاب باشد. حالا فرض کنید قرار است خاطرات پزشکی را بخوانید که روز‌های زیادی از دوران طبابتش با دوران دفاع مقدس همزمان شده است.

کتاب «پزشک پرواز» روایت خاطرات دکتر محمد تقی خرسندی است. پزشک جوانی که در نخسیتن روز‌های آغاز جنگ، با تحویل مطب و جمع کردن وسایل خود عازم تهران بوده تا مقدمات حضورش را در خارج از کشور برای گرفتن تخصص فراهم کند. اما آژیر جنگ و حمله عراق به ایران، تمام برنامه‌های پزشک خلبانان پایگاه وحدتی دزفول را بهم می‌ریزد و فصلی نو در زندگی آقای دکتر آغاز می‌شود.

خاطرات دکتر خرسندی که اصلیتی آشتیانی دارد از دوران کودکی و تحصیل شروع می‌شود. اولین خاطراتی که همراه با مادر به درمانگاه کوچک آشتیان رفته است یا روز‌های تحصیل که در مدرسه از آرزو‌های شغلی اش برای معلم خود می‌گوید.

«.. در دوران کودکی که برای گلودردم همراه مادر به درمانگاه می‌رفتم، عشق به درمان بیماران در دلم کاشته شد. شاید پنج یا شش ساله بودم. آن موقع تنها درمانگاه آشتیان در حاشیه شهر بود، درمانگاه کوچکی که تنها پزشک شهر بیمارن را در آنجا معاینه می‌کرد...»

همزمانی تحصیل و طبابت در دوران انقلاب و روز‌های پر اضطراب مبارزه تا حضور در پایگاه وحدتی دزفول به عنوان پزشک مخصوص خلبانان، روایت‌هایی خواندنی از زندگی دکتر خرسندی را در پزشک پرواز به تصویر می‌کشد.

اما حجم اصلی کتاب روایتگر روز‌هایی است که دکتر خرسندی از همان ابتدای جنگ تحمیلی درگیر مداوای مجروحان در بیمارستان می‌شود. فعالیت داوطلبانه‌ای که حتی برنامه‌های او را برای گذراندن دوران تخصص پزشکی به تعویق می‌اندازد.

پزشک پرواز را بدون شک می‌توان یکی از بهترین کار‌های فاطمه دهقان نیری در مقام نویسنده دانست. نویسنده با علم به اینکه منابع کمی از خاطرات پزشکان و حتی کتاب‌های مشابه در دسترس است، سراغ بخشی از ناگفته‌های جنگ از زبان یک پزشک رفته است که برای نسل امروز شنیدنی و خواندنی است.

«.. آخرین روز حضورم در مطب بود. داشتم بیماری را ویزیت می‌کردم که دیدم همه‌چیز می‌لرزد. فکر کردم زلزله شده است. دویدم بیرون. دیدم خبری نیست. برگشتم داخل مطب؛ دیدم کولر دارد از شدت لرزش از جا کنده می‌شود. دوباره دویدم بیرون، و گفتم: «بابا، این زلزله است.» یکی گفت: «نه؛ پایگاه را بمباران کرده‌اند.» آمدم تا نزدیک پله‌ها، دیدم از پایگاه دود بالا می‌رود. بیمار‌ها و مطب را رها کردم و سریع رفتم پایگاه. می‌دانستم پایگاه، دو سه تا پزشک و یک جراح بیشتر ندارد. خودم را به پایگاه رساندم و رفتم داخل بیمارستان؛ غوغا بود! مجروحان را آورده بودند. گروهی حالشان وخیم بود. در آن بمباران، چهار پنج نفر شهید، و بیست سی نفر مجروح شده بودند. عده‌ای جمع شده بودند پشت در پایگاه ببینند چه خبر است، چه کسی حمله کرده، و از جان ما چه می‌خواهند! حدود یک ساعت بعد از حمله هواپیما‌های عراقی، از رادیو شنیدم عراق به خاک ایران حمله کرده است.

در حوزه ادبیات دفاع مقدس کمتر به خاطرات پزشکان و حتی پرستاران پرداخته شده و در میان بیش از ۸۰۰ اثر منتشر شده در این حوزه، تنها دوکتاب درباره خاطرات پزشکان اسیر عراقی چاپ شده است. پزشک پرواز در واقع جزو اولین محصولاتی است که در حوزه ادبیات درباره پزشکان دفاع مقدس به چاپ رسده است.

