دردسرهای ترامپ برای ایجاد ناتوی عربی در مقابل ایران

به گزارش خبرنگار«پارسینه» به نقل از یورونیوز، پیش از آن که ماجرای خاشقجی طرح اتحاد کشورهای عربی به پشتیبانی آمریکا برای رویارویی با ایران را دچار مشکل کند، این طرح با مشکل مواجه شده بود.

خبرگزاری رویترز به نقل از منابعی در دولت آمریکا می‌نویسد راهبرد دونالد ترامپ مبنی بر مهار قدرت ایران در خاورمیانه از طریق ایجاد اتحاد اعراب یا «ناتوی عربی» به پشتیبانی آمریکا، پیش از این هم در سال گذشته به مشکل جدی برخورد کرده بود.

قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار ناراضی سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول در دهم مهر گذشته، موجی از واکنش‌های منفی کشورهای جهان علیه دولت پادشاهی ریاض و به ویژه ولیعهد این کشور محمد بن سلمان را به دنبال داشت. برخی مقام‌های عالی‌رتبه آمریکا و ترکیه عملا و علنا ولیعهد عربستان را به دست داشتن در ترور خاشقجی متهم کردند.

«اتحادیه راهبردی برای خاورمیانه» یا MESA به این هدف تشکیل شد که دولت‌های عرب سنی منطقه یعنی عربستان، امارات، کویت، قطر، عمان، بحرین، مصر و اردن را در چهارچوب یک پیمان امنیتی، سیاسی و اقتصادی به رهبری آمریکا علیه حکومت شیعه ایران متحد سازد.

اما اختلاف شدیدی که میان خود این کشورها در گرفت، کار را برای ایالات متحده پیچیده کرد، اختلافی که سال گذشته به تحریم اقتصادی و سیاسی قطر از سوی عربستان و چند کشور دیگر متحد آن انجامید.

بنا بر اطلاعاتی که سه منبع رویترز ذکر می‌کنند، دونالد ترامپ قرار بوده که در ماه ژانویه آینده با سران کشورهای عرب متحد خود در آمریکا دیدار و پیش‌نویس اتحاد ضد ایرانی را با آنها امضا کند. اما با شرایط پیچیده موجود چنین برنامه و دیداری نامحتمل به نظر می‌رسد.

دردسر ماجرای خاشقجی

در واقع ماجرای خاشقجی نیل به چنین توافقی را به غایت دشوار کرده و بنابراین ایده تشکیل «ناتوی عربی» را دست کم در شرایط فعلی تحقق‌ناپذیر ساخته است. اکنون فشار افکار عمومی آمریکا و جهان مانع از آن می‌شود که واشنگتن بتواند به راحتی محمد بن سلمان را به نشستی برای امضای پیمان‌نامه دعوت کند. منبع مورد استناد رویترز دعوت از بن سلمان برای چنین امری را «امکان‌ناپذیر» می‌داند.

عربستان دخیل بودن محمد بن سلمان در قتل خاشقجی را کتمان می‌کند و مدعی است که مشغول تحقیق درباره این رویداد است.

رابرت مالی، رئیس «گروه بحران‌های بین‌المللی» و مشاور ارشد خاور میانه در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما می‌گوید: «با اتفاقاتی که افتاده و حساسیت‌هایی که به وجود آمده، برای شخص محمد بن سلمان نیز بسیار دشوار خواهد بود که بتواند در چنین نشستی در ماه ژانویه شرکت کند.»

با این حال خوش‌بینی‌های کم‌رنگی هم برای آمریکا وجود دارد. یک ژنرال بازنشسته آمریکایی به نام آنتونی زینی که از مذاکره‌کنندگان «اتحادیه راهبردی برای خاورمیانه» است، می‌گوید: «این ابتکار عمل آغاز شده و در حال انجام است، گر چه تأثیر احتمالی ماجرای مرگ خاشقجی بر آن هنوز روشن نیست.»

هیچ یک از هشت عضو بالقوه «اتحادیه راهبردی برای خاورمیانه» هنوز در این زمینه اظهار نظر رسمی نکرده‌اند.

دردسرهای پیش از خاشقجی

رویترز مدعی است به دو مدرک طبقه‌بندی شده از کاخ سفید دست یافته که نشان می‌دهد دولت آمریکا پیش از ماجرای خاشقجی به دنبال راهی بوده تا به نزاع موجود میان کشورهای عرب خلیج فارس پایان داده و به این ترتیب در جهت مهار ایران و تحدید نفوذ چین و روسیه در منطقه قدمی بردارد.

جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا اواخر تابستان گذشته پیش از مرگ خاشقجی در نامه‌ای به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و جیمز متیس، وزیر دفاع این کشور نوشته بود: «متحدان منطقه‌ای ما روز به روز بیشتر با هم رقابت می‌کنند و در موضوع قطر وارد یک رقابت مستقیم با یکدیگر شده‌اند، رقابتی که به زیان منافع آمریکا و به نفع ایران، روسیه و چین است.»

به نوشته رویترز در این مدرک که در تاریخ شنبه ۱۲ خرداد خطاب به متیس و پمپئو نوشته شده، همچنین آمده است: «برای پایان دادن به این رویه منفی باید محاسبات راهبردی شرکای خود را عوض کنیم.»

سه مقام رسمی آمریکایی مورد استناد رویترز که خواسته‌اند نامشان فاش نشود گفته‌اند در درون حاکمیت آمریکا بحثی بر سر این در گرفته بود که چگونه می‌توان متحدان عرب را به کنار نهادن اختلافات متقاعد کرد، بحثی که جان بولتون شخصا آن را پیگیری می‌کرد.

مقام آمریکایی دیگری به رویترز گفته است که اهداف کلی «اتحادیه راهبردی برای خاورمیانه» مورد موافقت همگان در درون حاکمیت آمریکا بوده، اما بحث‌ها برای دستیابی به بهترین شیوه اجرای آن جریان داشته است.

بر اساس یکی دیگر از مدارکی که رویترز به آن دست یافته و تاریخ آن متعلق به پیش از ماجرای خاشقجی است، دونالد ترامپ به رهبران عربستان و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس و نیز مصر هشدار داده است که اگر اختلافات خود را کنار نگذارند، آمریکا «وضعیت را تحمل نکرده» و «دیگر برای تأمین امنیت در خاور میانه سرمایه‌گذاری نخواهد کرد».

دولت واشنگتن هواپیما و ناو جنگی در اختیار کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس قرار داده و ۳۰ هزار نیروی نظامی در پایگاه‌های این کشورها مستقر کرده است. با این حال نشانه‌ای مبنی بر این که آمریکا در شرایط کنونی قصد تعلیق این کمک‌ها را داشته باشد، در دست نیست.