ایران؛ تمام دغدغه پمپئو

نشست ورشو در نظر مایک پمپئو، قرار بود قدرتمندترین جلوه دیپلماسی از زمان انتصاب به مقام وزیر امور خارجه باشد. حاصل ماه‌ها برنامه‌ریزی، سرانجام چیزی نبود جز نشستی در میان مقامات بی‌میل اروپایی، رهبران عربی و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که به دنبال نقشه‌چینی برای مقابله با ایران بود.

سپس مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا، در سخنرانی خود این اتحاد شکننده را از هم گسیخت.

پنس با خطاب کردن مقامات ورشو، انگلستان، فرانسه و آلمان، نزدیک‌ترین متحدان آمریکا را به حمایت از آن‌چه آن را «حکومت آشوب‌طلب و جنایت‌کار ایران» خواند متهم کرد. وی از آن‌ها خواست از تضعیف تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا دست کشیده و در خروج از توافقی (توافق هسته‌ای ایران) که سعی می‌کنند آن را حفظ کنند، به دونالد ترامپ ملحق شوند.

پمپئو به صورت غیرعلنی به خاطر این موضوع تا حدی از کوره در رفت. معاونان گفتند که پمپئو از این‌که پنس موجب کارشکنی در دیپلماسی شده است انتقاد کرد که این دیپلماسی به گفته یکی از مقامات اروپایی، در برگیرنده موافقتی قریب‌الوقوع برای تحریم‌های جدید علیه آزمایش موشک‌های بالستیک ایران بود. همچنین این انتقاد را به او وارد کرد که پنس موجب ایجاد عناوین جدیدی درباره تنش‌های فرا سوی اقیانوس اطلس شد. پمپئو اما به صورت علنی هیچ‌گاه این خشم خود را به خاطر ثبات روابط خود با کاخ سفید بروز نداد.

با گذشت تقریباً یک سال از انتصاب، پمپئو مورد لطف رئیس جمهور (دونالد ترامپ) قرار گرفته و قدرت را بدون مخالفت با حکم‌ها و سیاست‌های کاخ سفید مدیریت کرده است و این چیزی است که افراد کمی از اعضای ارشد کابینه ترامپ موفق به کسی آن بوده‌اند.

در مقایسه رویکردهای پمپئو و سایر افراد کابینه ترامپ، به طور مثال می‌توان گفت که جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا گاهی دیدگاه‌های خود را بیان کرده و سعی دارد تا موجب تغییری در سیاست‌ها شود، چنان‌که درباره سوریه این طور بود. بولتون گفت که نظامیان آمریکایی تا زمانی که «ایران نظامیانی در خاک سوریه داشته باشد» در این کشور می‌مانند؛ دونالد ترامپ به سرعت آن ایده را نقض کرد.

در مقابل، پمپئو وفادارانه به خط مشی ریاست جمهوری پایبند است. به طور مثال وی به طور علنی از تأیید ارزیابی‌های نهادهای اطلاعاتی، از جمله آن دسته که توسط کارمند پیشین وی در سیا گردآوری شده بود و با ترامپ درباره مسائلی همچون کرده شمالی، ایران، عربستان سعودی و داعش مخالفت به عمل می‌آورد، خودداری می‌کند.

پمپئو بیشتر در زمینه سیاست با دونالد ترامپ همگام است تا با مقامات هم‌دوره خود در دستگاه سیاست خارجی که اغلب اوقات نظرات آن‌ها با کاخ سفید در تناقض است. پمپئو از تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای خروج از معاهده تغییرات آب‌وهوایی پاریس و همچنین توافق هسته‌ای ایران حمایت کرد و این دو از اقدامات اصلی باراک اوباما (رئیس جمهور پیشین آمریکا) بود که بسیاری از دیپلمات‌های آمریکایی مشتاقانه از آن حمایت کردند.

یکی از معاونان سابق درباره رویکردهای پمپئو گفته است که وی از زمان حضور خود در کنگره «تماما دغدغه ایران را دارد». رویکردهای سرسختانه وی موجب برانگیختن تنش‌هایی در روابط با متحدان اروپایی آمریکا و همچنین دولت عراق شده است که دولت ترامپ برای نگه داشتن نظامیان خود در آن‌جا بدان نیاز دارد.

مایک پمپئو روی این حساب می‌کند که تحریم‌های ایران منجر به ایجاد تغییرات سیاسی در این کشور شود. وی در ورشو در ادعایی خصمانه مدعی شد که امیدوار است «مردم ایران علیه حکومت استبدادی خود قیام کنند» که پمپئو آن را به خاطر برنامه‌های بالستیک و هسته‌ای و اقدامات نظامی در منطقه مورد انتقاد قرار داده است.

رویگردانی کشورهای اروپایی مذاکره‌کننده توافق هسته‌ای با آمریکا از جمله انگلستان، آلمان و فرانسه، موجب ناامیدی وی شد؛ آن‌ها از پیروی نقش رهبری واشنگتن سر باز زده و به دنبال حفظ توافق هسته‌ای ایران و ادامه تجارت با آن هستند. چند مسئله دیگر نیز موجب تضعیف روابط آمریکا با متحدان خود شده است.

این اتفاق درباره بغداد نیز صدق می‌کند که پمپئو مقامات عراقی را در ماه ژانویه تحت فشار قرار داد تا خریداری انرژی از کشور همسایه خود یعنی ایران را متوقف کنند. نخست وزیر عراق چند هفته بعد گفت با در نظر داشتن این‌که گاز طبیعی و برق ایران برای عراق که با کمبود انرژی مواجه است، حیاتی نیست، از تحریم‌های واشنگتن پیروی نخواهد کرد. همچنین پمپئو در ماه سپتامبر با وجود اعتراض مقامات عراقی و برخی از دیپلمات‌های آمریکایی، با در نظر داشتن آن‌چه نگرانی‌ها درباره ایران خوانده شده است، کنسولگری آمریکا در بصره را بست.