چرایی کاهش قیمت جهانی نفت

قیمت نفت در سپتامبر و اوایل اکتبر سال جاری افزایش یافت، ولی در هفته‌های اخیر ۲۰ دلار در هر بشکه کاهش یافته است. علت آن جهش سریع، ناتوانی اوپک در کاهش تولید بود، ولی این تصور دیگر قدیمی شده است. قدرت اوپک بخش کوچکی از قدرت آن در دهه ۱۹۷۰ است. اتفاقی که الان می‌افتد نوسانات زیاد در تفکر نسبت به آینده است.

قیمت نفت باید عرضه و تقاضا را متعادل کند. البته نه لزوما عرضه امروز نفت و تقاضای امروز آن را. تاجران کالا اگر حس کنند قیمت طی چند ماه بالا میرود، نفت را در تانکر‌ها ذخیره می‌کنند و تولیدکنندگان نفت کمتری پمپ می‌کنند.

وقتی تاجران و تولیدکنندگان انتظار کاهش قیمت را دارند، به سرعت از تانکر‌های ذخیره، نفت می‌فروشند و تولید چاه‌های خود را به حداکثر می‌رسانند تا به قیمت امروز برسند.

انتظارات از عرضه و تقاضای آینده نقش بزرگ در قیمت فعلی نفت بازی می‌کنند و تقاضا اهمیت بیشتری دارد. عرضه نفت از چاه‌ها نسبتا ثابت است. استخراج نفت می‌تواند کم و زیاد شود و افزایش یا کاهش کوتاه مدت در عرضه نفت ایجاد کند، ولی در محدوده‌های زمانی کوتاه.

قیمت بالاتر نفت باعث اکتشاف‌های بیشتر و ایجاد میادین نفتی جدید می‌شود، ولی این کار حدود یک دهه طول می‌کشد.

تقاضای آینده بسیار متغیر است. نوسانات یکنواخت در اقتصاد جهان می‌تواند باعث بالا و پایین رفتن تقاضا در دهه آتی به اندازه ۳ درصد شود و احتمال رکود جهانی و کاهش تقاضا را به وجود آورد.

خریداران و فروشندگان امروز نفت به دهه آینده نگاه می‌کنند و عرضه و تقاضای آینده را تخمین می‌زنند. یک تغییر کوچک در انتظارات از آینده باعث تغییر عمده در تعادل عرضه و تقاضای آینده می‌شود و به دنبال آن تغییرات زیادی در قیمت به وجود می‌آورد.

تبدیل عرضه و تقاضا به قیمت در بازار نفت نسبت به کالا‌های دیگر سریع‌تر است. مثلا پنبه را در نظر بگیرید. قیمت بالای پنبه باعث کاشت بیشتر آن می‌شود که در عرض یکسال پنبه بیشتری وارد بازار میکند. قیمت بالا همچنین مصرف پنبه را کاهش می‌دهد. تولید کنندگان فیبر‌های مصنوعی بیشتری را جایگزین آن می‌کنند تا قیمت را پایین بیاورند. عرضه و تقاضا سریع تنظیم می‌شود.

ولی در بازار نفت، افزایش عرضه یعنی فقط کمی از ذخایر استفاده میشود. استخراج در سال آینده افزایش می‌یابد و در سال‌های آتی اکتشاف‌های بیشتری انجام میشود. در مورد تقاضا، قیمت بالاتر باعث میشود رانندگان کمتر رانندگی کنند.

ولی تغییر عادت سخت است. قیمت بالای بنزین، استفاده از ماشین‌های کوچک را جایگزین کامیون‌ها و اس یو وی‌ها می‌کند، ولی کاهش کلیه وسایل نقلیه موتوری در جاده‌ها بیش از یک دهه طول میکشد. انرژی مورد استفاده در نیروگاه‌های برق، کشتی ها، ... هم آهسته تغییر می‌کند.

کلاً عرضه و تقاضا در بازار‌های نفت آهسته تغییر می‌کنند بنابراین برای درست کردن عدم تعادل عرضه و تقاضا در کوتاه مدت تغییرات زیادی در قیمت لازم است به همین دلیل است که قیمت نفت بالا و پایین می‌رود. پیش‌بینی‌های کلی نشان می‌دهد که رشد اقتصاد جهانی برای سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ کاهش می‌یابد.

دورنمای آینده چیست؟ قیمت فعلی باعث اکتشاف‌های جدید نمی‌شود. حفاری در میادین شناخته‌شده فعلی ادامه می‌یابد. مشتریان و مصرف کنندگان تجاری نفت مصرف زیادی ندارند بنابراین قیمت احتمالاً بالا میرود.

در حال حاضر تحلیلگران کمی مأیوس هستند، احتمالا دلیل آن درگیری‌های تجاری، ناآرامی‌های سیاسی در اروپا و آمریکا و عدم اطمینان نسبت به چین است. بی‌ثباتی بیشتری در راه است.