ربای حلال چیست؟

ربای حلال به مبلغی گفته می‌شود که فرد قرض گیرنده به دلخواه خودش در زمان باز پس دادن بدهی به فرد قرض دهنده می‌دهد. طبق نظر علما ربا در برخی موارد حلال است؛ در این مقاله به بررسی موارد ربای حلال، تعریف آن و روایات و آیات مختلف در این زمینه می‌پردازیم.

ربای حلال چیست؟
قرض دادن پول به امید گرفتن پول بیشتر در صورتی که در زمان قرض دادن این مساله را شرط نکند را ربای حلال می‌گویند.
گرفتن مقدار پول اضافه‌تر از اصل مقدار قرض اگر شرط نشده باشد جایز است، اما کراهت دارد. لیکن برای قرض گیرنده مستحب است که هنگام پس دادن قرض، مقداری بر اصل مبلغ اضافه کند و به عنوان هدیه به قرض دهنده بدهد.

در چند مورد ربا حلال است که عبارتند از:
۱- اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد، اشکال ندارد؛

۲- زن و شوهر دائمی اگر از یکدیگر ربا بگیرند، حرام نیست؛

۳- پدر و فرزند اگر از یکدیگر ربا بگیرند حرام نیست، لیکن بین مادر و فرزند، مشهور از فق‌ها فرموده اند، ربا حرام است.

ربای حلال در کلام مراجع تقلید

امام خمینی:
اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می‏توانند از یک دیگر ربا بگیرند.

آیت الله بهجت:
پدر و فرزند (فرزند چه پسر باشد و یا دختر) و زن و شوهر می‌توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

آیت الله خوئی:
مسأله معامله ربا چه با مسلمان چه با کافر حرام است، ولی اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست یا از کافری که در پناه اسلام است و ربا گرفتن در شریعتش جایز باشد ربا بگیرد اشکال ندارد؛ و بنا بر احتیاط واجب پدر و فرزند و زن و شوهر نیز نمی‏توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

آیت الله مکارم شیرازی:
در چند مورد ربا گرفتن حرام نیست:ربا گرفتن مسلمانان از کفاری که در پناه اسلام نیستند، ربا گرفتن پدر و فرزند از یکدیگر و ربا گرفتن زن و شوهر از یک دیگر.

آیت الله زنجانی:
مسلمان می‌تواند از کافری که در پناه اسلام نیست و یا از کافری که در پناه اسلام است و ربا گرفتن در شریعتش جایز است ربا بگیرد، و نیز پدر می‏تواند از فرزند خود و شوهر از زن خود ربا بگیرد، و بنا بر احتیاط واجب پسر از پدر و زن از شوهر خود ربا نگیرد.

آیت الله سیستانی:
پدر و فرزند می‌توانند از همدیگر ربا بگیرند. ربا دادن و ربا گرفتن بین پدر و فرزند و بین زن و شوهر حرام نمی‌باشد. اگر فرزند به پدر پول بدهد و سود بگیرد یا بر عکس، یعنی پدر به فرزند پول بدهد وسود بگیرد، حلال است و اشکالی ندارد.

آیت الله خامنه ای:
ربا به صورتی کلی حرام است غیر از ربای قرضی بین پدر و فرزند و زن و شوهر و همچنین ربایی که مسلمان از غیر مسلمان می‌گیرد.

منشا ربای حلال از کجاست؟
روایتی از امام صادق (ع) بدین مضمون است که ربا دو گونه است:حلال و حرام؛ ربای حلال، آن است که شخصی مالی به دیگری قرض دهد به طمع اینکه قرض گیرنده بیشتر از مقدار قرض به او برگرداند، بدون آن که هنگام قرض چنین شرطی کرده باشد. در این صورت، اگر قرض گیرنده، بیشتر از مقدار دریافتی به قرض دهنده برگرداند، مقدار زیادی بر او حلال است؛ البته باید در نظر داشت که با گرفتن این مبلغ بیشتر، پاداش قرض الحسنه از بین خواهد رفت.

منبع: افکارنیوز