.svg)
برای جلوگیری از ابتلا به کرونا دست‌هایتان را بشویید ماسک نزنید
پارسینه: استاد ویروس شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید بیشتر ماسک‌های موجود در بازار تقلبی هستند. افراد عادی که بیماری ویژه‌ای ندارند نباید از ماسک استفاده کنند.
بیشتر دکتر‌های جوانی که حالا در رشته‌های میکروبیولوژی و ویروس شناسی یک پا متخصص شده‌اند خودشان را شاگرد مستقیم و غیر مستقیم او معرفی می‌کنند. نام خانم دکتر طلعت مختاری آزاد مترادف شاخه‌های مختلف علم ویروس شناسی شده است. این بانو به عنوان پیشگام علم میکرو بیولوژی و ویروس شناسی این روز‌ها مسئولیت آموزش بخش ویروس شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران را در اختیار دارد.
از وقتی بیماری ویروسی کرونا تبدیل به ترند اخبار روز دنیا شده و فضای مجاری را قرق کرده است خانم دکتر و تیم بزرگی از همکاران و شاگردان شان به طور پیوسته به میدان آمده اند و در قالب برگزاری همایش ها، انجام مصاحبه‌ها و همچنین همکاری برای تهیه بسته‌های موزشی آموزشی درصدد این هستند که اندکی از فضای ملتهبی که پیرامون (کرونا ویروس جدید) شکل گرفته را کاهش دهند.
با راهنمایی‌های دقیق و علمی آرامش را به جامعه برگردانند و از همه مهم‌تر راه‌های پیشگیری از بیماری‌های ویروسی و عفونی را برای همه گروه‌های سنی به سادگی تبیین کنند. دکتر مختاری آزاد اخبار مربوط به افزایش قیمت ماسک در داروخانه‌ها را دنبال می‌کند و خیلی قاطع می‌گوید استفاده از این ماسک‌های تقلبی نه تنها باعث پیشگیری از بیماری نمی‌شود بلکه به سادگی خود منشایی برای انتقال انواع بیماری‌های باکتریایی و ویروسی می‌شود.
- خانم دکتر این روز‌ها در داروخانه‌ها شاهد افزایش تقاضا برای خرید انواع ماسک‌های موجود در بازار هستیم. واقعیت این است که متصدیان داروخانه‌ها نیز با تبلیغات مختلف در نمایشگر‌ها یا نصب پوستر‌های متعدد باعث تشویق شهروندان برای خرید این ماسک‌ها می‌شوند. یعنی اگر فردی برای خرید دارو هم مراجعه کرده باشد با تبلیغاتی که می‌گوید این محصول باعث بیمه شدن افراد در برابر ویروس‌ها می‌شود تمایل پیدا می‌کند که این ماسک‌ها را به خرید خود اضافه کند. نظر شما در باره این تبلیغات چیست؟
خیلی خوشحالم و تشکر می‌کنم که در کنار پرداختن به اخبار در رابطه با بیماری کرونا به این مباحث جانبی که اتفاقا اهمیت زیادی دارد هم می‌پردازید. از همه رسانه‌ها دعوت می‌کنم نسبت به این اخبار حساسیت نشان دهند و حقیقت‌های موجود را به طور شفاف برای مردم عزیزمان بازگو کنند.
ببینید الان با این خبر روبه رو هستیم که تقاضا برای خرید ماسک به حداکثر خود رسیده است. در همین ابتدای امر باید از خودمان بپرسیم چرا این اتفاق افتاده است. چه نوع نگرانی و یا آموزش‌های غلطی مسبب این شده است که مردم میل به داشتن ماسک در اماکن عمومی داشته باشند؟ شناخت ویروس‌ها و مکانیزم رفتاری بیماری به ما کمک می‌کند بدانیم که آیا با داشتن ماسک واقعا می‌توانیم در برابر کرونا بیمه شویم یا خیر. واقعیت این است که بیشتر ماسک‌های موجود در بازار تقلبی هستند و مردم به جای استفاده از آن‌ها باید به طور مرتب راهکار‌های پیشگیری اصلی را به کار ببندند تا به بیماری‌های ویروسی دچار نشوند.
- یعنی می‌فرمایید استفاده از این ماسک‌ها ضرورتی برای شهروندان ندارد؟
نه تنها ضرورتی ندارد، بلکه به طور خیلی جدی باید از شیوع استفاده از آن اجتناب شود. این ممکن نمی‌شود مگر این که همه رسانه‌ها به طور گسترده به این موضوع بپردازند. تبلیغات در همه جای دنیا به جای آن که جانب سلامتی جامعه را بگیرد در خدمت نظام سرمایه داری بوده است. الان این خبر همه جا می‌پیچد که بله قیمت ماسک‌ها در داروخانه‌ها دو تا سه برابر شده است.
