فشار خون پایین و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

در مورد فشار خون بالا صحبت‌های زیادی شده، اما فشار خون پایین هم رایج است که دلایل و خطراتی در پی دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین علل پایین بودن فشار خون و روش‌های درمان آن اشاره می‌شود.

فشار خون پایین چیست؟

اگر فشار شما از ۹ روی ۶ پایین‌تر باشد، پزشک به شما می‌گوید مبتلا به فشار خون پایین هستید. اصطلاح پزشکی فشار خون پایین هایپوتنژن hypotension نامیده می‌شود. اما فشار خون پایین همیشه یک مشکل محسوب نمی‌شود. بر خلاف فشار خون بالا، پزشکان عدد مشخصی را به عنوان فشار خون پایین و بیمار بودن فرد در نظر نمی‌گیرند. اما اگر عدد فشار خون پایین است و علائمی مانند سرگیجه و تهوع را در خود مشاهده می‌کنید، فشار خون شما بیش از حد پایین بوده و برای سلامت مضر است.

اندازه گیری فشار خون

فشار خون را می‌توان با دستگاه‌های دیجیتال یا دستگاه پزشکی و در خانه یا مطب پزشک اندازه گرفت. عدد بالا یا فشار سیستولیک systolic نشان دهنده فشاری است که خون در زمان تپش قلب به دیواره رگ وارد می‌کند. عدد پایین یا دیاستولیک diastolic فشار بین یک ضربان تا ضربان بعدی را نشان می‌دهد، زمانی که قلب در حال استراحت است و از خون پر شده است.

علائم پایین بودن فشار خون

معمولا مغز اولین نشانه‌های فشار خون پایین را نشان می‌دهد. علاوه بر سرگیجه و تهوع، علائم دیگری نیز مشاهده می‌کنید که عبارتند از:

از لحاظ روحی وضعیت خوبی ندارید
انرژی شما کم است
فکر کردن و تمرکز برای تان سخت خواهد بود
برخی افراد احساس سبکی سر دارند و ممکن است ضعف کنند
احساس سرما
سرد شدن پوست
تنفس سریع
تاری دید
درد قفسه سینه

اگر فشار خون پایین بر اثر کم آب شدن بدن باشد، ممکن است به شدت احساس تشنگی کنید.

علت فشار خون پایین: رگ‌های گشاد شده

گاهی رگ‌های خونی شما گشاد می‌شوند، به این ترتیب فضای بیشتری برای خون وجود دارد و فشار کمتری به دیواره رگ‌ها وارد می‌شود. برخی دارو‌ها به ویژه دارو‌های وازودیلاتور vasodilators (دارو‌های گشاد کننده عروق خونی) باعث بروز این مشکل می‌شوند. علاوه بر این دارو‌ها عوامل دیگری مانند آسیب‌های نخاعی که به برخی رگ‌ها آسیب وارد می‌شود، عفونت‌های باکتریایی شدید و واکنش‌های حساسیتی منجر به بروز فشار خون پایین می‌شوند. مشکلات هورمونی مانند بیماری آدیسون*Addison's disease که غده‌های آدرنالین را ضعیف می‌کند، می‌توانند منجر به بروز فشار خون پایین شوند.

*بیماری آدیسون Addison's disease (نارسایی غده فوق کلیوی):عبارت است از تخریب تدریجی و پیش‌روندهٔ غدد فوق‌کلیوی که در بالای کلیه‌ها قرار دارند. غدد فوق‌کلیوی چندین هورمون ترشح می‌کنند که برای بعضی از کارهای بدن ضروری هستند. این هورمون‌ها کمک می‌کنند تا تعادل مایعات بدن حفظ شود.

علت فشار خون پایین: کم بودن خون در بدن

کم بودن خون در بدن به معنای وارد شدن فشار کمتر به رگ‌ها و عروق است. یک آسیب می‌تواند باعث خونریزی شود، خونریزی داخلی یا خارجی فرقی نمی‌کند. یا اینکه ممکن است بر اثر کم آبی و عدم مصرف مایعات به اندازه کافی، رگ‌های خونی دچار نشت مایع شوند یا ممکن است دچار شرایطی به نام آنمی یا کم خونی باشید. گاهی هم کلیه‌ها آب زیادی از بدن دفع می‌کنند که این حالت نیز بر اثر بروز یک بیماری یا مصرف برخی داروها، مانند دارو‌های دیورتیک یا ادرار آور، بروز می‌کند.

