طحال‌تان را چقدر می‌شناسید؟

طحال کاملا توسط دنده تحتانی قفسه سینه محافظت می‌شود و در حالت طبیعی، اگر اندازه نرمال داشته باشد، نمی‌توان آن را از طریق جدار شکم لمس کرد.

وزن طحال، در افراد بالغ ۷۵ تا ۱۵۰ گرم است و در هر دقیقه، حدودا ۳۰۰ میلی لیترخون از آن عبور می‌کند؛ بنابراین یک بافت کاملا پرخون محسوب می‌شود. طحال در دوران مختلف زندگی وظایف کاملا متفاوتی را به عهده می‌گیرد.

وظیفه این عضو کوچک و نرم در دوران جنینی، خون‌سازی است؛ اما پیش از تولد نوزاد این وظیفه مهم را به مغز استخوان واگذار می‌کند و پس از آن تصفیه خون از سلول‌های پیر و گیرانداختن برخی باکتری‌ها و نیز تقویت سیستم ایمنی را با نگهداری از گلبول‌های سالم قرمز و سفید و پلاکت خون به عهده می‌گیرد.


چرا طحال بزرگ می‌شود؟

عفونت‌های ویروسی مانند مونونوکلئوز، عفونت‌های باکتریایی مانند سیفلیس یا عفونت لایه داخلی قلب (اندوکاردیت)، عفونت‌های انگلی مانند مالاریا، سیروز و سایر بیماری‌های کبدی، کم‌خونی همولیتیک (نوعی کم‌خونی است که طی آن گلبول‌های قرمز خون دچار تخریب زودرس می‌شوند)، سرطان‌های خون مانند لوسمی و لنفوم و بیماری هوچکین و... مواردی از این دست عوامل جدید برای بزرگ شدن طحال هستند.


زنگ خطر بزرگ شدن طحال

علائمی، چون احساس درد در قسمت بالا و سمت چپ شکم، احساس سیری بدون صرف غذا، کم‌خونی، احساس خستگی، عفونت‌های مکرر، بی‌اشتهایی، تنگی‌نفس، سوء هاضمه یا احساس ناراحتی گوارشی پس از خوردن مواد غذایی، احساس درد و حساسیت در اطراف ناحیه طحال، در سمت چپ بالای شکم و خونریزی و بروز کبودی به میزان زیاد در بدن، می‌تواند ناشی از بزرگ‌شدن طحال باشد.

تشخیص بزرگی طحال

بزرگی طحال در برخی موارد از طریق معاینه کلینیکی از سوی متخصص به علت قابل لمس بودن یک برجستگی در زیر دنده‌های سمت چپ بدن قابل تشخیص است؛ اما گاهی اوقات پزشک فقط با گرفتن شرح حال و انجام معاینه به این عارضه مشکوک می‌شود. گرچه تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون و شمارش تعداد گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌ها ممکن است، اما هیچ روشی برای تشخیص بزرگ‌شدن طحال از سونوگرافی دقیق‌تر نیست.


آزمایش خون، انجام سونوگرافی و سی تی اسکن بهترین راه‌ها برای شناسایی مشکل بزرگ شدن طحال هستند. معمولا پزشکان انواع راهکار‌های درمانی مانند درمان‌های دارویی، تغییر در رژیم غذایی، از بین بردن عوامل عفونت زا و نیز درمان بیماری‌های زمینه‌ای را ابتدا انجام می‌دهند و تنها درصورتی که هیچ چاره‌ای وجود نداشته باشد طحال را با جراحی از بدن خارج می‌کنند. عللی که به عمل طحال برداری منجر می‌شود، عبارتند از:


پورپورا یا کبودی منتشر و بدون علت نقاط مختلف بدن به دلیل کاهش پلاکت‌ها (ITP) برخی بیماری‌های ارثی که باعث تغییر شکل گلبول‌های سرخ می‌شوند مانند اسفیروسیتوز، تالاسمی، آنمی داسی شکل، که در این بیماری‌ها طحال، بزرگ‌تر و فعال می‌شود و موجب تخریب گلبول‌های سرخ می‌شود. بیماری کم‌خونی همولیتیک که در آن گلبول‌های سرخ توسط طحال برداشت و تخریب می‌شود. در بعضی بیماری‌های بدخیم خونی مانند لنفوم یا لوسمی طحال کمی بزرگ و پرکار می‌شود.