تعداد زیادی از شهروندان با شنیدن این دست اخبار مشتاق می‌شوند که تا این ماسک‌ها گران‌تر نشده یا اصلا تمام نشده اند به داروخانه مراجعه و چند ماسک هم برای خانواده و اطرافیان شان تهیه کنند. اینجا دیگر یک مافیا برای تهیه و توزیع و فروش شکل می‌گیرد. آن هم برای کالایی که نه تنها موجب پیشگیری از بیماری نمی‌شود بلکه به طور جدی و قاطع عرض می‌کنم که مسبب ایجاد بیماری‌های عمده و بسیار خطرناک تری از ویروس کرونای جدید که این همه تبلیغات منفی مختلف در پیرامون آن شکل گرفته است، خواهد شد.
- شاید تصاویری که از محل اپیدمی این بیماری منتشر می‌شود باعث شده تا مردم استفاده از ماسک برای مقابله با این بیماری ویروسی را جدی بگیرند و حالا در اماکن عمومی شاهد استفاده روزافزون شهروندان عادی از این ماسک‌ها هستیم.
در صحبت‌های تان اشاره کردید به محل شیوع اپیدمی. یعنی جایی که وجود این بیماری نه تنها به اثبات رسیده بلکه از نظر علمی می‌دانیم تعداد زیادی از افراد به آن مبتلا هستند و چند هفته‌ای درگیر آن خواهند ماند. بله، در چنین شرایطی استفاده از ماسک ضروری است، چون احتمال انتقال بیماری به واسطه ترشحات فوقانی بدن وجود دارد. اما عزیزان ما باید توجه داشته باشند، اینجا خبری از این بیماری نیست. استفاده طولانی مدت و بدون رعایت اصول اولیه به کارگیری ماسک‌ها در چنین شرایطی باعث ایجاد بیماری‌های دیگر می‌شود.
- این اصول اولیه‌ای که می‌فرمایید شامل چه مواردی می‌شود؟ در واقع استفاده از این ماسک‌ها به چه صورت می‌تواند تهدیدی برای سلامت افراد عادی در جامعه مان شود؟
بحث اولیه که وجود دارد درباره الیاف و مواد بکار رفته در تولید این ماسک هاست. این نوع ماسک‌ها به هیچ عنوان نمی‌توانند از ورود ویروس‌ها به بدن جلوگیری کنند. نکته دوم که اهمیت بسیار زیادی دارد این است که افراد به طور دائمی و چند ساعت متوالی نمی‌توانند از این ماسک‌ها استفاده کنند چرا که با تنفس و احتمالا بروز عطسه و سرفه این ماسک‌ها به سرعت آلوده و از آن بدتر مرطوب و نمناک می‌شوند.
- یعنی یک محیط بسیار مستعد برای رشد باکتری ها، قارچ‌ها و ویروس‌های احتمالی ایجاد می‌شود؟
بله دقیقا همین طور است، همان طور که می‌دانید باکتری‌ها در محیطی مرطوب رشد سریع تری دارند. ویروس‌ها به این شکل انتقال پیدا می‌کنند و این ماسک‌ها ناقل بیماری هستند. گاهی دیده می‌شود که برخی از افراد چند ساعت که هیچ چند روز این ماسک را با خود دارند. مدام آن را برمی دارند، کنار می‌گذارند و باز روی صورت شان می‌گذارند.
- خانم دکتر این روز‌ها در اماکن عمومی و پیاده رو‌ها و کنار سطل‌های بزرگ پسماند‌های مرطوب شاهد ماسک‌های آلوده‌ای که افراد با بی توجهی آن را دور انداخته اند هستیم. افزایش تعداد این ماسک‌ها در اماکنی مانند مترو، درمانگاه‌ها و مراکز عمومی دیگر می‌تواند ناقل بیماری باشد؟
بله، به جز استفاده غیر ضرروری آن هم به شیوه‌ای نادرست شاهد امحاء غیر اصولی و خطرناک این ماسک‌ها نیز هستیم. مردم عزیز ما باید بدانند که این ماسک‌ها درست مانند پسماند‌های بیمارستانی هستند. یعنی باید به شیوه همان زباله‌های عفونی بیمارستانی امحاء شوند. اما حالا شاهد این هستیم که افراد زیادی هر روز این ماسک‌ها را هر جایی که هستند بدون هیچ نوع پوشش ثانویه‌ای و بی هیچ تلاشی برای پوشاندن آن در سطل‌های زباله و یا حتا پیاده رو‌ها می‌اندازند. همان طور که گفتم از آنجا که استفاده از این ماسک‌ها اصولی نیست بیشتر آن‌ها آلوده به انواع باکتری‌ها هستند و دور ریز آن‌ها به شکلی که باز هم در دسترس و نزدیک به عموم مردم باشند مشکل جدی این روز‌ها در حوزه سلامت اماکن عمومی ما شده است.