پزشک پرواز را بدون شک می‌توان یکی از بهترین کار‌های فاطمه دهقان نیری در مقام نویسنده دانست. نویسنده با علم به اینکه منابع کمی از خاطرات پزشکان و حتی کتاب‌های مشابه در دسترس است، سراغ بخشی از ناگفته‌های جنگ از زبان یک پزشک رفته است که برای نسل امروز شنیدنی و خواندنی است.

پزشکان آنقدر گرفتار طبابت و خدمت به بیماران خود هستند که معمولا وقت کمی برای پرداختن به چیز‌های دیگر دارند. شاید به همین دلیل نگارش کتاب نزدیک به دوسال طول کشیده است.

پزشک پرواز حاصل ۲۰ ساعت گفتگوی دهقان نیری با دکتر خرسندی است که به قول خودش خاطرات آن روز‌ها را در اوج خستگی طبابت‌های روزانه اش برای وی نقل کرده است.

پزشک پرواز تقریبا از همه رویداد‌های پزشکی جنگ، قصه‌ای واقعی دارد. رویارویی با مجاهدین خلق، جهادسازندگی، عملیات‌های جنگی، نوبت‌های جراحی، اعزام پزشکان، درمان مجروحین و حتی ارتباط با مجروحان بعد از سال‌های پایان دفاع مقدس.

جنس خاطرات دکتر خرسندی شاید کم و بیش شبیه خاطرات همه آدم‌هایی باشد که بخشی از زندگی شان در جنگ گذشته است. اما نکته مهم و مورد در این کتاب، شخصیت یک دکتر جوان و تحصیل کرده است که می‌تواند برای جوانان امروز الگویی خاص و موفق محسوب شود.

نثر روایت‌های تلخ و شیرین دکتر خرسندی ساده و خودمانی است و از زبان خودش برای مخاطب بیان می‌شود. گویی خواننده در مطب، روبروی دکتر نشسته و به جای گفتن شرح حالش، قصه جذاب و شنیدنی راوی را می‌شنود.

دیالوگ‌هایی از همان جنس باورپذیر و دوست داشتنی پزشکانی که برای مراجعین خود وقت می‌گذراند و به جای نسخه نویسی، با دردهایش همراه می‌شوند.

کتاب پزشک پرواز از این جهت کتاب تاثیرگذاری است. برای کسانی که دچار بحران هویت هستند و موفقیت را تنها در ثروت و تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور جستجو می‌کنند.

پزشک پرواز تقریبا از همه رویداد‌های پزشکی جنگ، قصه‌ای واقعی دارد. رویارویی با مجاهدین خلق، جهادسازندگی، عملیات‌های جنگی، نوبت‌های جراحی، اعزام پزشکان، درمان مجروحین و حتی ارتباط با مجروحان بعد از سال‌های پایان دفاع مقدس.

«.. اولین حمله افتخارآفرین ایران، به نظرم، عملیات فتح المبن بود. تقریبا بیست روز قبل از عملیات گفتند که گروه رنجر می‌رود دنبال یک نفر؛ یک پزشک هم همراه آن‌ها برود. نمی‌دانستیم قرار است چه کسی را پیدا کنند. یک گروه نجات با بالگرد رفتند، اورا پیدا کردند و آوردند.

یک افسر ایرانی بود می‌گفت: سه ماه بین نیرو‌های عراقی بوده و به عنوان یک افسر عراقی با آن‌ها زندگی می‌کرده، بعد که فهمیده بودند، دنبالش می‌کنند و او خود را از جای بلندی می‌اندازد پایین...»

یکی از مهمترین ویژگی‌های خاطرات پزشک پرواز، زاویه نگاهی است که راوی به جنگ و رویداد‌های آن دارد. برای مخاطب ادبیات دفاع مقدس، روایتگری جنگ از نگاه یک پزشک و بیان حوادث از جنس دیگر، جذابیت خاصی دارد و باعث می‌شود خواننده به دنبال کشف حوادث جدید، با راوی همراه شود.

کتاب «پزشک پرواز» خاطرات دکتر محمدتقی خرسندی نوشته فاطمه دهقان نیری توسط انتشارات حوزه هنری منتشر شده است.

منبع: تبیان