علت فشار خون پایین: مشکلات قلبی

هر چه قلب در هر دقیقه خون بیشتری را پمپاژ کند، فشار خون بالاتر خواهد بود. برخی دارو‌ها و بروز مشکلات هورمونی، آسیب قلبی یا اشتباهات سیگنال‌های الکتریکی باعث می‌شوند قلب با سرعت خیلی کمتری ضربان داشته باشد که این مسئله باعث پایین آمدن فشار خون می‌شود.

یا ممکن است قلب شما بر اثر یک حمله قلبی، نارسایی قلبی یا مشکل در دریچه‌ها قدرت خود را از دست داده باشد و نسبت به قبل توان و قدرت کمتری داشته باشد و در هر ضربان خون کمتری را پمپاژ می‌کند.

علت فشار خون پایین: بلند شدن سریع و ناگهانی

وقتی به طور ناگهانی از جای خود بلند شده و می‌ایستید، بدن سیگنال‌هایی را به مغز می‌فرستد و اطلاع می‌دهد که خون زیادی به سمت پا‌ها و شکم فرستاده شدند و برای رساندن خون به قسمت‌های بالاتر بدن و پیشگیری از سرگیجه لازم است قلب با سرعت بیشتر خون را پمپاژ کند.

اما گاهی مغز این پیغام را به سرعت دریافت نمی‌کند و در این حالت شما احساس سبکی سر می‌کنید. پزشک این وضعیت را افت فشار خون وضعیتی orthostatic hypotension یا حمله وازوواگال vasovagal syncope می‌نامد.

علت پایین بودن فشار خون: ایستادن طولانی مدت

وقتی مدت زیادی می‌ایستید، خون در پا‌های شما جمع می‌شود. اگر مغز به قلب برای پمپاژ بیشتر خون پیغام ندهد، افت فشار رخ می‌دهد طوریکه دچار سرگیجه و تهوع می‌شوید و حتی ممکن است غش کنید. این مشکل به خاطر ارتباط ضعیف بین مغز و قلب رخ می‌دهد و neurally mediated hypotension نامیده می‌شود.

درمان فشار خون پایین

درمان این مشکل به علت بروز آن بستگی دارد. لازم است شرایطی که منجر به بروز فشار خون پایین شده اند، برطرف شوند. اگر دارو باعث پایین آمدن فشار خون شده، شاید لازم باشد داروی خود را عوض کنید یا میزان مصرف آن را تغییر دهید، اما همیشه قبل از هر اقدامی با پزشک مشورت کنید.

جوراب‌هایی که به فشرده سازی پا کمک می‌کنند، مانع جمع شدن خون در پا می‌شوند. در صورتی که فشار خون پایین علائم ناخوشایند و آزاردهنده‌ای نداشته باشد، نیاز به درمان پزشکی نخواهید داشت.

درمان فشار خون پایین با تغییر در سبک زندگی

با اقدامات زیر می‌توانید علائم فشار خون پایین را در خانه درمان کنید:

کم نمک به رژیم غذایی خود اضافه کنید، اما ابتدا با پزشک مشورت کنید.

آب بیشتری بنوشید، آب حجم خون را افزایش داده و باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود.

از مصرف الکل اجتناب کنید. نوشیدنی‌های الکلی باعث کم آبی بدن می‌شوند و حجم خون و در نتیجه فشار خون را کم می‌کنند.

اگر فشار خون شما بعد از خوردن غذا افت می‌کند، به جای یک وعده غذایی سنگین و زیاد، وعده‌های غذایی کوچک و متعدد داشته باشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است به پزشک مراجعه کنید:

احساس آشفتگی می‌کنید
دچار تنفس‌های سریع و سطحی شده اید
نبض ضعیف و سریع
پوست سرد و مرطوب
این علائم نشان دهنده افت شدید فشار خون و بروز شوک است. در این شرایط باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. اما پایین بودن عدد فشار خون، به ویژه زمانی که هیچ علائمی همراه ندارد، نشان دهنده وجود مشکل بزرگی نیست. اگر احساس سرگیجه یا سبکی سر دارید، به پزشک مراجعه کنید.

منبع: سیمرغ