- به طور کلی استفاده از این ماسک‌ها را برای چه افرادی مناسب یا ضروری می‌دانید؟
واقعیت این است که با توجه به ناکارآمدی این ماسک‌ها در مقابله با بیماری‌ها نمی‌توانیم استفاده از آن را برای گروه گسترده‌ای از شهروندان مناسب یا ضروری بدانیم. اولین نکته‌ای که باید متذکر آن شوم این است که از این نوع ماسک‌ها ن. هم آن هم مدل مرغوب و نه تقلبی آن تنها به مدت کمتر از دو ساعت می‌توان استفاده کرد. یعنی بلافاصله بعد از این مدت باید تعویض ماسک انجام شود. نکته بعدی این که استفاده از این محصول برای افرادی که بیمار نیستند هیچ ضرورتی ندارد. نه تنها باعث دور شدن افراد از بیماری‌های مختلف نمی‌شود بلکه همان طور که گفتیم آن‌ها را درگیر بیماری‌های دیگر می‌کند. اگر فردی علائمی مانند سرماخوردگی دارد برای حضور در اماکن عمومی که فضای بسته‌ای دارند آن هم برای مدت زمان بسیار محدود توصیه می‌کنیم که از این ماسک‌ها استفاده کند. افرادی که در آزمایشگاه ها، بیمارستان‌ها و در اتاق‌های جراحی هستند ماسک‌های ویژه‌ای باید استفاده کنند که متولیان این مراکز در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند و در نهایت به شیوه درست و اصولی و بهداشتی آن را امحاء می‌کنند.
- پس شما و همکاران تان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های ویروسی مانند کرونا به هیچ عنوان زدن این ماسک‌ها را توصیه نمی‌کنید؟
من بیشتر عمرم را در آزمایشگاه‌های ویروس شناسی گذرانده ام. سال‌ها به طور مستقیم با انواع ویروس‌ها کار کرده ام. اما تنها زمانی که از ماسک‌های مخصوص استفاده می‌کنم که داخل آزمایشگاه هستم. در واقع متخصصان هم در مدت زمان محدودی از ماسک استفاده می‌کنند. کار و شاخه و رشته علمی ما با ویروس‌ها گره خورده است؛ اما برای پیشگیری از بیماری‌های ویروسی از ماسک استفاده نمی‌کنم.
- خانم دکتر در چند هفته گذشته راهکار‌های متعددی برای پیشگیری از بیماری‌های ویروسی معرفی شده است. کدام مورد را از همه موثرتر می‌دانید؟
هیچ راهکاری به اندازه شستن مرتب دست‌ها نمی‌تواند در چنین شرایطی کمک کننده باشد. بیماری‌های ویروسی به سادگی از راه عطسه و سرفه افراد را درگیر می‌کنند پس شستشوی مداوم دست‌ها می‌تواند تا حدود زیادی انتقال ساده این نوع بیماری‌ها را کاهش دهد. افرادی که سرما خوردگی دارند می‌توانند برای مدت محدود از ماسک استفاده کنند، اما دیگران حتما از زدن ماسک پرهیز داشته باشند.
نکته مهم دیگر در باره مدل صحیح عطسه و سرفه کردن است. این از آن دست مواردی است که ممکن است در نگاه اول بسیار ساده و ابتدایی به نظر برسد، اما واقعیت این است که ما هیچ گاه به طور سیستماتیک و نظام‌مند آموزش درست سرفه و عطسه کردن را در جامعه مان نداشته ایم. همین جا از مسئولان محترم و زحمتکش آموزش و پرورش و مدارس و همچنین رسانه‌ها دعوت می‌کنم تا با برگزاری سلسله برنامه‌های آموزشی باعث تسریع در روند آموزش همگانی در باره این موضوع شوند.
الان در کشور‌های پیشرفته همه بچه‌های ابتدایی هم می‌دانند برای سرفه و عطسه کردن بهتر است ناحیه آرنج خود را درگیر کنند. یا روی آستین لباس عطسه و سرفه کنند و نه روی بخش مرکزی دست ها. بعضی از افراد وقتی این توصیه را می‌شنوند از ما می‌پرسند یعنی دستمال هم به کار نمی‌آید. دستمال هم داخل دست‌ها قرار دارد و وقتی عطسه و سرفه می‌کنیم دست‌ها درگیر و آلوده به ویروس‌های احتمالی می‌شوند. پس نحوه صحیح عطسه و سرفه روی ناحیه آرنج است که فاصله مناسبی با دست‌های ما دارد. اگر از دستمال هم استفاده می‌کنیم بلافاصله باید با مواد شوینده مناسب دست‌ها رااز آلودگی‌ها پاک کنیم.
- استفاده مداوم از چه وسایلی شستن مداوم دست‌ها را در چنین شرایطی ضروری‌تر می‌کند؟
الان در جامعه می‌بینیم که افراد برای مدت ده دقیقه هم از گوشی‌های تلفن همراه شان فاصله نمی‌گیرند. در محل کار بسیاری از کارمندان ما با کیبورد رایانه‌ها مشغول هستند. در اماکن عمومی مردم باید از وسایلی استفاده کنند که پیش از آن‌ها افراد زیادی این وسایل را لمس کرده اند؛ بنابراین توصیه جدی ما این است که شهروندان عزیز ما هنگام استفاده از این استفاده از این نوع وسایل چیزی نخورند. برای مدت یک تا دو ساعت حتما دست‌های شان را بشویند و از فوم‌های آنتی باکتریال استفاده کنند. لازم است که طرز صحیح شستشوی دست‌ها به طور عملی به کودکان آموزش داده شود تا ابتلا به بیماری‌های ویروسی به حداقل ممکن برسد.
ارسال نظر